Από την Ήρα Λούτσιου
Όποιος έχει προσπαθήσει να χάσει βάρος θα ξέρει ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μπορεί να γνωρίζουμε τις πιο υποσχόμενες δίαιτες, το ρόλο της γυμναστικής στο μεταβολισμό, τους συνδυασμούς τροφών, να το επιθυμούμε τόσο πολύ που να γίνεται στόχος ζωής μας αλλά για μία άλλη φορά απογοητευμένοι συνειδητοποιούμε πως δεν ‘τα καταφέραμε’ και αναρωτιόμαστε ‘γιατί’.
Γιατί κάποιοι άλλοι χωρίς να ασχολούνται ιδιαίτερα με το θέμα των θερμίδων διατηρούν μόνιμα το βάρος τους, γιατί κάποιοι μπορούν και αντιστέκονται μπροστά σε φαγητά και γλυκά.
Είναι απλά θέμα ‘τυχερών’ και ‘άτυχων’?
Γιατί θέλουμε να είμαστε αδύνατοι
Έχει πλέον ταυτιστεί τόσο πολύ στη συνείδηση μας πως η ομορφιά ισοδυναμεί με το να είσαι αδύνατος που αυτή η ερώτηση μπορεί να ακούγεται περιττή. Όμως πέρα από την αντίληψη που προστάζει η κοινωνία μας για το ιδανικό βάρος θα πρέπει ο κάθε ένας να αναρωτηθεί τους λόγους για τους οποίους θέλει να χάσει βάρος.
Να διερευνήσει τις σκέψεις και τα αισθήματα του σε σχέση με τη λήψη φαγητού και τον εαυτό του και να καθορίσει το ρόλο που παίζει η απώλεια βάρους στη ζωή του. Να κατανοήσει σε ποιους τομείς της ζωής και με ποιο τρόπο το βάρος του επηρεάζει τη ζωή του. Είναι επίσης πολύ σημαντικό για το άτομο να συνειδητοποιήσει ποιο είναι το ιδανικό βάρος για τον ίδιον.
Πολλές φορές οι λόγοι που κρύβονται από πίσω μπορούν να σαμποτάρουν την προσπάθεια μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε από πολλούς να λένε ‘εάν δεν ήμουνα χοντρός θα είχα την καλύτερη δουλειά, τώρα όλοι με κοιτάνε με μισό μάτι’, ‘θα είχα σταθερό δεσμό, δεν θα κοιτούσαν οι άντρες τα κιλά μου και θα έφευγαν’. Πόσοι όμως έχουν αναρωτηθεί εάν πίσω από αυτά τα λόγια δεν κρύβεται μία καλή δικαιολογία για να μη φανερωθούν οι πραγματικές αδυναμίες του ατόμου και να μη καταρρεύσει το εγώ του, σε περίπτωση που αφήσει αυτή την μόνιμη δικαιολογία για τις αποτυχίες του.
Τι φταίει?
Η κληρονομικότητα έχει ενοχοποιηθεί ως αιτία της παχυσαρκίας. Βιολογικοί παράγοντες έχουν βρεθεί ότι καθορίζουν το βάρος μας ή τουλάχιστον την τάση μας για παχυσαρκία. Πέρα όμως από τους γενετικούς παράγοντες (οι οποίοι φαίνεται ότι έχουν ένα μερίδιο ευθύνης) υπάρχουν και οι ψυχολογικοί μηχανισμοί (ψυχοκοινωνικά αίτια) οι οποίοι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα πράγματα.
- Η τροφή ως ανταμοιβή: από την παιδική μας ηλικία οι γονείς για να μας καθησυχάσουν ή να μας επιβραβεύσουν ή να μας ηρεμήσουν μας έδιναν μία λιχουδιά. Ακόμη και στην ενήλικη ζωή μας έχουμε μάθει να αμείβουμε τον εαυτό μας με ένα καλό τραπέζι, μία έξοδο για φαγητό, συμπεριφορά που πλέον έχει τόσο πολύ αυτοματοποιηθεί που είναι δύσκολο να ελεγχθεί.
- Η τροφή και το άγχος: οι έρευνες έχουν δείξει ότι πράγματι τα άτομα κάτω από την επήρεια του άγχους τείνουν να τρώνε πολύ και μάλιστα προτιμούν τροφές πλούσιες σε λιπαρά.
Πως μπορώ να χάσω κιλά (με τη προσέγγιση της ψυχολογίας)
Γιατί μερικοί μπορούν και αντιστέκονται και άλλοι όχι?
