Από την Άρια Σωκράτους.
Αν θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει με μια φράση την Aphrodite Desiree Navab, η οποία έχει κατορθώσει να μετουσιώσει τις τρεις εθνικότητές της, Ελληνική, Ιρανική και Αμερικανική, σε μία μέσω του μεγαλείου και της ιδιαιτερότητας της τέχνης της, αυτή θα ήταν «Πρέσβειρα της τέχνης και της πολυπολιτισμικότητας.»
Η τέχνη της είχε περίοπτη θέση σε περίπου εκατόν πενήντα εκθέσεις και συγκαταλέγεται στις μόνιμες συλλογές του Lowe Art Museum, του Harn Museum of Modern Art, του Casoria Contemporary Art Museum στη Νάπολη της Ιταλίας και στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Arkansan State University, ενώ το 2009 τα εκθέματα της φιλοξενήθηκαν στην έκθεση του Μουσείου Lowe Art Museum, με τίτλο “ Through the Lens: Photography from the Permanent Collection”. Στην έκθεση επιλέχθηκαν να προβληθούν μόνο εκατό σημαντικές φωτογραφίες από τις χίλιες που έλαβαν μέρος.
Η πιο πρόσφατη έκθεσή της με τίτλο «When madness meets hunger” ξεκίνησε στις 10 Ιουνίου και ολοκληρώθηκε στις 3 Ιουλίου στο Studio 26 gallery της Νέας Υόρκης. Το NY Arts Magazine έκανε αφιέρωμα για την έκθεση, ενώ τα εκθέματά της προβλήθηκαν στις διεθνείς εκθέσεις τέχνης στο Μαιάμι και στη Νέα Υόρκη, ενώ τον Νοέμβριο θα προβληθούν σε έκθεση τέχνης στη Σαγκάη.
Με ποιό τρόπο έχουν συνεισφέρει οι τρεις πολιτιστικές σας ταυτότητες ( η Ελληνική, η Ιρανική και η Αμερικανική) στην επίτευξη των στόχων σας ως καλλιτέχνης και συγγραφέας; Θεωρείτε πως η ανάμιξη τριών διαφορετικών κουλτούρων ήταν το κλειδί της επιτυχίας σας;
Το πρώτο μου όνομα συμβολίζει την αγάπη και οι πρώτες μου αναμνήσεις είναι οι αναμνήσεις μιας απεριόριστης αγάπης χωρίς όρια και προυποθέσεις μεταξύ της Ελληνίδας μητέρας μου, Κατίνα Αρμενάκη, του Ιρανού πατέρα μου Dr. Ali Navab και από των τριών αδελφιών μου Αλέξανδρο, Περικλή και Δήμητρα.
Είμαι Ιρανή, Ελληνίδα και Αμερικανίδα. Πολλές φορές αστειεύομαι με τους γονείς μου ότι είμαι το παιδί της ειρήνης των μαχών μεταξύ Περσών και Ελλήνων. Γεννήθηκα στο Ισφαχάν του Ιράν από Ιρανό μουσουλμάνο πατέρα και από Ελληνίδα Χριστιανή μητέρα. Το 1950 ο πατέρας μου τελείωσε την ειδικότητα του στην καρδιολογία στις Ηνωμένες Πολιτείες, γνώρισε τη μητέρα μου στη Νέα Υόρκη και αυτός ο έρωτας ακόμα διαρκεί μετά από πενήντα ολόκληρα χρόνια περιήγησης σε τρεις χώρες, μια επανάσταση, χωρισμό της οικογένειας και στενής επαφής με το θάνατο. Ήταν οι πρώτοι στην οικογένεια τους οι οποίοι επέλεξαν να παντρευτούν κάποιον που δεν άνηκε στο θρήσκευμα και στην κουλτούρα τους και οι πρώτοι οι οποίοι με δίδαξαν την πολυπολιτισμικότητα, τον σεβασμό, την υπομονή, τον συμβιβασμό, την κατανόηση, την πίστη και την ανεκτίμητη αξία της παιδείας. Το παράδειγμά τους, τα υψηλά τους κριτήρια και η ακεραιότητα τους με εμπνέουν μέχρι σήμερα.
