Από την Άρια Σωκράτους

Ο διακεκριμένος φιλόσοφος και Καθηγητής Συγκριτική Λογοτεχνίας του Princeton University, κ. Αλέξανδρος Νεχαμάς παρουσίασε στο βιβλιοπωλείο Labyrinth Bookstore την Τρίτη 3 Μαίου, 2016 στις έξι το απόγευμα το νέο του βιβλίο με τίτλο «On Friendship».

Την παρουσίαση προλόγισε ο Αμερικανός Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Berkeley της California και συγγραφέας, Tom W. Laqueur.

Το «On Friendship» πραγματεύεται την φιλοσοφική και πραγματιστική έννοια της φιλίας κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στον καθορισμό της έννοιας από τα  «Ηθικά Νικομάχεια» του Αριστοτέλη, τον αντίκτυπο που έχει η φιλία στη ζωή των ανθρώπων σύμφωνα με τον Ralph Waldo Emerson και τον εξαιρετικό στοχασμό του C.S.Lewis.

Alexander Nehamas 1Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη στα «Ηθικά Νικομάχεια», υπάρχουν τρία είδη φιλίας: η φιλία που βασίζεται στο αμοιβαίο συμφέρον, στην αμοιβαία ευχαρίστηση και στην εκτίμηση του χαρακτήρα του άλλου ατόμου. Το είδος της φιλίας που ευδοκιμεί σήμερα, δήλωσε ο κ. Νεχαμάς είναι η φιλία η οποία προσομοιάζει στην έννοια που έχει στις μέρες μας και η οποία αναφέρεται στην εκτίμηση του χαρακτήρα του άλλου και όχι οι πρώτες δύο κατηγορίες. Πρόσθεσε μάλιστα πως στην περίπτωση της φιλίας που βασίζεται στη σχέση συμφέροντος όπως συμβαίνει στις επαγγελματικές σχέσεις, όταν αποκτάται το αγαθό το οποίο επιδιώκεται, τότε η σχέση ξαφνικά διακόπτεται.

Στην ερώτηση του Καθηγητή Tom Laquer, γιατί η φιλοσοφία δεν έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην έννοια της laquerφιλίας, ο κ. Νεχαμάς απάντησε ότι μια από τις βασικές θέσεις του 18ου αιώνα ήταν η αφοσίωση στα παγκόσμια ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία με τη σειρά τους εξαρτώνται από ηθικές και πολιτικές νόρμες. «Αν συμπεριφερθείς σε κάποιο με τρόπο ηθικό, θα πρέπει να του συμπεριφερθείς με τον ίδιο τρόπο που θα συμπεριφερόσουν στον ίδιο σου τον εαυτό. Η έννοια της ηθικής ξεφεύγει από το πεδίο της προσοχής της φιλοσοφίας όταν οι σχέσεις δεν ανταποκρίνονται στο παγκόσμιο επίπεδο. Στην φιλία συνυπολογίζουμε όλες τις μικρές αρετές του άλλου αλλά δεν πρέπει να του εμπιστευόμαστε ποτέ τα πάντα για μας και ιδιαίτερα κάτι το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον μας επειδή ο φίλος θα πάψει να παραμένει φίλος. Αντιλήφθηκα πως ακόμα φιλία πηγάζει από την επιθυμία να διεκδικήσεις ένα κοινό μέλλον. Το ποιοί είμαστε καθορίζεται από τους φίλους μας των οποίων οι ρόλοι υπονοούνται. Κάθε σχέση συνδέεται με ό,τι μας περιβάλλει. Ο κάθε ένας από τους φίλους μας μας δείχνει το μονοπάτι που ακολουθεί η ζωή. Ο ρόλος της φιλίας στη ζωή μας είναι ζωτικής σημασίας. Δεν υπάρχει τίποτα το ιδιαίτερο που θα μπορούσε να κάνει ένας φίλος για κάποιον άλλο.  Ο λόγος που δεν υπάρχει κάποιο αξιόλογο μυθιστόρημα το οποίο υμνεί τη φιλία είναι επειδή προφανώς βρίσκουν το θέμα βαρετό και δίχως νόημα. Το κεντρικό νόημα της φιλίας είναι γιατί κάποιος γίνεται φίλος σου και για ποιό λόγο κρίνεται ως καλός φίλος; Πιστεύω πως το να εντοπίσεις κάτι ωραίο σε κάποιο άνθρωπο δεν κρίνεται από αυτό που ήδη γνωρίζεις για εκείνον, αλλά μπορεί να εκφράζει και την ελπίδα πως υπάρχει και μια ανεξερεύνητη πλευρά του άλλου η οποία παραμένει άγνωστη αλλά ενδέχεται να είναι αξιόλογη. Δεν γνωρίζουμε τι περιμένουμε ακριβώς αλλά ελπίζουμε πως αυτό για το οποίο αναμένουμε, θα είναι καλό. Λέμε επίσης πολλές φορές «Μου αρέσεις για τα υπέροχα αγαθά τα οποία η μεταξύ μας σχέση θα αποδώσει και στους δυό μας. Στο βιβλίο « Από τη μεριά του Σουάν», ο Προυστ αναφέρει «Αφού σπατάλησα τόσα χρόνια της ζωής μου βάζοντας τον εαυτό μου στο περιθώριο για μια γυναίκα που δεν ήταν καν ο τύπος μου,  η κατάσταση επιδεινώνεται όταν η σχέση επηρεάζει τον τρόπο  και την ποιότητα της ζωής σου με το να ζεις μια περιφρονημένη ζωή που πιθανόν να μην είναι και τόσο καταφρονεμένη.»

Το «Σ’αγαπώ γι’αυτό που είσαι είναι μια αλήθεια μονομερής. Μεγάλο ρόλο παίζει επίσης το ποιός πρέπει είμαι εγώ και το ποιός πρέπει να είσαι εσύ. Το ποιός είναι πραγματικά ο καθένας από μας εξαρτάται από τις διαφορές μας.

Μετά το τέλος της παρουσίασης ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα και πολύ εποικοδομητική  συζήτηση με το κοινό, το οποίο αποτελούνταν από διακεκριμένα Μέλη της Ακαδημαικής Κοινότητας και φοιτητές του Πανεπιστημίου του Princeton.