Από την Άρια Σωκράτους
Ο Αιμίλιος Σολωμού είναι ένας σύγχρονος και πολλά υποσχόμενος λογοτέχνης με ιδιαίτερα σημαντικές διακρίσεις στο ενεργητικό του.
Το έργο του “Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός διακρίνεται από μια ιδιοφυή και ιδιάζουσα γραφή καθώς και από την πρωτοτυπία της θεματολογίας του. Πάνω στη ράγα της αφήγησης εκτυλίσσονται τέσσερις παράλληλες ιστορίες διαφορετικών ανθρώπων που ο ιστός της μοίρας τους συνδέει υπογείως με ένα μυστηριώδη και ιδιόμορφο τρόπο. Ο συγγραφέας ξεκινά παραλληλίζοντας δυο φαινομενικά άσχετα πολιτικά γεγονότα τα οποία εκτυλίσσονται σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους, τα οποία όμως έχουν μια κοινή αφετηρία: την παθογένεια του ελληνικού κράτους που συνέτειναν στην δημιουργία και στην ενίσχυση της ληστείας.
Στη μυστηριακή γραφή του συγγραφέα σοβεί ένας κόσμος αντιθέσεων, καταδίωξης, ανικανότητας κατασταλτικών μηχανισμών και ατιμωρησίας που οδηγεί στην ασίγαστη δίψα για εκδίκηση και στην επικράτηση των άγραφων νόμων. Στο έργο του δύο πολιτικά γεγονότα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια του επιεικώς ανυποψίαστου αναγνώστη, ο οποίος καλείται να συμπληρώσει τα κομμάτια του παζλ που λείπουν. Τι κοινό έχει η φριχτή δολοφονία δύο απεσταλμένων της Τρόικας σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών εν μέσω μιας παράπλευρης κρίσης που καθιστά την Ελλάδα ως το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης με τη δολοφονία τεσσάρων επιφανών Ευρωπαίων από τη συμμορία των Αρβανιτάκηδων, τη Σφαγή στο Δήλεσι όπως έμεινε γνωστή στην ιστορία το 1870; Οι ήρωες του σκοτεινά γοητευτικοί και μυστηριώδεις προσφέρουν στον αναγνώστη τον μίτο της Αριάδνης και τον καλούν να τον ξετυλίξει μαζί τους.
«Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση» είναι ένα σύγχρονο ροκ νουάρ μυθιστόρημα με ιστορικές καταβολές, το οποίο αφήνει τη δική του ιδιότυπη σφραγίδα στα δρώμενα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
- Το μυθιστόρημα σου «Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση» διαπνέεται έντονα από το κλίμα της πολύπλευρης κρίσης που ταλανίζει την Ελλάδα σήμερα, το οποίο συνδέεις με ένα αριστοτεχνικό τρόπο με την σφαγή στο Δήλεσι το 1870. Ποιό ήταν το έναυσμα το οποίο σε οδήγησε να συλλάβεις την κεντρική ιδέα του μυθιστορήματος;
Την ιδέα την συνέλαβα όταν είχε ήδη ξεκινήσει η κρίση. Ήμουν πολύ θυμωμένος με ό,τι συνέβαινε. Το βιβλίο έχει ένα χαρακτήρα καθαρά πολιτικό. Μάζευα στοιχεία, πάρα πολλά στοιχεία, περνούσα ώρες στο διαδίκτυο και κάποια στιγμή εντόπισα το ιστορικό γεγονός που συνέβη στο Δήλεσι το 1870. Θυμήθηκα την εποχή που ήμουν φοιτητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στην Αθήνα και είχα διαβάσει τα δημοσιεύματα που αφορούσαν στη σφαγή στο Δήλεσι. Ήταν η περίοδος που δημοσιεύονταν πολύ σκληρά άρθρα εναντίον της Ελλάδας, έτσι άρχισα να βρίσκω τις ομοιότητες και τις διαφορές των δύο εποχών, του τότε και του σήμερα. Συνέδεσα λοιπόν το Δήλεσι με τη σημερινή εποχή για να φανουν και οι παθογένειες του ελληνικού κράτους από την ίδρυση του, ο μικροκομματισμός, ο παλαιοκομματισμός, η διαφθορά του πολιτικού συστήματος και η διαπλοκή με τα οικονομικά συμφέροντα. Διαπίστωσα έκπληκτος πως υπήρχαν πάρα πολλά κοινά σημεία με το σήμερα. Τα δημοσιεύματα στον ευρωπαϊκό τύπο που ήταν άκρως προσβλητικά για την Ελλάδα, ο πρέσβης της Αγγλίας στην Αθήνα Έρσκιν που παρακαθόταν στο Υπουργικό Συμβούλιο, στη διάρκεια της ομηρείας των απαχθέντων περιηγητών, και υπαγόρευε την πολιτική του στην ελληνική κυβέρνηση όπως σήμερα η τρόικα. Στη συνέχεια, όταν αισθάνθηκα πως δεν ήμουν πλέον τόσο οργισμένος και θυμωμένος επειδή είναι απαγορευτικό για ένα συγγραφέα να γράφει υπό αυτούς τους όρους, προχώρησα στη συγγραφή του βιβλίου. Το 2013 ξεκίνησα να το γράφω και συνολικά η συγγραφή του διήρκησε δύο χρόνια. Λόγω της φύσης του επαγγέλματός μου ως καθηγητής μόνο τα καλοκαίρια έχω τη δυνατότητα να γράφω αλλά το χειμώνα διαβάζω συνεχώς αρκετά βιβλία.
