Η πύλη της «κρύπτης», ο δρόμος προς έναν ανθρωπινότερο κόσμο
Ολυμπιακοί αγώνες 448 π.Χ . Οι Δαμάγητος και Ακουσίλαος, γιοί του ολυμπιονίκη, κορυφαίου πυγμάχου της αρχαιότητας, ηλικιωμένου πια, Διαγόρα του Ρόδιου, υψώνουν τον πατέρα τους στους ώμους τους και τον περιφέρουν θριαμβευτικά στο στάδιο, μετά τη στέψη τους σε ολυμπιονίκες.
Τότε, θεατής μέσα στο πλήθος αναφωνεί: «Κάτθανε Διαγόρα, ου εις Όλυμπον αναβήση» («Ώρα να πεθάνεις πια Διαγόρα, μην περιμένεις να ανεβείς και στον Όλυμπο»).
Μεξικό 1968. «Πιστεύω στον αγώνα σας. Έχετε άλλο ένα για μένα;» δείχνοντας την ολυμπιακή κονκάρδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Με αυτόν τον τρόπο θα δείξω την υποστήριξή μου στον αγώνα σας»…. Πίτερ Νόρμαν.
Με αυτά τα λόγια ο παγκόσμιος αργυρός ολυμπιονίκης, θέλησε να δείξει το σεβασμό και την υποστήριξη του στον αγώνα των Αφροαμερικανών συναθλητών, Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος που μοιράστηκαν το βάθρο της νίκης μαζί του, μετά την κούρσα των 200 μέτρων. Εποχή που στις Η.Π.Α και την Αυστραλία κυριαρχούν ρατσιστικές ιδεολογίες. Και οι τρεις σήμερα θεωρούνται «πρωταθλητές» στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ρίο 2016. «Σε κάθε δήλωσή μου μέχρι τώρα έλεγα “πάμε Ελλάδα”, γιατί έχουμε την ψυχή να πάμε εκεί που μας αξίζει. Κι εδώ αυτό ήρθαμε να κάνουμε. Να ακουστεί ο Εθνικός ύμνος στο Ρίο. Για μένα είναι ό, τι σημαντικότερο να ακούγεται. Θέλω να το αφιερώσω στον πατέρα μου, στον προπονητή μου και στην Ελλάδα». Λευτέρης Πετρούνιας, χρυσός ολυμπιονίκης στους κρίκους, στην ενόργανη γυμναστική.
« Στα τελευταία μέτρα είχα θολώσει, προσπάθησα για το καλύτερο και νομίζω ότι ήταν το καλύτερο. Δεν μπορούσα να έχω καλύτερο φινάλε, έστω κι αν δεν «βγήκε» η χεριά», “συνέχισε, εξηγώντας για το συγκλονιστικό φινάλε της κούρσας ότι” «… επειδή δεν ήμουν στην αναπνοή του Ολλανδού, είχα κλείσει τα μάτια από τον πόνο, δεν μου βγήκε η τελευταία χεριά. Κέρδισε δίκαια ο Ολλανδός, για μένα η δεύτερη θέση είναι σαν πρώτη»…. Σπύρος Γιαννιώτης, ασημένιος ολυμπιονίκης στα 10 χ.λ.μ. ανοικτής θάλασσας.
Ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο. Εικόνες τόσο ζωντανές που νιώθεις τη συγκίνηση να σε κατακλύζει από την ιερότητα των στιγμών. Οι αξίες των ολυμπιακών αγώνων αναδύονται ολοζώντανες, εμπνέοντας για το καλύτερο τις ψυχές χιλιάδων ανθρώπων.
Όπως τότε στα 776 π.Χ που ξεκίνησαν στην Πελοπόννησο. Η ονομασία τους, κατά τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, πηγάζει από τρεις μυθολογικές αναφορές. Στη μία ο Ιδαίος Ηρακλής (όχι ο γνωστός ήρωας) από την Κρήτη οργανώνει αγώνες δρόμου στην Ήλιδα, για να διασκεδάσει ο μικρός Δίας. Αυτός λέγεται ότι στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί άγριας ελιάς και έδωσε το όνομα Ολύμπια στους αγώνες αυτούς. Σε μια δεύτερη εκδοχή, στην περιοχή αυτή πάλεψε ο ίδιος ο Δίας με τον Κρόνο για την εξουσία της Γης, ενώ σε συμπλήρωσή της ο τρίτος μύθος προσθέτει ότι στην Ήλιδα διεξάχθηκαν «οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες προς τιμήν και εορτασμό της έκβασης της μάχης και της νίκης του Ολύμπιου Δία. Στους αγώνες αυτούς πήραν μέρος οι Ολύμπιοι θεοί, και μάλιστα ο Απόλλων νίκησε τον Ερμή και τον Άρη στο τρέξιμο και την πυγμαχία αντίστοιχα.»
