*επιμέλεια/συνέντευξη Άννα Μουσογιάννη
Πολυπράγμων και αεικίνητη η Βίλη Σωτηροπούλου, ηθοποιός, σκηνοθέτης και συγγραφέας, με πτυχίο νομικής και αξιόλογες συνεργασίες στο ενεργητικό της μιλάει στο writersgang !
Από τη νομική στην ηθοποιία. Πώς μπήκε στη ζωή σου το θέατρο;
Μια κατασκήνωση κι ο αρχηγός της φταίνε για όλα. Ο Λάκης Κουρετζής που “έφερε” και το θεατρικό παιχνίδι στη χώρα, ήταν ο αρχηγός της κατασκήνωσης μας. Πρωί και βράδυ παίζαμε θέατρο τα καλοκαίρια στη Βαρυμπόμπη, από τα 6 μου χρόνια. Ύστερα σαν έφηβη πήγαινα στου Ζωγράφου στην Ομάδα Τέχνης ” Πάροδος” . Μπήκα στη Νομική σαν μια φυσική διαδικασία που ακολουθούσε το σχολείο. Διαδικασία που τελικά ήταν αφύσικη για μένα παρ’ ότι σχεδόν τελείωσα ( χρωστάω ακόμα ένα μάθημα.) . Να διαβάζεις πολιτική δικονομία και να σταματάς για να ονειρευτείς μονολόγους, είναι κάπως παράξενο. Έτσι παράλληλα με τη Νομική μπήκα και στη Δραματική σχολή, έπαιζα και στο Καφεθέατρο Αρλεκίνος, δούλευα και στην Τράπεζα. Σιγά σιγά άρχισα να αραιώνω τις αποσκευές, να πετάω κάποια και να κρατάω τα απαραίτητα. Το να παίζω στο θέατρο ήταν το πιο απαραίτητο. Συχνά βέβαια αναρωτιόμουν αν κάνω το σωστό δεδομένου ότι και οι γονείς μου δε συμφωνούσαν να αφήσω όλα αυτά τα “ατού”, νομική και τράπεζα για το θέατρο. Βάλε και το ασυμβίβαστο του χαρακτήρα μου, τα πράγματα δεν προμηνύονταν εύκολα.Η επιλογή μου φάνταζε σαν μια τρέλα.
Αν γυρνούσες πίσω το χρόνο θα άλλαζες ζωή; Θα γινόσουν δικηγόρος ή τραπεζικός;
Όχι, σίγουρα όχι. Πάντα ένοιωθα ότι χωρίς το θέατρο η ζωή χάνει , όχι την αξία της που είναι μεγάλη αλλά το οξυγόνο της. Μπορεί να είναι που λατρεύω να μπαίνω στο μυαλό του άλλου..Κι ύστερα να γίνομαι εγώ αυτός..Νομίζω ότι είναι ο τρόπος μου να εξηγώ τον άγριο κόσμο, να νομίζω ότι κάτι αλλάζει και να..ηρεμώ λιγάκι.
Τι άλλο είναι για σένα το θέατρο;
Αχώριστος φίλος . Χέρι χέρι βαδίζουμε, αντικρίζουμε τις ομορφιές και τις παραξενιές, περισυλλέγουμε, επεξεργαζόμαστε, βιώνουμε και πανω απ όλα μοιραζόμαστε με άλλους..
Μίλησε μας για την εποχή που ήσουν στο Παρίσι για σπουδές. Πάμε πίσω, στο 1987-1990
Tην πρώτη χρονιά μπήκα στα βαθειά με μακροβούτι! Στα ξαφνικά βρέθηκα εκεί , είναι ένα κεφάλαιο από το μυθιστόρημα που ίσως κάποτε γράψω, το πώς έγινε το μακρινό όνειρο πραγματικότητα. Μακρινό γιατί μόνο παιδιά πλουσίων ή με χορηγίες από Κοινωφελή Ιδρύματα μπορούσαν τότε να σπουδάσουν στο εξωτερικό κι εγώ δεν ανήκα σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες. Είχα μόνο μια μεγάλη δίψα να μάθω όσο θέατρο υπάρχει!
Συνωμότησε το σύμπαν;
Στην περίπτωση του Παρισιού ναι. Βέβαια το σύμπαν βρίσκεται μέσα μας, αλλά αυτό είναι ..