- Οι χαρακτήρες σου ήταν ιδιαίτεροι, σκοτεινά γοητευτικοί αλλά και φωτεινοί ταυτόχρονα.
Στους περισσότερους από αυτούς συνυπάρχει μέσα τους το καλό με το κακό. Θεωρείς ότι υπάρχουν απόλυτα κακοί και απόλυτα καλοί ήρωες;
Το κακό πιστεύω πως συνυπάρχει με το καλό, απλώς κάποια στοιχεία υπερτερούν έναντι του άλλου. Σε κάποιους ανθρώπους υπερτερεί το καλό με κάποιες εξάρσεις κακίας και σε κάποιους άλλους υπερτερεί το κακό, έστω κι αν έχουν κάποιες εξάρσεις καλοσύνης. Αυτός πιστεύω ότι είναι ο μανιχαισμός της ανθρώπινης ψυχής. Προσωπικά στο έργο μου, δεν θα μπορούσα να δημιουργήσω ένα χαρακτήρα μονοδιάστατο. Δεν θα μπορούσα να το βρω εγώ ενδιαφέρον, πόσω μάλλον ο αναγνώστης. Το συγκεκριμένο βιβλίο έχει μια ιδιαιτερότητα. Δεν αποκαλύπτει ποιά ακριβώς είναι τα ιθύνοντα μυαλά στην πλοκή της ιστορίας. Πρόκειται για σκοτεινές δυνάμεις οι οποίες δεν αποκαλύπτονται ούτε καν στο τέλος. Η λογοτεχνία είναι αυτό που υπονοείται, όχι αυτό που φαίνεται.
- Το 2013 σας απονεμήθηκε το Λογοτεχνικό βραβείο της Ευρωπαικής Ένωσης για το προηγούμενο βιβλίο σας «Ημερολόγιο μιας απιστίας». Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για το βραβείο αυτό;
Το βραβείο λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EUPL) καθιερώθηκε το 2009. Απονέμεται κάθε χρόνο σε 12 πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες και αποσκοπεί στην προώθηση της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας καθώς και την κυκλοφορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας σε διασυνοριακό επίπεδο. O διαγωνισμός EUPL συνδιοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Ομοσπονδία Βιβλιοπωλών (EIBF), το Συμβούλιο Ευρωπαίων Συγγραφέων (EWC) και την Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών (FEP), στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη».Υπάρχει μια εθνική επιτροπή σε κάθε χώρα. Οι χώρες αυτές είναι συμβεβλημένες με την Ευρωπαική Ένωση και κάθε χρόνο λαμβάνουν μέρος 13 βιβλία από αντίστοιχες χώρες. Οι εθνικές επιτροπές παρακολουθούν σε κάθε χώρα τις κυκλοφορίες. Στην αρχή δεν είχα διαπιστώσει πόσο σημαντικό ήταν, το διαπίστωσα όταν ξεκίνησαν οι συμφωνίες για μεταφράσεις. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει στη Γερμανία, την Πολωνία και την Αλβανία, θα κυκλοφορήσει σύντομα στη Σερβία, ενώ έχουν πωληθεί τα δικαιώματα στην Ουγγαρία, την Κροατία, τα Σκόπια, τη Βουλγαρία και τη Σλοβενία. Ενδιαφέρον υπάρχει και από άλλες χώρες. Η ΕΕ δίνει προτεραιότητα για μετάφραση στα βιβλία που βραβεύονται.
- Ποιά είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σας βήματα;
Στο προσεχές μέλλον ετοιμάζω την έκδοση κάποιων διηγημάτων και έχω ήδη έτοιμο και καταγεγραμμένο στο μυαλό μου και σε κάποιο τετράδιο το επόμενο βιβλίο. Η γραφή είναι για μένα το οξυγόνο μου. Θα μπορούσα να τα παρατήσω όλα για να γράψω αν θα είχα τη δυνατότητα να βιοπορίζομαι από τη συγγραφή.
