Από την Ισμήνη Χαρίλα.
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε συγκαταλέγεται στους εκπροσώπους του μαγικού ρεαλισμού, ενός λογοτεχνικού κινήματος που αναπτύχθηκε στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και προσπαθεί να παρουσιάσει το μη πραγματικό ως καθημερινό και φυσιολογικό.
Στο βιβλίο της «Εύα Λούνα», μέσω της πρωτοπρόσωπης, αυτοβιογραφικής αφήγησης, παρουσιάζεται η ζωή της ομώνυμης ηρωίδας, ενώ εντάσσεται εμβόλιμα και η ιστορία του Ρολφ Καρλέ, του ανθρώπου που θα χαρίσει την ευτυχία στην Εύα και θα γίνει σύζυγός της.
Με βάση τη χρονολογική σειρά στην εξέλιξη των γεγονότων, ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία της Εύας από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της. Eξώγαμη κόρη ενός ανώνυμου ιθαγενούς κηπουρού και της Κονσουέλο, μιας γυναίκας που επέζησε στη ζούγκλα, χάρη στη φροντίδα μιας ιεραποστολικής ομάδας και κατέληξε να δουλεύει κοντά σε ένα καθηγητή, που ειδικευόταν στην τελειοποίηση του βαλσαμώματος. Στο σημείο σύλληψης της Εύας συναντάται ένα από τα στοιχεία του μαγικού ρεαλισμού, δηλαδή η περιγραφή ενός πραγματικού γεγονότος με φανταστική συνυποδήλωση, αφού υποτίθεται ότι η Κονσουέλο έρχεται σε επαφή με τον κηπουρό, ενώ προσπαθεί να τον θεραπεύσει από ένα τσίμπημα φιδιού.
Παράλληλα έχουμε δυο συμβολισμούς. Εν πρώτοις το ανδρόγυνο και το φίδι παραπέμπουν στο προπατορικό αμάρτημα. Η Κονσουέλο είναι εκείνη που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία, γνωρίζει και χαρίζει τη σαρκική ηδονή και ταυτόχρονα οδηγεί τον εαυτό της και τον εραστή της στο επόμενο στάδιο, αφού η ίδια θα γίνει μητέρα κι εκείνος, θεραπευμένος, θα αναζητήσει αλλού την τύχη του. Το μικρό δωμάτιο της Κονσουέλο είναι ο παράδεισος απ’ όπου δεν εξορίζεται, αλλά αποφασίζει να εγκαταλείψει.
Στη συνέχεια η ονομασία του μωρού, που σημαίνει ΖΩΗ, όπως αναφέρει η μητέρα του, συμβολίζει την προσπάθεια του ατόμου για επιβίωση παρ’ όλες τις αντιξοότητες.
Η Εύα δεν θα έχει εύκολη διαδρομή, αφού θα μείνει ορφανή από έξι ετών και θα γίνει υπηρέτρια σε πολλά σπίτια. Στην πορεία θα γνωρίσει διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και η συναναστροφή μαζί τους θα συνεπικουρήσει στην ωρίμανσή της. Άτομα που κατά κανόνα ζουν είτε σε ακραία επίπεδα φτώχειας, είτε είναι κοινωνικά περιθωριοποιημένοι. Ένα άλλο δηλαδή στοιχείο του μαγικού ρεαλισμού.
Η Αλιέντε παρουσιάζει τον κόσμο της νύχτας – πόρνες – τραβεστί – μαστροπούς – απατεώνες – με μια ανθρώπινη ματιά. Η ενασχόληση με τη νύχτα δεν είναι παρά ένα επάγγελμα, αποτέλεσμα κακοτυχίας ή κακοποίησης. Η ύπαρξη ευγενικών συναισθημάτων απαλύνει την ασχήμια της καθημερινότητας.
Όπως σχεδόν σε όλα τα μυθιστορήματα της Αλιέντε, γίνεται κι εδώ αναφορά στο πολιτικό πλαίσιο της Λατινοαμερικάνικης χώρας, όπου διαδραματίζεται η ιστορία. Περίοδοι διδακτορίας, όπου ο λαός ζει εξαθλιωμένος, αναλφάβητος κατά ένα μεγάλο ποσοστό και με ροπή προς την παραβατικότητα, που φαίνεται ως μοναδική δίοδος επιβίωσης. Πραξικοπήματα, αντιστασιακές δράσεις και απόπειρες αποκατάστασης της δημοκρατίας δημιουργούν απλώς πολιτική αστάθεια.
Ανάμεσα στους θεματικούς πυλώνες του έργου μπορούν να συνοψιστούν οι παρακάτω.
Το στοιχείο της θρησκευτικότητας που εκφράζεται μέσω της παραμονής της Κονσουέλο στην ιεραποστολή και το μοναστήρι, αλλά και την αντίθεση της αδιαφορίας της προς τη θρησκεία έναντι της ακλόνητης πίστης της νονάς. Παράλληλα αντιπαρατιθέμενες οι αναμνήσεις της ζούγκλας και της μονής συμβολίζουν την ελευθερία και την υποδούλωση, ενώ οι τελετές μαγείας αποτελούν ένα εγχείρημα εξαγνισμού.
Η ενδο-οικογενειακή βία εκφράζεται μέσω της πατρικής οικογένειας του Ρολφ. Η αγριότητα του πατέρα του, που ξεσπάει στη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Το ερωτικό στοιχείο εξωτερικεύεται είτε μέσω της εκπόρνευσης, είτε μέσω της αιμομιξίας, είτε μέσω της φυσιολογικής σχέσης των ζευγαριών. Ανάλογα με τον τρόπο εκδήλωσής του προσφέρει – ή όχι – συναισθηματική ικανοποίηση στους αποδέκτες του, ενώ μπορεί να τους οδηγήσει ακόμη και στην τρέλα.
Η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση των παιδιών υποδηλώνεται μέσω της Εύας.
Το θέμα της προόδου της ιατρικής επιστήμης θίγεται μέσω των ερευνών του καθηγητή, του δικέφαλου μωρού που γέννησε η νονά, της εγχείρησης αλλαγής φύλλου που ονειρεύεται η Μιμί και της αρρώστιας της αδελφής του Ρολφ.
Η ικανότητα της Εύας να αφηγείται ιστορίες είναι ενδεχομένως το σημαντικότερο στοιχείο του βιβλίου, που παραπέμπει στο μαγικό ρεαλισμό, αφού η πραγματικότητα συναντά το φανταστικό.
Η μουσικότητα της γλώσσας συνεπικουρεί στην εικονική μεταφορά στην Καραϊβική.
Εύα Λούνα επομένως ο τίτλος του βιβλίου της Αλιέντε, ένα παιχνίδι λέξεων, αφού Εύα σημαίνει ζωή και Λούνα σημαίνει φεγγάρι. Ένας συνειρμός της ζωής του φεγγαριού ή αλλιώς της ζωής της νύχτας ή τέλος μια πάλη – ομόνοια ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο – το φως και το σκοτάδι.
Μπορείτε να διαβάσετε τη συνέντευξη της Isabelle Allende εδώ.