Μια μεγάλη ιστορία…
Πήγα εκεί και δεν ήξερα τι ακριβώς θα κάναμε. Ένα βιβλίο μόνο είχα διαβάσει, το “για ένα φτωχό θέατρο” του Γκροτόφσκι , τότε υπήρχαν ελάχιστα τέτοια βιβλία, κι από αυτό είχα μάθει ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσεγγίσει ο ηθοποιός το ρόλο κι ότι υπήρχε το “σωματικό θέατρο”. Στο Παρίσι υπήρχε από χρόνια η περιζήτητη Διεθνής σχολή Θεάτρου και Κίνησης τoυ Jacques Lecoq. Αλλα και του Philippe Gaulier.
Όταν το όνειρο έγινε πραγματικότητα πώς ήταν η πραγματικότητα;
Τόσο συναρπαστική όσο και σκληρή. Άρχισα να γνωρίζω από το μηδέν τον καινούργιο τρόπο δουλειάς και πήγαινα σαν τη χελώνα όταν οι συμφοιτητές μου από πολλές χώρες του κόσμου είχαν ήδη γνωρίσει τη μέθοδο στις σχολές τους κι έρχονταν εκεί να κάνουν τρόπον τινά “μεταπτυχιακό” . Ήταν κι η γλώσσα που δεν πολυκαταλαβαινα τον πρώτο καιρό ( άλλο να τη μιλάς κι άλλο να την ακούς να μιλιέται φαρσί). Χωρίς καθυστέρηση γνώρισα το τι εστί να είσαι ο κανένας και να πρέπει να αποδείξεις ότι είσαι κάποιος, τι εστί ανταγωνισμός και τι σημαίνει να προσπαθείς να επιβιώσεις μέσα σε έναν χώρο που οι περισσότεροι θέλουν να είναι ‘’πρώτοι’’, τι σημαίνουν συμμαχίες και τι εθνικά χρώματα. Διεύρυνα όρια, πλησίασα τους ..λαγούς και γνώρισα σπουδαίους δασκάλους. Ξεχωρίζω τον Philippe Gaulier, που τον λατρεύω. Ο Gaulier εφηύρε τoν όρο ‘’Complicite’’, συνενοχή( τα μέλη του πασίγνωστου ομώνυμου θιάσου της Αγγλίας ήταν μαθητές του). Οι ηθοποιοί στη σκηνη πρέπει να είμαστε σαν παιδιά, συνένοχοι σε μια σκανδαλιά. Oπως καταλαβαίνεις, στη Σχοιη του Gaulier εκανα καλους φιλους. Και μαζι τους την πρωτη μου ποαρασταση στο δρομο. Παρισι και Αβινιον.
Έχεις γράψει αρκετά θεατρικά έργα. Ποιά ηρωίδα σου είναι αυτή που σε στιγμάτισε;
Δε με στιγματίζουν οι ηρωίδες μου ουτε οι ήρωες αλλά αυτά που έχουν ζήσει. Όταν με “στιγματίσει” κάποια εμπειρία της ζωής τους τότε γράφω.
Τελευταία υπήρξε κάτι που σε ενέπνευσε;
Η φάση που περνάει η χώρα μας με εχει ‘’εμπνεύσει’’ κι αποτέλεσμα το έργο μου, ‘’Το 3%’’.. Μα και η τραγωδία της Αίγινας, το καλοκαίρι.Πόσο οξύμωρο είναι, λέμε “εμπνέομαι” δηλαδή παίρνω πνοή από κάτι τραγικό, κάποια συνθήκη όπου κάποιοι άνθρωποι εξέπνευσαν. Εκπνέω και εμπνέω ένα γράμμα τα χωρίζει. Δυο βδομάδες πριν είχα πάει με τον άνδρα μου και το γιό μου ένα σαββατοκύριακο στη Μονη με τα βαρκάκια πέρα δώθε. Δεν ήταν φυσικά μόνο αυτό αλλά αυτό το ‘’μαχαίρι που μπήκε στη ζωή μας’’ όπως το περιέγραψε ολόσωστα η τραγική μάνα της πεντάχρονης . Ήταν νομίζω ένα μαχαίρι που χώθηκε στην κοινωνία μας.. Ήμουνα στη Φοινικούντα ,σε καμπιγκ και τα βράδια που ξάπλωνα έγραφα με το μυαλό μου κείμενα..
