Προμετωπίδα ιδιόχειρου βιογραφικού σημειώματος, 1893
Η προσωποποίηση της Ψυχής είναι από τις πιο γνωστές εικονογραφικές παραστάσεις του Γύζη.
Η παράσταση πρωτοζωγραφίστηκε σε ένα βιογραφικό σημείωμα που έγραψε και εικονογράφησε ο ίδιος ο Γύζης το 1893. Ήταν μία λαμπρή παρουσίαση του έργου του, την οποία απηύθυνε σε μεγάλο μουσείο του εξωτερικού, και για αυτό ήθελε να την κάνει όσο πιο εντυπωσιακή γίνεται. Έτσι φιλοτέχνησε για το εξώφυλλο αυτό το θέμα, που αποτελεί αναφορά στη ζωή του.
Παρουσιάζει τη φτερωτή ψυχή όπως την ξέρουμε από τους αρχαίους μύθους, να κρατά το κουτί που της έδωσε η Αφροδίτη, για να κλέψει λίγη από την ομορφιά της Περσεφόνης όταν θα πάει στον κάτω κόσμο.
Είναι μία αλληγορία για την ψυχή του καλλιτέχνη γενικώς αλλά και του ίδιου του Γύζη ειδικότερα, που είναι σαφώς επηρεασμένη από το γεγονός ότι ο ζωγράφος ήταν πλέον ηλικιωμένος και έβλεπε τη ζωή μέσα από το πρίσμα αυτό. Μία αριστουργηματική παράσταση που έμελλε να γίνει το πιο διάσημο και αγαπημένο έργο του.
Ο Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε στο Σκλαβοχώρι Τήνου, 1 Μαρτίου 1842 και έφυγε από κοντά μας στο Μόναχο, 22 Δεκεμβρίου 1900
Πρόκειται για έναν ιδιαίτερο καλλιτέχνη του 19ου αιώνα και ανήκει στην «Σχολή του Μονάχου». Διακρίθηκε σε όλα τα χρόνια των σπουδών του και πήρε τα πρώτα βραβεία στην ξυλογραφία, τη ζωγραφική και τη χαλκογραφία. Είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού του ύστερου 19ου αιώνα.
Ξεκίνησε τις σπουδές στην Σχολή Καλών Τεχνών και έλαβε υποτροφία προκειμένου να συνεχίσει στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.
Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο το 1871 και τον Απρίλιο του 1872 επέστρεψε στην Αθήνα, για να μετατρέψει το πατρικό του σπίτι επί της οδού Θεμιστοκλέους σε ατελιέ. Μαζί με τον Νικηφόρο Λύτρα, φίλο και συνοδοιπόρο στο Μόναχο, ταξίδεψε το 1873 στην Μικρά Ασία.
Απογοητευμένος από τις συνθήκες της Ελλάδας, τον Μάιο του 1874 εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψε στο Μόναχο, όπου έμελλε να ζήσει για το υπόλοιπο της ζωής του. Το 1876, ταξίδεψε παρέα με τον Νικηφόρο Λύτρα στο Παρίσι. Έναν χρόνο αργότερα νυμφεύθηκε την Άρτεμη Νάζου, με την οποία απέκτησε τέσσερις κόρες, και έναν γιο.
Το 1880, ανακηρύχθηκε σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο ίδιο ίδρυμα. Το 1881, πέθανε η μητέρα του και έναν χρόνο μετά πέθανε και ο πατέρας του. Το 1895, επισκέφθηκε για τελευταία φορά την Ελλάδα, την οποία ποτέ δεν ξέχασε και πάντα νοσταλγούσε. Προσβεβλημένος από λευχαιμία, πέθανε στο Μόναχο στις αρχές του 1901.
Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Λοιπόν ας ελπίζωμεν και ας ζητούμεν να είμεθα εύθυμοι!».
Η σορός του ενταφιάστηκε στο Βόρειο Νεκροταφείο του Μονάχου.
Παρουσίαση: Λίλιαν Σίμου