Η πρώτη μου γλώσσα ήταν τα Περσικά αλλά η Ελληνική γλώσσα, το φαγητό και η μουσική έχουν κάνει κατάληψη στις αναμνήσεις μου. Τα πρώτα οχτώ χρόνια της ζωής μου τα πέρασα ζώντας δέκα μήνες στο Ιράν και δύο καλοκαιρινούς μήνες στην Ελλάδα διατηρώντας τους δύο διαφορετικούς πολιτισμούς των γονιών μου σε αρμονία. Η μητέρα μου βάφτισε και τα τέσσερα της παιδιά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον Λυκαβητό στην Αθήνα. Τις Κυριακές στο Ιράν πηγαίναμε στην Αρμένικη Ορθόδοξη εκκλησία.
Ήμουν μόλις οχτώ ετών όταν η Ισλαμική επανάσταση το 1979 σήμανε το τέλος της παιδικής μου καθημερινότητας. Οι γονείς μου αποφάσισαν ότι θα ήμασταν πολύ πιο ασφαλείς στην Ελλάδα. Όμως στο αεροδρόμιο μας περίμενε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη: Ο πατέρας μου δεν είχε δικαίωμα εξόδου από τη χώρα και αναγκάστηκε να παραμείνει στο Ιράν. Τον περιμέναμε να έρθει στην Ελλάδα δύο χρόνια. Τελικά, του επέτρεψαν να φύγει για ιατρικούς λόγους όταν διαγνώστηκε με καρδιακή ανεπάρκεια. Ενωμένοι ξανά ως οικογένεια, το 1981 πήγαμε στη Νέα Υόρκη, όπου το αντι-Ιρανικό αίσθημα ήταν σε έξαρση.
Με φτύσιμο στο πρόσωπο και προσβλητικά λόγια όπως: « Πήγαινε πίσω στο σπίτι σου βρωμο-Ιρανή», με καλωσόρισαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τότε υποβάλλω μέσω της τέχνης μου και του γραπτού μου λόγου τα ερωτήματα που δεν μπόρεσα ποτέ να υποβάλω στον προσβολέα μου: «Το σπίτι μου; Έχω χάσει το σπίτι μου. Μπορείς να μου πεις πού είναι;»
Έθεσα ως στόχο της ζωής μου να διευκολύνω την ανάγκη των ανθρώπων να κατανοήσουν τον κόσμο και να κατανοήσουν και οι άλλοι αυτούς πέρα των ορίων της γλώσσας και της διαφορετικής κουλτούρας, μέσω της τέχνης.
Υπηρετώ τη τέχνη πάνω από είκοσι χρόνια και επιχειρώ να συμπεριλάβω τη φωνή του καλλιτέχνη μέσα στο γράψιμο της ιστορίας και την κριτική της τέχνης μέσω των δημοσιεύσεων και των διαλέξεων μου.
Μέσω της τέχνης και της γραφής μου, εξετάζω τις οπτικές παραγωγές και τις πολιτικές των δύο πολιτισμών και γράφω την ιστορία μου ως μετανάστρια μέσα, παράλληλα και ενάντια στην καταγεγραμμένη πορεία της ιστορίας της Βόρειας Αμερικής.