Η συμμετοχή στους αγώνες επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις του τότε γνωστού κόσμου πέρα από τα όρια της Πελοποννήσου, καθώς με την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους, έπαιρναν μέρος και αθλητές από περιοχές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Τα ολυμπιακά αγωνίσματα ήταν αντρική κυρίως υπόθεση, όπως ίσως είναι περισσότερο γνωστό. Ωστόσο πάλι σύμφωνα με τον Παυσανία, λάμβαναν χώρα και τα Hραία, οι γυναικείοι Ολυμπιακοί Αγώνες. Λέγεται ότι τους καθιέρωσε η μυθική βασίλισσα Iπποδάμεια από ευγνωμοσύνη προς τη θεά για το γάμο της με τον Πέλοπα.
Πρόκειται για αγώνες δρόμου, 5/6 του σταδίου (160 μέτρα περίπου), ανάμεσα σε «παρθένες» (ανύπαντρες κοπέλες) προς τιμήν της Ήρας. Η αμφίεση τους παραπέμπει σε εκείνη των αμαζόνων. Οι κοπέλες βραβεύονταν με στεφάνι αγριελιάς (δέντρο συμβολικό της ευφορίας, της Σελήνης και της Γης) και μέρος από την αγελάδα που θυσιαζόταν. Το ζώο αυτό ήταν αφιερωμένο στη «βοϊδομάτα» Ήρα, ενώ συνδεόταν επίσης με τη Mεγάλη Mητέρα, τη Σελήνη και τη Γαία. Μπορούσαν ακόμη να αφιερώσουν απεικονίσεις τους στο Hραίο, το ναό της θεάς. Υπεύθυνες για τη διοργάνωση των Hραίων ήταν δεκαέξι κυρίες της Ήλιδας από τις πιο επιφανείς οικογένειες. Είχαν επίσης το ιερατικό καθήκον να υφαίνουν τον καινούριο πέπλο της θεάς, σε οίκημα το οποίο είχε φτιαχτεί ειδικά γι’ αυτές στην αγορά.
Τα ανδρικά αθλήματα τελούνταν εναλλάξ τον Αύγουστο ή το Σεπτέμβριο (μήνας Παρθένιος), ώστε να μη συμπίπτουν με τα Ηραία και πληγεί το κύρος της θεάς Ήρας ή αντίστοιχα του θεού Δία. Σε αυτά μπορούσαν να τιμηθούν γυναίκες μόνο στις αρματοδρομίες και στην ιππασία, ως ιδιοκτήτριες των αλόγων.
Η επιβολή της ολυμπιακής εκεχειρίας, συμφωνίας ειρήνης, καθιστούσε δυνατή την πραγματοποίηση των αγώνων. Μέσω αυτής η ασφαλής μετακίνηση των θεατών ήταν εξασφαλισμένη. Περισσότερα από 40. 000 άτομα, αθλητές, φιλόσοφοι, πολιτικοί, καλλιτέχνες, ποιητές και λοιποί προσκυνητές, ταξίδευαν ως την Oλυμπία από όλον τον ελληνικό κόσμο για να παρακολουθήσουν τους αγώνες.
Η παρακολούθησή τους επιτρεπόταν σε όλους, ελεύθερους και δούλους, ακόμα και βάρβαρους. «Απαγορευόταν αυστηρά στις γυναίκες, ίσως γιατί ορισμένοι αθλητές αγωνίζονταν γυμνοί. Για όποια μάλιστα τολμούσε να παραβεί τη διαταγή αυτή, υπήρχε η ποινή του θανάτου». Το βραβείο ήταν στεφάνι , ο «κότινος», φτιαγμένο από φύλλα από το ιερό δένδρο της ελιάς που τα έκοβε ο ίδιος ο νικητής με χρυσό ψαλίδι. Το όνομά του ήταν πλέον αθάνατο σε όλες τις τότε Ελληνικές πόλεις. Oι ολυμπιονίκες θεωρούνταν ήρωες. Oι πόλεις, πατρίδες τους, γκρέμιζαν τα τείχη τους κατά την είσοδο τους ως ένδειξη της ασφάλειας που αισθάνονταν.
