Από την Κέλλυ Βουράνη
Λίγες μέρες πέρασαν από την άνοδο του νέου προέδρου στην ηγεσία των Η.Π.Α. Το αποτέλεσμα έφερε έντονο προβληματισμό αλλά και επιδοκιμασίες, τόσο από κοινωνικές ομάδες, όσο και από εκπροσώπους πολιτικών σχηματισμών σε διεθνές επίπεδο. Μάλιστα επικεφαλής ευρωπαϊκού κόμματος μίλησε για τη χάραξη ενός νέου δρόμου που θα αλλάξει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
«Καινά δαιμόνια» εισέρχονται λοιπόν στην κοινωνία των ανθρώπων. Εκφραστές τους κάποιοι που επιδιώκουν την αλλαγή, την καλυτέρευση της ζωής, μια νέα βιοθεωρία. Ωστόσο αυτοί δε φαίνεται να έχουν καμία σχέση με το μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη, καθώς τα «δαιμόνια», για τα οποία τον κατηγόρησαν, ότι εκείνος εισήγαγε στην Αθήνα, κάθε άλλο παρά την κατέστρεφαν. Κριτική σκέψη και διάλογο ο Σωκράτης, στρεψόδικο λόγο και φίμωση της αλήθειας οι άλλοι. Αυτοί υπηρετούν τις «Νεφέλες», «τις ουράνιες Θεές που προστατεύουν τους σοφιστές και τους κομπογιαννίτες», έτσι όπως τις παρουσιάζει ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης τον 5Ο αι. π.Χ. στο έργο του «Νεφέλες».
Για πολλοστή φορά η πολιτική κωμωδία της αρχαιότητας μας δίνει πολύτιμα διδάγματα, παρότι μπορεί να διαφωνούμε με την καυστικότατη κριτική που ασκεί στο Σωκράτη ο ποιητής. Μήπως ο Θεός που επιδιώκουν να πιστεύουμε δεν είναι η περίφημη αριστοφανική τριάδα, Χάος, Νεφέλες και Γλώσσα;
Σύγχυση στο πνεύμα, θολωμένα αισθήματα και ένας λόγος υπηρέτης του Άδικου με τη μάσκα του Δίκαιου. Στόχος το ξεγλίστρημα από την ευθύνη, την αρετή και το σεβασμό προς το συνάνθρωπο. Η πειθώς εξυπηρετεί το συμφέρον μακριά από κάθε έννοια ανεκτικότητας και ελευθερίας. Σε αυτά τα πρότυπα σπρώχνει η κοινωνία των μεγάλων τους νέους. Έτσι έκανε και στις «Νεφέλες» ο ήρωας Στρεψιάδης για να καταφέρει να ξεφύγει από τους δανειστές του. Έστειλε το γιο του Φειδιππίδη στη σχολή του Σωκράτη- ο πατέρας ήταν ανεπίδεκτος μαθήσεως- ώστε να είναι ανίκητος στις λαοσυνάξεις. (“Ω παιδάκι μου, ω καμάρι μου!….Άντε να δούμε τώρα αν έχεις μάθει να αντιλέγεις επιδέξια και να αρνιέσαι το δίκιο κι αν μπορείς χαριτωμένα να ρωτάς κάθε τόσο: «εσείς τι λέτε;» τους άλλους να αδικείς και να ρημάζεις κι όμως να κάνεις τον αδικημένο. Στο πρόσωπό σου λάμπει η πονηρία η αθηνιώτικη»”)
Τι είδους νίκη θα είναι αυτή όμως, αν δεν ακολουθεί τις αρχές της δημοκρατίας; Αν ο λόγος της πειθούς δεν πηγάζει από μια ανθρωπιστική ηθική; Τι περιεχόμενο θα έχει ο όρος πολιτικοποιημένη νεολαία, αν οι νέοι μας είναι υπηρέτες ενός παραποιημένου λόγου, μιας στείρας άρνησης χωρίς διάθεση για εμβάθυνση και πραγματική εξεύρεση λύσεων στα κοινωνικά προβλήματα;
Η επέτειος του Πολυτεχνείου έρχεται να μας θυμίσει το χρέος της κοινωνίας απέναντι τους. Μην ξεχνάμε ότι η αντίστασή της στο συντηρητισμό και στην από καθ̕ έδρας αυθεντία, έγραψε πάντα ένα καινούργιο κεφάλαιο στην ιστορία της ανθρωπότητας∙ κίνημα 4ης Μαΐου στην Κίνα 1919, κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, 1966-69 (Youth for peace in Vietnam), Γαλλικός Μάης 1968, «Χιλιανός χειμώνας» (2011-13).
Αν θέλουμε λοιπόν μια υγιή κοινωνία, αν πραγματικά πιστεύουμε στην αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τότε είναι απαραίτητο να στρέψουμε αλλού το ενδιαφέρον των νέων μας. Η συμμετοχικότητα, η αλληλεγγύη, η αλτρουιστική προσφορά, η ανακάλυψη της αλήθειας μέσω του πειστικού λόγου, δείχνουν το δρόμο προς την αρμονική συνύπαρξη.
Δε χρειάζεται η αποδοκιμασία και η τετριμμένη κατάκρισή τους, πως δεν ασχολούνται με τα κοινά, αλλά η καθοδήγησή τους. Το σχολείο βρίσκεται στις επάλξεις αυτής της προσπάθειας, με τους δασκάλους αγωγούς δημοκρατικότητας και δικαιοσύνης. Φωτεινό παράδειγμα, μεταξύ άλλων, αποτελεί το δημόσιο λύκειο KAPPA INTERNATIONAL High School του Μπρονξ, στη Νέα Υόρκη.
Η διευθύντριά του, ελληνοαμερικανίδα, κυρία Πέννυ Παναγιωσούλη, καθηγήτρια μαθηματικός η ίδια, κατάφερε να δώσει ένα νέο, αισιόδοξο, όραμα ζωής σε παιδιά περιθωριοποιημένα, με ανέχεια οικονομική, θύματα της βίας και των ναρκωτικών. Πώς; Με τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και σκέψης να εμποτίζει όλα σχεδόν τα γνωστικά αντικείμενα. Οι μαθητές κάνουν κτήμα τους τις ιδέες των αρχαίων Ελλήνων, ενώ έχουν ανεβάσει σε ρυθμούς της ραπ μουσικής, την κωμωδία του Αριστοφάνη, «Όρνιθες».
Ίσως αν και οι Έλληνες μαθητές αναδημιουργούσαν με το δικό τους εμπνευσμένο τρόπο τα διαχρονικά μηνύματα της αρχαίας ελληνικής σκέψης, να αποφεύγαμε αντιδράσεις σαν εκείνες του νεαρού Φειδιππίδη στις «Νεφέλες»…
ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ
Ω! τι χαρά είναι να κατέχεις νέα και επιδέξια πράγματα,
να γράφεις στα παπούτσια σου τους νόμους της πολιτείας.
Όταν είχα το νου μου στα άλογα και στα αμάξια,
δεν έβγαζα τρεις λεξούλες χωρίς να κάνω λάθος
κι από τότε που ο δάσκαλος ο Σωκράτης τα μάτια μου άνοιξε
και παίζω στα δάχτυλα μου τη σκέψη και τη γλώσσα
ακούστε με, πως είναι δίκαιο στο γιο τον πατέρα να δέρνει.
Η φωτογραφία του άρθρου το επετειακό χαρακτικό της Βάσως Κατράκη
