Από την Ισμήνη Χαρίλα.
Το «Νησί των σκλάβων» του Μαριβώ (Pierre Carlet de Marivaux), παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τους Comédiens italiens στις 5 Μαρτίου 1725, στο Hôtel de Bourgogne. Ταυτόχρονα εκδόθηκε και ως βιβλίο.
Το έργο είναι από τα μικρότερα του συγγραφέα και πρόκειται για μια κωμωδία σε πρόζα, με έντεκα πράξεις. Εγκαταλείποντας στο συγκεκριμένο πόνημα, τη θεματική του έρωτα, ο Μαριβώ ασχολείται με το θέμα της πολιτικής. Δίχως ανατρεπτικές προθέσεις, παρουσιάζει την εικόνα της δημοκρατίας, όπου οι ρόλοι ανάμεσα στους αφέντες και τους σκλάβους ανταλλάσσονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Μαριβώ επιλέγει να παρουσιάσει στη Γαλλία, που την εποχή εκείνη είχε μοναρχία, μια ιστορία με αναφορά στην δημοκρατική Αθήνα.
Ο Ιφικράτης και ο υπηρέτης του Αρλεκίνος, καθώς και η Ευφροσύνη με την υπηρέτριά της Κλεάνθη, ναυαγούν στο Νησί των Σκλάβων. Ένα νησί, όπου μένουν σκλάβοι που έχουν δραπετεύσει από την Αθήνα. Οι πρώτοι κάτοικοι βρέθηκαν εκεί πριν από εκατό χρόνια και σύμφωνα με τον αρχικό θεσπισμένο νόμο, όποιος αφέντης βρισκόταν στο δρόμο τους, καταδικαζόταν σε θάνατο. Με την πάροδο όμως του χρόνου, ο νόμος άλλαξε και πλέον ο αφέντης αλλάζει ρόλο με το σκλάβο του. Υπακούοντας επομένως στις εντολές του διοικητή του νησιού, τα αφεντικά αλλάζουν ρούχα, ονόματα και ρόλους με τους υπηρέτες τους. Απώτερος σκοπός όμως δεν είναι η εκδίκηση, αλλά να συνειδητοποιήσουν οι ισχυροί τα λάθη τους και την απάνθρωπη συμπεριφορά τους. Ο ίδιος ο Αρλεκίνος, ελεύθερος και ανώτερος πλέον του Ιφικράτη, τολμά να του εκφράσει την προσωπική του άποψη:
«J’étais ton esclave, tu me traitais comme un pauvre animal, et tu disais que cela était juste, parce que tu étais le plus fort. (…) Quand tu auras souffert, tu seras plus raisonnable[1]».
Καθώς εξελίσσεται η ιστορία, ο Αρλεκίνος και η Κλεάνθη αποφασίζουν να κοροϊδέψουν τα αφεντικά τους και να υποκριθούν ότι είναι ερωτευμένοι μαζί τους. Κανένας όμως από τους δυο δεν πέφτει στην παγίδα.
Ο Αρλεκίνος, μεγαλόψυχος, συγχωρεί τον Ιφικράτη, του χαρίζει την ελευθερία του και πείθει την εκδικητική Κλεάνθη να ακολουθήσει το παράδειγμά του.
«(…) je suis heureux, tout est payé, je lui ai donné quittance[2]».
Το νησί θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως σύμβολο που παραπέμπει σε θεϊκή αναφορά. Οι ήρωες γλυτώνουν από το θάνατο και τους δίνεται η ευκαιρία να μετανοήσουν και να διορθωθούν σε ένα μέρος που μοιάζει με παράδεισο.
Οι γυναίκες παρουσιάζονται αδύναμες και μικρόψυχες.
«Mais comme vous êtes d’un sexe naturellement assez faible (….) prier Euphrosine de peser avec bonté les torts que vous avez avec elle[3]».
Βασικός ήρωας και που κινεί ουσιαστικά τα νήματα της πλοκής, είναι ο Αρλεκίνος, μια σημαντική μορφή της Comédie Italienne, που στην Comédie Française δίνει τη θέση του στον Pasquin. Ένας ρόλος μεταμόρφωσης, που δεν εγκαταλείπει ποτέ το πολύχρωμο ρούχο του και τη μάσκα του.
Εν κατακλείδι, το «Νησί των Σκλάβων» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως άχρονο, αφού η κεντρική ιδέα διεκδίκησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ισονομίας, είναι βασικό αίτημα όλων των εποχών και όλων των λαών.
[1] Σημ. μτφ. «Ήμουν σκλάβος σου, με μεταχειριζόσουν σαν ένα κακόμοιρο ζώο και έλεγες ότι αυτό ήταν δίκαιο, γιατί ήσουν ο πιο ισχυρός. (…) Όταν πλέον θα υποφέρεις κι εσύ, θα γίνεις πιο λογικός»
[2] Σημ. μτφ «Είμαι ευτυχισμένος. Όλα ξεχρεώθηκαν, τον συγχωρώ».
[3] Σημ. μτφ «Καθώς το φύλο σας είναι αδύναμο (….) θα παρακαλέσω την Ευφροσύνη να σκεφτεί με καλοσύνη την άδικη συμπεριφορά απέναντί της». Η Ευφροσύνη είναι στην πραγματικότητα η Κλεάνθη, γιατί είναι η περίοδος που έχουν ανταλλάξει τα ονόματά τους.