Αργότερα κατά τα ρωμαϊκά και πρώτα βυζαντινά χρόνια ο θεσμός εκφυλίστηκε μέχρι που καταργήθηκε το 393 μ. Χ, όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Αˊ απαγόρευσε τη διεξαγωγή όλων των παγανιστικών γιορτών.
Αν και η φλόγα έσβησε τότε από το βωμό, τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας, της ισότητας και του αλληλοσεβασμού, που κυριαρχούσαν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, οδήγησαν στην αναβίωση του ολυμπιακού πνεύματος.
“Το 1892 ο Pierre de Coubertin αναφέρθηκε για πρώτη φορά δημόσια στην ιδέα αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και δύο χρόνια αργότερα, το 1894, παρουσίασε επίσημα τη θέση του σε ένα διευρυμένο ακροατήριο, στο διεθνές αθλητικό συνέδριο της Σορβόνης. Το 1896, ως επακόλουθο αυτής της πρότασης, ο Coubertin έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου Ολυμπιακού Κινήματος και παραμένει πρωτοπόρος. Ο ίδιος αναφερόταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες «σαν ένα παιχνίδι που κάθε τέσσερα χρόνια δίνει στην παγκόσμια νεότητα την ευκαιρία για μια χαρούμενη ειρηνική συνάντηση, που βοηθά να απαλειφθούν οι συσσωρευμένες παρεξηγήσεις και οι άγριες διαμάχες», όπως αναφέρεται από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή σήμερα.
Πράγματι ο Pierre de Coubertin, ένας οραματιστής που αφιέρωσε όλη του τη ζωή και την περιουσία για την ενίσχυση του Ολυμπιακού Κινήματος και την προώθηση των Ολυμπιακών Ιδεών, θα μπορούσε και σήμερα, το 2016, να θαυμάσει τους νέους αθλητές μαζί με τους προπονητές τους, ως συνεχιστές του ονείρου του. Η προσπάθειά τους, η επιμονή τους, το ήθος τους συμπορεύεται με τις αρχές της ανοχής, της ειρήνης, του ευ αγωνίζεσθαι και της ευγενούς άμιλλας. Ο καλός καγαθός πολίτης, ο συμμετέχων, ο δρων καλλιεργείται μέσα στην αθλητική αρένα.
Οι γενιές ενώνονται, σπάζοντας το φράγμα του χρόνου, αφού το μόνο που μετράει είναι η δύναμη του πνεύματος και της ψυχής. Έτσι χαρακτηριστικά «φωτογραφίζεται» η καθοδήγηση του 17χρονου χρυσού ολυμπιονίκη των 400 μέτρων, Wayde Van Niekerk από την 74χρονη Νοτιοαφρικανική προπονήτριά του Anna Botha.
Το πνεύμα και η ψυχή, αρωγοί του σώματος, εκτοξεύουν τις σωματικές επιδόσεις, υπερνικώντας τις δύσκολες προπονητικές συνθήκες. Άννα Κορακάκη, το «χρυσό» κορίτσι της σκοποβολής σε σπορ πιστόλι. Χώρος προπόνησης, ένα νταμάρι και μια παράγκα. Η ελληνική σημαία στέκεται στον υψηλότερο ιστό και εμείς καμαρώνουμε και δακρύζουμε… Θα έλεγα, δακρύζουμε περισσότερο, όταν αντιλαμβανόμαστε τις στερήσεις που βίωσε η Ελληνίδα αθλήτρια..ή κάθε Έλληνας αθλητής και Ελληνίδα αθλήτρια. Ανύπαρκτη η ελληνική πολιτεία… σε εφόδια και στήριξη. Σωτήρια είναι η συμβολή για άλλη μια φορά των ιδιωτών, των χορηγών που ευτυχώς καλύπτουν τα έξοδα της Ελληνικής ολυμπιακής αποστολής. Χρειαζόμαστε όμως κάτι περισσότερο από αυτό. Να συνδεθεί το ολυμπιακό αθλητικό ιδεώδες με την καθημερινότητα μας..
Ναι, έχουμε ψυχή να φτάσουμε ως τη διάκριση, όπως λέει ο «χρυσός» μας Λευτέρης.
Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται να προπονηθούμε με γνώμονα τις άξιες του ολυμπισμού και να βρεθούμε έτσι έτοιμοι κάτω από την «κρύπτη», την πύλη που άλλοτε οδηγούσε τους αθλητές στο στάδιο της Ολυμπίας. Γιατί οι προκλήσεις του κοινωνικού και παγκόσμιου στίβου μόνο έτσι τιθασεύονται.