Γράφεις και από δικά σου βιώματα;
Μια φίλη μου ψυχολόγος μου έλεγε τις προάλλες, “εσυ αν δεν γράψεις για κάτι δυνατό που έζησες, δεν το αφήνεις πίσω σου”. Κι είναι ετσι , αλλα όχι μόνο ο,τι έζησα εγώ η ίδια. Αν σκεφτείς όμως πως σε μεγάλο βαθμό οι εμπειρίες μας έχουν κοινά με εμπειρίες ζωής άλλων εντελώς άγνωστων ανθρωπων, τότε ισως και να μην υπάρχει μια καθαρά προσωπική εμπειρία αλλά μια συλλογική εμπειρία που μοιραζόμαστε όλοι..
Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που έχεις υποδυθεί και ήταν πιο κοντά στη δική σου ιδιοσυγκρασία;
Όλα ήταν πολύ διαφορετικά μα κι όλα είχαν εσωτερικές όψεις που βλέπω και σε μένα. Αν ψάξει κανείς βρίσκει μια δικη του, ακόμα και κρυφή κι ανέγγιχτη πλευρά που μοιάζει με κάποιου άλλου.
Από όσο γνωρίζω εσύ είσαι το άτομο το οποίο έφερε τους «Μπουφόνους» στην Ελλάδα. Δε σου κρύβω ότι έχω εκστασιαστεί με τα πλάσματα εκείνα που το ελάττωμα μετουσίωσαν σε προτέρημα προκειμένου «να βγάλουν το ψωμί τους» την εποχή εκείνη. Μίλησε μας λίγο για εκείνους. Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να ασχοληθείς με αυτή τη θεματολογία;
Οι Μπουφονοι, οι σωματικά δύσμορφοι γελωτοποιοί του μεσαίωνα, είναι μεγάλο κομμάτι του παρελθόντος μου. Γνωρίστηκα μαζί τους το 1989 και τους ερωτεύτηκα. Στο τέλος της σχολής κάποιοι από μας είπαμε να κάνουμε ένα χάπενινγκ για τα 200 χρόνια από τη Γαλλική επανάσταση που γιορτάζονταν σε όλο το Παρίσι. Παίξαμε στο Παρίσι και στην Αβινιόν.Αυτό ήταν! Συνδέθηκα με δεσμούς ισχυρούς μαζί τους, σχεδόν τους παντρεύτηκα. Είναι τολμηροί, σαρκάζουν μέχρι εκεί που δεν παίρνει τα κακώς κείμενα, παράλληλα είναι πονηροί γιατί πρέπει να επιβιώσουν γιατί οι “εξουσίες” τους κυνηγάνε αλλά και οι “όμορφοι” και “κανονικοί” τους απεχθάνονται. Ο Μπουφονος είναι το κακό παιδί του θεάτρου , βγάζει τη γλώσσα σε ότι μας τρομάζει κι αυτό μου έδινε μεγάλη ελευθερία. Είχα υπάρξει καλό παιδί ή ενοχικό κακό παιδί. Διασκέδαζα τρελά που οι Μπουφονοι με απενοχοποιούσαν .
Πώς τους υποδέχτηκαν στην Ελλάδα;
Στην αρχή νόμιζαν ότι είμαστε κάποιοι τρελοί, κάποιοι που το έσκασαν από άσυλο. Οι μπουφονοι που σαν άσυλο αντιμετωπίζουν την κοινωνία κι όλους τους καθώς πρέπει, σόκαραν! Μας αγάπησαν! Παίζαμε συχνά στο δρόμο κι ο δρόμος είναι σκληρός.
Θέατρο δρόμου στην Ελλαδα το 1990, ετσι; Πρωτοπόρα και μεγάλη απόφαση.
Αλήθεια είναι. Δεν κινιόταν φύλλο στους δρόμους. Εκτος ελάχιστων εξαιρέσεων οι καλλιτεχνες το σνόμπαραν. Μα είναι υπέροχο να ζωντανεύουν έργα, μουσικές στους ηλιόλουστους δρόμους σου. Και μεγάλη εμπειρία για μας που παίζαμε.Ανοίγεις την ενεργεια σου υποχρεωτικά. Ο δρόμος σε αναγκάζει.Ασε που αν δεν αρέσει η παράσταση μπορείς ξαφνικά να μείνεις χωρίς θεατές, το φαντάζεσαι; Δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Είχαμε 15 χρόνια συνεχή παρουσία , κυρίως τα καλοκαίρια, στην Αθήνα αλλά και σε όλη τη χώρα, χύμα στο κύμα άλλα και προσκεκλημένοι σε πολλά Φεστιβαλ και σε θέατρα.