- Συνδυάζετε τα οπτικά μέσα με τη γραφή με σκοπό να διερευνήσετε διεθνικά θέματα στην τέχνη και στην εκπαίδευση. Μια αγγλική παροιμία λέει πως μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. Πιστεύετε ότι η εικόνα αποδίδει το νόημα πιο αποτελεσματικά από ό,τι η περιγραφή με λεξεις ή η περιγραφή είναι εξίσου αποτελεσματική με την εικόνα;
Είμαι μια διεπιστημονική καλλιτέχνης που χρησιμοποιεί εικόνες και λέξεις σε εκθέσεις και δημοσιεύσεις και διδάσκω την διερεύνηση διεθνικών θεμάτων στην τέχνη και στις πολιτιστικές σπουδές. Η τέχνη και η γραφή μου έχουν διαμορφωθεί από τον δρόμο που έχει χαράξει η προσωπική μου ζωή, η οποία είχε πολλές απροσδόκητες στροφές. Η Ισλαμική επανάσταση το 1978-1979 στο Ιράν με ανάγκασε να εγκαταλείψω βίαια την παιδική που ηλικία, τους συγγενείς και τους φίλους μου. Αρχικά έζησα ως πρόσφυγας στην Ελλάδα και στη συνέχεια στις Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθώντας να βρω μια συνοχή, ένα δικό μου χώρο ανάμεσα στις νέες αυτές κουλτούρες. Ανακάλυψα τη φωτογραφία ως φοιτήτρια στο Visual and Environmental Studies στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που κατόρθωσα να εξερευνήσω και να εκφραστώ μέσω της τέχνης και να ψάξω να βρω τι έχασα και τι κέρδισα μέσα από τις ερμηνείες της ζωής μου.
Οι λέξεις μου εμπνέονται από την παρακαταθήκη των τριών πολιτισμών και έχουν τεράστια δύναμη για κάποιον ο οποίος έχει μεταναστεύσει και αλλάξει χώρα διαμονής. Το δέρμα μου είναι η επιφάνεια του χαρτιού όπου γεννιέται η τέχνη μου. Η ελληνική γλώσσα και τα Περσικά (Farsi) προέρχονται από αντίθετες κατευθύνσεις αλλά συναντώνται στη μέση σχηματίζοντας μια καλλιγραφία η οποία κυμαίνεται μεταξύ ιδιωτικού γκράφιτι και δημόσιου τατού. Η τέχνη μου είναι μια εναλλακτική αλληλόδραση μεταξύ δύο διαφορετικών πολιτισμών και αντιτίθεται στις πολιτικές εντάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.
- Έχετε συμμετάσχει στη συγγραφή έξι ανθολογιών. Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες πληροφορίες για το έργο σας αυτό;
Έχω εκδώσει ένα βιβλίο και δημοσιεύσει δεκαπέντε άρθρα σε ακαδημαικά περιοδικά, ανθολογίες και εγκυκλοπαίδιες όπως: “Re-picturing Photography: A Language in the Making,” in Photographic Theory: An Historical Anthology (2014), επιμελημένο από τον Andrew Hershberger, UK: Wiley Blackwell, to POWWOW: Charting the Fault Lines in the American Experience, Short Fiction from Then to Now (2009), επιμελημένο από τον Ishmael Reed. Η ανθολογία του Hershberger πάνω στην θεωρία της φωτογραφίας ήταν μια τεράστια τιμή για μένα καθώς τα κείμενα μου δημοσιεύτηκαν παράλληλα με τα κείμενα των αγαπημένων μου θεωρητικών και συγγραφεων όπως οι Mark Twain, Benjamin Franklin, Zora Neale Hurston και Gertrude Stein.
- Έχετε διδάξει τέχνη στο Πανεπιστήμιο της Φλόριδα καθώς και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Σχολής Οπτικών Τεχνών. Τι σημαίνει για σας ο όρος διδασκαλία;
Τα θέματα με τα οποία ασχολούμαι στην τέχνη και την εκπαίδευση έχουν άμεση σχέση με τα γεγονότα τα οποία έπρεπε να καθορίσω εκ νέου κατά τη διάρκεια της εξορίας μου: τη μνήμη, τη γλώσσα, την ταυτότητα, τον πολιτισμό και τους τρόπους με τους οποίους οι εικόνες περιλαμβάνουν συγκεκριμένους στόχους ενώ παράλληλα αποκλείουν κάποιους άλλους. Ένας από τους πρωταρχικούς μου στόχους στη διδασκαλία είναι να ενθαρρύνω τους φοιτητές μου να διερευνήσουν διεξοδικά τις εικόνες της ταυτότητας και του πολιτισμού οι οποίες ανακυκλώνονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και όχι να τους προμηθεύσω με περισσότερες μονοδιάστατες και στερεοτυπικές εικόνες. Αντίθετα, θέλω να γνωστοποιώ επιμορφωτικούς στόχους στο κοινό, εκεί όπου η τέχνη και η εκπαίδευση μετουσιώνονται σε ένα στοιχείο.
