(Μια συνέντευξη που δόθηκε σε γαλλικό περιοδικό τον Αύγουστο του 1994)
1.Τι άτομο είστε κατά βάθος; Πράο, ειρηνικό ή νευρικό; Είστε καθόλου αγχωτική;
Όχι, δεν είμαι αγχωτική. Και νευριάζω τόσο λίγο και τόσο σπάνια που θα μπορούσα να πω πως είμαι άτομο μάλλον πράο. Αν πάλι έκανα μια ειρηνική, ήσυχη ζωή να στεναχωριόμουν, ίσως και να φοβόμουν μήπως φθαρώ και αυτό να με έκανε πιο κινητική και δραστήρια. Μ’αρέσει όταν τα πράγματα απορρυθμίζονται, ξεχαρβαλώνονται. Ας πούμε πως ξαφνικά δεν υπάρχουν πια ούτε τρένα ούτε εισιτήρια και πως βρίσκεται κανείς χωρίς χρήματα και χωρίς να ξέρει πού να πάει. Κάτι τέτοιο θα μου άρεσε πολύ.
2. Έχετε πάρει ποτέ ναρκωτικά;
Δέκα περίπου χρόνια υπέφερα από κατάθλιψη. Ζούσα σε κλίμα αγωνίας και είχα την αίσθηση πως βρισκόμουν στο κενό. Έτσι γνώρισα αυτά που είπατε με τρόπο σχεδόν παθολογικό.
3. Εκτός από συγγραφέας είστε βέβαια και γυναίκα και συνεπακόλουθα ερωμένη. Σας δυσκολεύει καθόλου αυτή η τριπλή ιδιότητα;
Όχι. Βρίσκω απλώς πως η γυναίκα που υπάρχει μέσα μου είναι βαρετή, άχαρη, έχει ανάγκη από κάποιον πιο εύθυμο, κάποιον που να της κάνει τη ζωή πιο όμορφη, πιο χαρούμενη, πιο εύκολη.
4. Νομίζετε πως μια γυναίκα πρέπει να χωρίζει από έναν άντρα όταν αυτός την απατά;
Ασφαλώς αλλά και ένας άντρας πρέπει να μένει πιστός στη γυναίκα που του είναι πιστή. Υπάρχουν όμως απάτες και απάτες. Όταν αγαπάς κάποιον που σε αγαπάει, νιώθεις πλούσιος, είσαι χαρούμενος, καλοδιάθετος, φτάνεις σε σημείο να πλαγιάσεις με κάποιον άλλο από σκέτη μεγαλοψυχία. Αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτα, δεν λογαριάζεται, είναι τελείως διαφορετικό από το να απατάς κάποιον επειδή σε κάνει ευτυχισμένη κάποιος άλλος.
5. Χρειάζεστε τους άλλους; Τους έχετε δηλαδή ανάγκη;
Α ναι, πάντα
6. Έχετε γευτεί ποτέ την αγωνία του θανάτου;
Ασφαλώς. Κάποτε νόμιζα πως είχα καθολικό καρκίνο και πως δεν θα γινόμουν ποτέ καλά. Βρέθηκα να περιμένω έξι ώρες για να με οδηγήσουν στο χειρουργικό τραπέζι. Στο διάστημα αυτό έρχονταν να με δουν ένα σωρό άνθρωποι που έφευγαν κλαίγοντας. Αυτό με έκανε και ένιωθα παράξενα. Σκεφτόμουν “Για δες. Αυτό που πίστευα πως θα συνέβαινε πολύ αργότερα, συμβαίνει τώρα. Ζω μια μετατόπιση χρόνου.
7. Και αυτό το αίσθημα επικείμενου θανάτου πώς το δεχόσαστε; Δεν σας έκανε να επαναστατείτε;
Εκείνο που με απασχολούσε κυρίως ήταν πως να κάνω καλή εντύπωση στη μητέρα μου, στους φίλους μου και σε όλους γενικά τους ανθρώπους που έρχονταν να με δουν. Όταν βρισκόμουν μόνη, κοίταζα τον καθρέφτη, το πρόσωπό μου ή κοίταζα τα χέρια μου και έλεγα μέσα μου: “Για φαντάσου. Είσαι εσύ. Και δεν θα ξαναδείς τον εαυτό σου.” Ήταν σαν να επρόκειτο για δύο διαφορετικά πρόσωπα.
8. Πιστεύετε πως ο πόνος είναι κάτι προσωπικό, κάτι για το οποίο οι άλλοι δεν μπορούν να βοηθήσουν;
Όταν πρόκειται για σένα τον ίδιο, όταν λες “θα πεθάνω” είσαι μόνος, είναι κάτι που το ζεις ολομόναχος. Όταν όμςω πρόκειται να τουφεκιστούν πενήντα άνθρωποι, το πράγμα αλλάζει.
9. Έχετε σκεφτεί ποτέ την αυτοκτονία;
Βεβαιότατα. Και μάλιστα επανειλημμένα.