Έχεις γράψει μια σειρά από αξιόλογα θεατρικά έργα. Εγώ δε θα τα απαριθμήσω όλα. Ωστόσο θα σταθώ σε κάποια από αυτά. Ας ξεκινήσω με την «Ιωάννα» που ανέβηκε το 1995 στο θέατρο Καλυψώ με μια εντυπωσιακή από μέρους σου εμφάνιση/μεταμφίεση. Τι ήταν εκείνο που σε ενέπνευσε για την ηρωίδα εκείνη;
Τυχαία ήρθε η Ιωάννα στη ζωή μου όπως και πολλά άλλα αγαπημένα πράγματα..Συμμετείχα σε ένα σεμινάριο για ηθοποιούς με τον Εygeni Lanskoi ένα Ρώσο δάσκαλο του actor’s studio και μας είχε πει να βρούμε ένα πρόσωπο να “φτιάξουμε” τη ζωή του και να κάνουμε έναν αυτοσχεδιασμό. Στο διάδρομο του χώρου είδα ένα αναπηρικό καροτσάκι. “Ποιος θα μπορούσε να κάθεται εκεί;” αναρωτήθηκα. Η απάντηση ήρθε αμέσως. “Μια γριά!” Σε λίγες μέρες έγραψα για τη ζωή της αφήνοντας αυτό που λέμε υποσυνείδητο να με οδηγήσει.
Η Ιωάννα ήταν το συνθηματικό της Ντινας στην αντίσταση από τη Jeanne d’ Arc. Η Ντίνα ήταν μια “λαβωμένη επαναστάτρια”. Αριστερή, πέρασε κατοχή, αντίσταση, χούντα. Τσακισμένα τα πόδια της από βασανιστήρια, λαβωμένη η ψυχή της από τη ματαίωση των οραμάτων. Σχεδόν θεληματικά εγκαταλελειμμένη ζει ανάπηρη σε ένα δωματιάκι με τις αναμνήσεις της. Πονάει για τους χαμένους αγώνες, τους χαμένους αγαπημένους, χαίρεται σαν παιδί ,αλλά βρίζει ανενδοίαστα, είναι άθεη αλλά το φιλαράκι της είναι ο Χριστός, ζει για να θυμάται και θυμάται για να ζει. Το πάθος της, η καθαρότητα της ψυχής, τα ματαιωμένα οράματα , η ανάπηρη γενιά της, η γενιά των παππούδων μας που έφυγε αλλά άφησε τα ερωτήματα ανοιχτά, όλα αυτά με ενέπνευσαν.
Και περνάμε στο «Κάθε Δευτέρα Χωρίζουμε» το οποίο ανέβηκε πρώτη φορά στο Θέατρο Ήλιου το 2009. Μου θυμίζει το από Δευτέρα δίαιτα. Κάτι που όλο προγραμματίζουμε να γίνει αλλά ποτέ δεν τα καταφέρνουμε να το διεκπεραιώσουμε. Αυτό το έργο έχει να κάνει πάλι με γυναίκες που επιθυμούν, θέλουν, ελπίζουν, περιμένουν. Πιστεύεις στο ανεκπλήρωτο; Εμείς ορίζουμε την τύχη μας τελικά;
Η ιστορία μιας παρέας φιλενάδων που χωρίζουν η μια μετά την άλλη ήταν μια ιστορία που λίγο πολύ έζησα και λίγο πολύ όλες μας έχουμε ζήσει. Το έγραφα προσπαθώντας να ξεπεράσω ένα χωρισμό γι αυτό και το μπόλιασα με μπόλικο χιούμορ. Η φιλία πάντως είναι μια αξία στην οποία νομίζω ότι υποκλίνεται το έργο. Όσο για το αν εμείς ορίζουμε την τύχη μας νομίζω ότι είναι πολλοί οι παράγοντες γι αυτό είναι θέμα για μεγάλη συζήτηση.