Έγινα Επίκουρος Καθηγήτρια της Τέχνης αφού συμπλήρωσα τέσσερα χρόνια διδασκαλίας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Φλόριδα ως Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κι Επισκέπτρια κατά τα έτη 2000 έως 2005.
- Είστε Αντιπρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Οργανισμού «AGAPW”, ο οποίος έχει ως αποστολή να προάγει την οικοδόμηση της κοινότητας και της ηγεσίας των Ελληνο-Αμερικανίδων γυναικών. Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες πληροφορίες για τον οργανισμό αυτό;
Είμαι Αντιπρόεδρος και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου από το 2010. Προτάθηκα από την Ιδρύτρια και Πρόεδρο του Οργανισμού, κ. Olga Alexakos, μετά από την επίσκεψη της σε μια από τις εκθέσεις μου και από τότε είμαστε αδελφές ψυχές. Ο στόχος μας είναι να προάγουμε την οικοδόμηση της κοινότητας και τςη ηγεσίας των Ελληνο-Αμερικανίδων γυναικών. Έχω αναλάβει την διοργάνωση εκδηλώσεων και τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό για πέντε χρόνια. Μια εκδήλωση την οποία θα ήθελα να αναφέρω είναι στο Ίδρυμα Ωνάση στην οποία ήμουν παρουσιάστρια και συντονίστρια του εναρκτήριου λόγου με τίτλο « Conversation with Women leader series».
Θα ήθελα επίσης να αναφέρω πως από το 2010 είμαι επίσης Μέλος στην Επιτροπή Twenty of Network (20/20) και η αποστολή του οργανισμού είναι να προετοιμάσει αρχηγούς από διάφορες γενιές στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στην προαγωγή της επιχειρηματικής διπλωματίας και στην επίλυση διεθνικών προβλημάτων. Έχω συντονίσει διαλέξεις δημοσιογράφων, συγγραφέων και συμβούλων εξωτερικής πολιτικής.
Η ενασχόληση μου με τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς έχει εμπλουτίσει το υπόβαθρο μου στην τέχνη, το γράψιμο και την εκπαίδευση.
Ποιά είναι η καθημερινότητα σας;
Έχω αφιερώσει τη ζωή μου στα δύο μου παιδιά, την Shahrzad Katerina και τον Bijan Maximilianos. Η Κατερίνα είναι είκοσι ετών και σπουδάζει Χημικός Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Columbia και ο Bijan είναι έντεκα ετών και πάει στην έκτη τάξη. Είχαν και οι δύο την ευλογία να μεγαλώσουν δίπλα στους γονείς μου και στα αδέλφια μου στην Νέα Υόρκη και να εντρυφήσουν τόσο στην Ελληνική όσο και στην Ιρανική κουλτούρα. Κάθε Κυριακή πηγαίνουμε στον Αρχιεπισκοπικό Ναό της Αγίας Τριάδας και μετά απολαμβάνουμε Ιρανικές λιχουδιές σε ένα εστιατόριο κοντά στην εκκλησία. Αυτός είναι ο δεσμός αγάπης που μου ενέπνευσαν οι γονείς μου και συνεχίζει να εμπνέει τα τέσσερα τους παιδιά και τα εννέα τους εγγόνια.