10. Και οι λόγοι;
Κυρίως συναισθηματικοί αλλά ήμουν σε μια ηλικία που εύκολα σκέφτεται κανείς τέτοια πράγματα.
11. Με άλλα λόγια πιστεύετε πως υπάρχει μια ηλικία όπου μπορεί κανείς να θέλει να πεθάνει από έρωτα;
Α, ναι αυτό είναι σίγουρο.
12. Υπήρξαν κι άλλες περιπτώσεις που θελήσατε να πεθάνετε;
Ναι. Όταν έχασα το ένα μετά το άλλο τα πιο αγαπημένα μου πρόσωπα. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε. Είχα να αντιμετωπίσω το θάνατο της μητέρας μου, του αδερφού μου, της καλύτερης μου φίλης και του καλύτερου μου φίλου. Στο θέμα αυτό όμως είμαι απόλυτη. Η αυτοκτονία είναι δηλωτική μιας ελεύθερης και ανεξάρτητης βούλησης και προυποθέτει πάρα πολύ θάρρος. Πρέπει να είναι κανείς πάρα πολύ γενναίος για να αυτοκτονήσει.
13. Και τη θλίψη των άλλων; Τη νιώθετε; Την συμμερίζεστε; Ή έχετε φτάσει στο σημείο που να μην σας ενδιαφέρει;
Ίσα ίσα που με απασχολεί και πολύ μάλιστα. Κάθε άνθρωπος που κλαίει, κάθε άνθρωπος που αντιμετωπίζει δυσκολίες και προβλήματα, με ενδιαφέρει όσο δεν λέγεται. Προσπαθώ να καταλάβω, να βοηθήσω. Αντιδρώ εντελώς αυθόρμητα. Γενικά έχω γρήγορη αντίληψη. Καταλαβαίνω εύκολα. Και ευτυχώς γιατί είναι πάρα πολλοί αυτοί που τα βάζουν συνέχεια μαζί μου. Όχι πως με νοιάζει ή πως στεναχωριέμαι. Αντίθετα, οι επιθέσεις που δέχομαι με κεντρίζουν, αποτελούν για μένα πρόκληση και μ’αρέσει αφάνταστα να αλλάζω τη ροή των πραγμάτων.
14. Στα βιβλία σας μιλάτε πολλές φορές για απροσδόκητες φιλίες που δημιουργούνται ακαριαία ακόμα και μέσα σε εμπορικά καταστήματα και σε τράπεζες ή γύρω από ένα μπουκάλι κρασί. Για πέστε μου λοιπόν, υπήρξαν στη ζωή σας κάποιες αναπάντεχες φιλίες που σας βοήθησαν περισσότερο απ΄’τις παλιές, τις σταθερές και καθιερωμένες;
Ναι, αλλά όχι έτσι ακριβώς όπως το τοποθετείτε. Συγκεκριμένα ήμουν κάποτε ερωτευμένη με κάποιον που μου φερόταν εντελώς αισχρά. Έτυχε τότε να συναντήσω έναν φίλο του που μου ήταν εντελώς άγνωστος και που δεν ξέρω για ποιόν λόγο βάλθηκε να μου μιλάει για εκείνον. “Είναι καθίκι”, μου είπε, “σκέτο καθίκι”. Μένοντας μαζί του είναι σαν να πληρώνεις μια σακαράκα για ρολς ρόις.” Δεν ξέρω γιατί αλλά αυτή η κάπως βλακώδης σύγκριση με επηρέασε αποφασιστικά. Ίσως να με έκανε να αντιληφθώ πόσο διαφορετικά από μένα έβλεπαν εκείνον τον άνθρωπο οι άλλοι. Είναι όπως όταν πας σε μια χαρτορίχτρα! Η ισοπεδωμένη και θλιβερή ζωή σου μεταμορφώνεται ξαφνικά σε ύπαρξη, καθώς σου δημιουργείται η προσδοκία γι’αυτά που σου μέλλονται και κάτι τέτοιο αλλάζει το κάθε τι.
15. Μιλάτε από πείρα; Έχετε πάει δηλαδή ποτέ σε χαρτορίχτρες;
Ασφαλώς. Κάθε φορά που πονούσα από έρωτα, έτρεχα σε αυτές.
16. Όταν μιλάτε για τον προσωπικό σας πόνο, εννοείται αυτόν που έχει σχέση με το γράψιμο;
Όχι, όχι καθόλου. Το γράψιμο δεν έχει καμία απολύτως σχέση. Όταν αρχίζεις ένα βιβλίο, πηγαίνεις τρικλίζοντας. Καταπιάνεσαι με μια ιστορία και ξαφνικά αναπηδά μια εικόνα που σου συντρίβει όλα όσα έχεις κάνει μέχρι εκείνη την ώρα. Πετάς τότε τα πάντα και αυτό είναι όλο. Υπάρχουν πολλοί που λένε πως το μυστήριο, το δώρο, ο άγγελος χάθηκε, πως ο κόσμος δεν ξέρει πια να γράφει, πως δεν υπάρχουν πια ταλέντα και πως έχει εξαφανιστεί για πάντα μια από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι. Στην πραγματικότητα πονάς όταν αφήνεσαι να σε οδηγήσουν οι άλλοι λες και είσαι ηλίθιος, όταν δεν ξέρεις πως να φερθείς, όταν νιώθεις αξιολύπητος. Προσωπικά αισθάνομαι ένοχη όταν νιώθω δυστυχισμένη, επειδή ακριβώς έχω αφήσει τον εαυτό μου να νιώθει δυστυχισμένος.