- Σε ποιά ηλικία ξεκινήσατε να γράφεις;
Από την πρώτη γυμνασίου ξεκίνησα να γράφω ποιήματα και στη συνέχεια διηγήματα. Προσπάθησα μάλιστα να γράψω κι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα επηρεασμένος από τις ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα του Γιάννη Μαρή που έβλεπα στην τηλεόραση. Το είχα μάλιστα προχωρήσει αρκετά αλλά μετά στην πορεία χάθηκε. Δεν μπορώ να το βρω πουθενά. Θυμάμαι μόνο κατά καιρούς πως κάποτε το ξεκινησα αλλά είναι αδύνατο να θυμηθώ πού βρίσκεται.
- Ποιό θεωρείτε πως είναι το μέλλον της λογοτεχνίας στην Ελλάδα της κρίσης; Υπάρχει παρόν και μέλλον ή μόνο παρελθόν;
Παρόλη τη συρρίκνωση του χώρου του βιβλίου και του γεγονότος ότι πολλά βιβλιοπωλεία βάζουν λουκέτο και οι πωλήσεις έχουν μειωθεί πάρα πολύ, υπάρχει ένας πυρήνας αναγνωστών που θέλει και διαβάζει λογοτεχνία. Μάλιστα τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια παρατηρείται μια άνθηση του ποιήματος. Αν και δεν είναι μεγάλο το αναγνωστικό κοινό, υπάρχει μέλλον και πιστεύω πως κάποια στιγμή η κρίση θα υποχωρήσει. Υπάρχουν πολλές ανακατατάξεις στο εκδοτικό και στο συγγραφικό τοπίο, στο συγγραφικό τοπίο αλλά πολύ σύντομα θα ξεκαθαρίσει. Η κρίση αποκαθηλώνει όσους δεν αξίζουν κι εξυψώνει αυτούς που αξίζουν. Δεν ισχύει βέβαια απόλυτα αλλά σε κάποιο βαθμό, ναι. Έχουν δημουργηθεί μικροί και δυναμικοί εκδοτικοί οίκοι και μικρά βιβλιοπωλεία επίσης δυναμικά, τα οποία διοργανώνουν πάρα πολλές εναλλακτικές εκδηλώσεις. Πιστεύω πως η κρίση δίνει κάποιες ευκαιρίες, φτάνει μόνο να διαθέτει κάποιος την ικανότητα να τις εντοπίζει.
- Προτιμάτε το ηλεκτρονικό βιβλίο ή την μυρωδιά του φρεσκοτυπωμένου παραδοσιακού βιβλίου;
Αδιαμφισβήτητα προτιμώ την μυρωδιά του παραδοσιακού βιβλίου. Όμως έχω διαβάσει και ηλεκτρονικά βιβλία. Μάλιστα τελευταία, έψαχνα κάποιες αρχαίες τραγωδίες που ήθελα να ξαναδιαβάσω και τα άπαντα του Καρυωτάκη. Εντούτοις, προτιμώ να αγγίζω και να διαβάζω το παραδοσιακό βιβλίο. Στην Ευρώπη δεν έχει μεγάλη απήχηση το ηλεκτρονικό βιβλίο, σε αντίθεση με την Αμερική όπου κάνει θραύση. Στην Ελλάδα μάλιστα η τιμή του δεν έχει μεγάλη διαφορά από την τιμή του τυπωμένου.
- Ποιά θεωρείτε πως είναι η μητρόπολη της λογοτεχνίας σήμερα;
Πολλά λογοτεχνικά δρώμενα ξεκινούν και τελειώνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οφείλω να ομολογήσω πως απέναντι στην Αγγλοσαξωνική λογοτεχνία εως και πριν από δεκαπέντε χρόνια ήμουν πολύ αρνητικός. Όμως όταν διάβασα αρκετούς συγγραφείς που την υπηρετούσαν, ανακάλυψα τη γοητεία της, ενθουσιάστηκα. Βέβαια, πολλά πράγματα μπορεί να ξεκινούν από την Αμερική, αλλά υπάρχουν και άλλα λογοτεχνικά κέντρα στην Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ισπανία η Γερμανία και χώρες της “περιφέρειας” με μεγάλη δυναμική όπως η Ιρλανδία, η Σκανδιναβία και το Ισραήλ.
- Κλασική λογοτεχνία ή σύγχρονη;
Μοιράζομαι ανάμεσα στα δύο. Αγαπώ ιδιαίτερα την κλασική λογοτεχνία. Έχω διαβάσει τα πάντα του Ντοστογιέφσκι. Θυμάμαι όταν ήμουν φοιτητής και έδινα εξετάσεις, προτού μπω στο αμφιθέατρο να δώσω, ήμουν με ένα βιβλίο του Ντοστογιέφσκι στο χέρι και για να ανακτήσω την ηρεμία μου και να αποβάλω το άγχος των εξετάσεων. Πήγαινα θυμάμαι στα βιβλιοπωλεία του κέντρου, αγόραζα δύο βιβλία του Ντοστογιέφσκι και μέχρι το βράδυ τα είχα τελειώσει.