Πάμε τώρα στην Κική και το Μιχάλη στην «Υψηλή μαγειρική των σχέσεων» που ανέβηκε για πρώτη φορά το 2004 στο Vanila–bar theater. Με φόντο ένα εστιατόριο ένα ζευγάρι αναβιώνει τη σχέση του. Έρωτας, πάθη, συγκρούσεις οδηγούν το ζευγάρι ένα βήμα πριν τη ρήξη. Πόσο αντιπροσωπεύει τα σύγχρονα ζευγάρια αυτή η ιστορία; Υπάρχουν αλήθεια συνταγές για μια επιτυχημένη σχέση;
Οι πολύχρονες σχέσεις και οι γάμοι με όλα τα επακόλουθα τους, την αγάπη, τη συνήθεια, τη ρουτίνα, το νοιάξιμο αλλά και τα μυστικά και τα ψέματα τους ήταν ο,τι με οδήγησε να γράψω αυτό το έργο. Συνταγές υπάρχουν αλλά ο καθένας βρίσκει τη συνταγή που ταιριάζει καλύτερα στα γούστα του. Αρκεί να ψάξει. Όταν ψάχνεις κάτι βρίσκεις. Για ‘’καλύτερα αποτελέσματα’’ χρειάζεται προσωπική δουλειά, αυτό είναι το δικό μου μοτίβο.
Και φτάνουμε στο έργο που ανέβηκε την περσινή σαιζόν στο Θέατρο Κάτω Από Τη Γέφυρα «ΓΥΝΑΙΚΑ LOSER– ΠΟΝΕΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ» με ιδιαίτερη επιτυχία. Το έργο πρώτο-ανέβηκε το 2000 στο Θέατρο Ημέρας. Τι είναι αυτό που καθιστά το έργο σου αξία διαχρονική;
Αυτό θα έπρεπε να το πουν οι θεατές .Αλλά αφού με ρωτάς νομίζω ότι ‘’ φταίει’’ η αλήθεια του. Επίσης οι περισσότερες γυναίκες βρίσκουν κάτι από τον εαυτό τους ενώ οι άνδρες βλέπουν πολύ καθαρά τον κόσμο της γυναίκας. Και για να μη παραξηγηθώ, εννοώ μια κάποια ιδιοσυγκρασία και έναν τρόπο σκέπτεσθαι κάπως διαφορετικό από των ανδρών..Σε γενικές γραμμές είναι ένα έργο με την ταμπέλα του ‘’γυναικείου’’ που όμως σίγουρα δεν ανταγωνίζεται τους άνδρες. Είχα τη χαρά πάντως να δώ τη ‘’ Γυναίκα loser’’ μου να αγαπιέται και από κοινό και από φοιτητές και από ηθοποιούς και σκηνοθέτες σε βάθος χρόνου.
Ποιά είναι αλήθεια η έννοια της γυναίκας loser (αποτυχημένης) ; Η χειραφετημένη που χάνει στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων;
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει κάποτε νοιώσει «loser» ( αποτυχημένος). Οι γυναίκες ίσως λίγο περισσότερο καθώς προσπαθούν να τα πετύχουν όλα, προσωπική ζωή, μητρότητα, καριέρα. Κάπου χάνεις το μπούσουλα. Μα και οι πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις βοηθούν στο να βρισκόμαστε στα ξαφνικά στη θέση ‘’ loser’. Μα και πως θα βρείς τον νικητή εαυτό σου αν δεν κάτσεις να φας και να πιείς με τον αποτυχημένο;
Λίγα λόγια για το νέο σου θεατρικό έργο; Κατά πόσο ανταποκρίνεται στη σημερινή εποχή;
Το 3 %’’ είναι ένα παραμύθι. Ή αλλιως ένα έργο πολιτικό και ολίγον επιστημονικής φαντασίας μα και απόλυτα σημερινό. Τραγικό μα και κωμικό. Το παραμύθι έχει πολλή δράση μα θέτει και πολλά ερωτήματα. Πολιτικά; Υπαρξιακά; Φιλοσοφικά; Όλα είναι ένα νομίζω. Ο μύτος της Αριάδνης που ξεδιπλώνεται και δοκιμάζει να δώσει απαντήσεις.
Και για κλείσιμο θα ήθελα να μου πεις δύο σου ατάκες. Την αγαπημένη σου ατάκα από μια από τις ηρωίδες που υποδυόσουν και εκείνη από το έργο που θα ανέβει αυτή τη θεατρική σαιζόν.
Είναι τόσα πολλά τα λόγια που αγαπάω από αυτά που έχω παίξει, άλλα κωμικά άλλα δραματικά που δε μου έρχεται να ξεχωρίσω κάποιο.
Μια ατάκα ας πούμε από ‘’το 3% ‘’ κι ας ειν και λίγο συννεφιασμένη ..
“Ένα μαύρο σύννεφο η Ιστορία τελικά, με λίγες φωτεινές στιγμές. Και κύκλους κάνει..”