17. Σε ένα μυθιστόρημά σας μιλάτε για “τη μικρή κόλαση της συγκατοίκησης” και η φράση αυτή αποπνέει τουλάχιστον για μένα, ένα είδος τρυφερότητας. Είναι έτσι; Ή τα παντρεμένα ζευγάρια σας προκαλούν θλιβερές μόνο σκέψεις;
Η αλήθεια είναι πως τα παντρεμένα ζευγάρια μου φέρνουν όντως θλιβερές μόνο σκέψεις. Μόλις κανείς παντρευτεί, βρίσκεται υποχρεωμένος να κάνει ένα σωρό πράγματα εντελώς διαφορετικά από εκείνα που έκανε ως τότε.
18. Υπάρχει καμία λύση γι’αυτό;
Να σας πως. Κάποτε παντρεύτηκα και πριν περάσει πολύς καιρός άρχισα να πλήττω αφόρητα. Το ίδιο και ο άντρας μου. Αποφασίσαμε τότε να χωρίσουμε, αλλά λίγες μέρες μετά το διαζύγιο σκεφτήκαμε να ξαναζήσουμε μαζί. Ε, λοιπόν η καινούρια μας συμβίωση στάθηκε πολύ καλύτερη.
19. Νομίζετε πως το να αγαπά κανείς ή να αγαπιέται, τον προστατεύει από τα γεράματα;
Όταν αγαπάς είσαι πάντα επιθυμητός.
20. Εσάς σας αγαπάνε;
Με ανέχονται λίγο πολύ και αυτό δεν είναι λίγο. Εξάλλου το πιο σπουδαίο προσόν της επιτυχίας είναι πως σε κάνει να μην φθονείς την επιτυχία των άλλων. Σε λυτρώνει από τη λαχτάρα να θες να πετύχεις. Ίσως λοιπόν αυτό που είχα την τύχη να μάθω από πολύ νέα, να έχει συμβάλει θετικά στον τρόπο που με αντιμετωπίζουν οι άλλοι.
Φρανσουάζ Σαγκάν
Η Φρανσουάζ Σαγκάν γεννήθηκε το 1935 στο Καζάρκ της Γαλλίας με όνομα Φρανσουάζ Κουαρέ. Στην εφηβεία της υπήρξε ατίθασο πνεύμα και εκδιώχθηκε από το καθολικό σχολείο στο οποίο φοιτούσε, πριν πάρει απολυτήριο. Γνωρίστηκε με τη Ζυλιέτ Γκρεκό και τον Ζαν Πολ Σαρτρ. Σε ηλικία 18 ετών, το 1953, έγραψε μέσα σε επτά εβδομάδες τη νουβέλα “Καλημέρα θλίψη”, που κατέθεσε στον εκδότη Ρενέ Ζυλιάρ στο Παρίσι. Το έργο έκανε ρεκόρ πωλήσεων, μεταφράστηκε σε 22 γλώσσες και την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο (μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Όττο Πρέμινγκερ, με πρωταγωνίστριες τη Ντέμπορα Κερ και τη Μιλέν Ντεμονζό). Ακολούθησαν πενήντα περίπου βιβλία, τα περισσότερα μυθιστορήματα, πολλά από τα οποία έγιναν μπεστ-σέλερ. Η ίδια υπήρξε διάσημη τόσο για τα έργα όσο και για τον τρόπο ζωής της, που ήταν γεμάτος ζωντάνια, καταχρήσεις και απρόοπτα. Η γραφή της είναι ανάλαφρη, κοφτή και διαυγής και ο χειρισμός των θεμάτων της, προκλητικός για εποχή της, είναι αυτός ακριβώς για τον οποίο ο ακαδημαϊκός κόσμος την αντιμετώπισε με δυσπιστία : σοβαρά θέματα, ενίοτε τραγικά, γραμμένα με τρόπο “ανάλαφρο”, στο όριο του αμοραλισμού. Πέθανε στην πόλη Ονφλέρ της δυτικής Γαλλίας στις 24 Σεπτεμβρίου 2004. Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας Ζακ Λανγκ δήλωσε για το θάνατό της: “Θρηνούμε τη συγγραφέα που σημάδεψε με το ζωηρό και φλογερό της ταλέντο τη σύγχρονη λογοτεχνία και ενσάρκωσε μέσα στον κόσμο μια Γαλλία της ζωής και της κίνησης”.
Μπορείτε να διαβάσετε το αστρολογικό της πορτραίτο εδώ.