Μία συχνή απορία ανθρώπων που προσπαθούν να χάσουν βάρος είναι το τι σκέφτονται όσοι βρίσκονται μπροστά στο φαγητό, θέλουν να φάνε και τελικά αποφασίζουν να μη το κάνουν.
Πάνω από όλα να πούμε πως ένα άτομο που αλλάζει τη διατροφική του συμπεριφορά κάνει μία μεγάλη αλλαγή στον τρόπο ζωής του.
Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις επηρεάζει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Όπως και σε πολλές καταστάσεις της ζωής μας η αλλαγή στον τρόπο σκέψης μας μπορεί να επιφέρει επιτυχείς αλλαγές έτσι και στο θέμα του ελέγχου της λήψης τροφής μπορούμε να βοηθηθούμε στο να μη τρώμε υπερβολικά. Η πρόταση επομένως της ψυχολογίας είναι ο εντοπισμός των δυσλειτουργικών σκέψεων σε σχέση με το φαγητό και η αλλαγή τους σε θετικές.
Παράδειγμα ‘δεν υπάρχει περίπτωση να μπω στο εστιατόριο και να μη φάω γλυκό’, ‘έχω πολύ άγχος και θα πρέπει να φάω για να ηρεμήσω’, ‘έχω πάρει πολλά κιλά, τι θα μου κάνει ένα κομμάτι πίτσα ακόμα’ θα οδηγήσουν με βεβαιότητα σε υπερβολική κατανάλωση φαγητού. Υπάρχουν και άλλες σκέψεις όπως ‘λίγα πατατάκια με το ποτό δεν είναι τίποτα’, ‘θα φάω αυτό γιατί το έχω ανάγκη αυτή την στιγμή’ .
Το αποτέλεσμα είναι να χάνεται ο έλεγχος της λήψης της τροφής. Και επειδή αυτές οι σκέψεις είναι τόσο γρήγορες και αυτόματες θα πρέπει να εκπαιδευτούμε στο να τις αναγνωρίζουμε και να τις ανταπαντάμε.
Υπάρχουν άτομα που στο παρελθόν έχουν κάνει αποτυχημένες προσπάθειες δίαιτας και πιθανότατα να έχουν διαμορφώσει αντιλήψεις όπως ‘δεν θα τα καταφέρω να χάσω κιλά’ και αυτές να σαμποτάρουν την προσπάθεια του (δεν θα αρχίσει καν τη δίαιτα).
Μία άλλη λάθος σκέψη είναι ‘ή θα είμαι 50 κιλά ή θα είμαι 70’ ενώ υπάρχουν τόσες άλλες κατηγορίες. Γιατί άλλο να είσαι 58 και 60 κιλά και άλλο 70.
Ή εάν κάποιος φάει ένα δεύτερο γλυκό από αυτό που έχει αρχικά προγραμματίσει να φάει, κάνει την σκέψη, ‘έχασα τον έλεγχο, θα φάω τώρα ανεξέλεγκτα’.
Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι που κάνει κάποια άτομα να μπορούν να αντιστέκονται σε πειρασμούς ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους. Δεν είναι θεμιτό να περιμένουμε μία απώλεια της τάξεως των 10 κιλών σε ένα μήνα. Και με τη πρώτη καθυστέρηση να νιώθουμε ότι δεν κάναμε τίποτα. Να μάθουμε να βιώνουμε όλη την κλίμακα των κιλών μας. Να είμαστε συγκεκριμένοι, σε λογικά πλαίσια ώστε να βιώνουμε την αίσθηση της επιτυχίας μας.
Θέλουμε πράγματι να χάσουμε βάρος?
Οι έρευνες έχουν δείξει πως άτομα τα οποία πραγματικά θέλησαν να χάσουν βάρος το κατάφεραν. Μπορεί λοιπόν να ισχυριζόμαστε πως θέλουμε να χάσουμε το βάρος μας, όμως στην πραγματικότητα δεν το εννοούμε. Πάρτε ένα φύλλο χαρτί, χωρίστε το στη μέση, και γράψτε τα πλεονεκτήματα του να μη χάσετε βάρος και τα μειονεκτήματα του να μείνετε όπως είστε. Στη συνέχεια ζυγίστε τα πράγματα και αποφασίστε κατά πόσο αξίζει η αλλαγή ή θα επιφέρει απώλειες στη ζωή σας.
