από τον Φώτιο Καλιαμπάκο.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η διάσημη Φινλανδή συνθέτις Kaija Saariaho ήταν παρούσα στην αίθουσα της Μετροπόλιταν το βράδυ της Πέμπτης και αποθεώθηκε από το κοινό. Εγινε η πρώτη γυναίκα συνθέτις μετά από 113 ολόκληρα χρόνια, της οποίας έργο παρουσιάστηκε στην ιστορική σκηνή. Πρόκειται για την όπερα «Μακρινή Αγάπη» (L’Amour de Loin).
Η όπερα βασίζεται σε μια σχετικά απλή ιστορία. Ο τροβαδούρος Jaufre Rudel στη Γαλλία του 12ου αιώνα και η αριστοκράτισσα Clemence, επίσης από τη Γαλλία, που όμως ζει στην Τρίπολη του Λιβάνου, στο κράτος των Σταυροφόρων, έχουν μια εξιδανικευμένη ιδέα της απόλυτης αγάπης. Μέσω ενός προσκυνητή (Pilgrim), που κινείται μεταξύ των δύο περιοχών με τα δύο πρόσωπα μαθαίνουν το ένα για την ύπαρξη του άλλου και αρχίζουν να ονειρεύονται.
Τελικά θα συναντηθούν για μερικές μόνο στιγμές ευτυχίας πριν το θάνατο του Τροβαδούρου, σε ένα φινάλε που θυμίζει έντονα την ιστορία του Τριστάνου και της Ιζόλδης, κάτι όχι τυχαίο, αφού όλες οι μοντερνιστικές τάσεις της μουσικής του 20ού αιώνα, στις οποίες αναμφίβολα εντάσσεται και η συνθέτις, θεωρούν ότι στη «διαφωνία» των πρώτων μέτρων του βαγκνερικού αριστουργήματος τέθηκαν οι βάσεις της μοντέρνας μουσικής. Βασικό στοιχείο της όπερας είναι η θάλασσα η οποία χωρίζει αλλά και ενώνει τους πρωταγωνιστές.
Στην παγκόσμια πρώτη της όπερας, το 2000 στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, ο Πήτερ Σέλερς στον οποίο ανήκε και η ιδέα της συνεργασίας της συνθέτιδος με το λιμπρετίστα Amin Maalouf, είχε δημιουργήσει ένα σκηνικό γεμάτο νερό. Στη ΜΕΤ ο Καναδός σκηνοθέτης Robert Lepage αντικατέστησε το νερό της θάλασσας με «έναν ωκεανό φωτός», όπως είπε χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της ΜΕΤ Peter Gelb, χρησιμοποιώντας 28.000 τύπου LED λαμπάκια.
Συνειδητά, όπως τόνισε η συνθέτις στην παρουσίαση του έργου που προηγήθηκε κατά κάποιες μέρες της πρεμιέρας, η υπόθεση έχει κρατηθεί απλή και οι χαρακτήρες του έργου είναι μόνο τρεις, για να δοθεί «χώρος» στη μουσική να ταξιδέψει στο χρόνο, προσπαθώντας να μεταφέρει και μουσικά στοιχεία και «χρώματα» από την εποχή των τροβαδούρων, και κυρίως να εμβαθύνει στα μυστήρια της αγάπης και του θανάτου.
Ετσι καθίσταται κεντρικός και ο ρόλος της χορωδίας, η οποία τηρημένων των αναλογιών του ρόλου του χορού της αρχαίας τραγωδίας, αφού συνδιαλέγεται με τους πρωταγωνιστές, τους μεταφέρει τη γνώμη των πολλών και τους εγκαλεί για την ύβρι τους.
Οχι χωρίς κάποιες τεχνικές ενστάσεις και ορισμένες δυσκολίες με τη γαλλική γλώσσα, ο Αμερικανός βαρύτονος Eric Owens με το υπέροχο χρώμα της φωνής του και τη δραματική του παρουσία έδωσε μια αισθαντική ερμηνεία του ρόλου του Τροβαδούρου.
Εξοχη η ερμηνεία της μέτζο-σοπράνο Tamara Mumford στον όχι μόνο δραματικά αλλά και μουσικά ενδιάμεσο-διαμεσολαβητικό μεταξύ της χαμηλότερης και της υψηλότερης φωνής, ρόλο του.
Φωνητικά η βραδιά ανήκε στην Susanna Phillips που με άνεση στις ψηλές νότες και ευαισθησία κατάφερε να κερδίσει το κοινό στον πολύ δύσκολο ρόλο που σε πολλά σημεία, υπερυψωμένη από τη σκάλα της σκηνοθεσίας στη μέση της σκηνής (και στον κάθετο άξονα) πρέπει να «κερδίσει» το σύνολο της αχανούς αίθουσας, κάτι που, κατά τη γνώμη μας, πέτυχε στις περισσότερες περιπτώσεις, ιδίως στο σόλο του φινάλε.
Οταν πριν από λίγες μέρες σε εκδήλωση του γαλλικού ινστιτούτου της Νέας Υόρκης, όπου δόθηκε από τους συντελεστές μία πρόγευση της όπερας, βρεθήκαμε πιο κοντά στην Αμερικανίδα σοπράνο, στη μικρή αίθουσα το αποτέλεσμα ήταν ασφαλώς ακόμα πιο έντονο, «μαγικό».
Στο ντεμπούτο της στη ΜΕΤ η επίσης Φινλανδέζα αρχιμουσικός Susanna Malkki, εμφανώς γνώστης της μουσικής της Saariaho με την οποία συνεργάζεται από χρόνια, είχε τον έλεγχο της ορχήστρας. Επέτυχε τόσο την ακρίβεια στις «εκρηκτικές» δραματικές εξάρσεις της μουσικής, όσο και τη συνοχή στη ροή που έδινε τη χαρακτηριστική, και από άλλα έργα της, για τη Saariaho μυσταγωγική ατμόσφαιρα, στο έργο.
Κορυφαία η επίδοση της χορωδίας με τον διευθυντή της Donald Palumbo δικαίως να αποθεώνεται από το κοινό στο τέλος της παράστασης. Κυρίως θετικές και οι αντιδράσεις για την ομάδα της σκηνοθεσίας, που στις πρεμιέρες παραδοσιακά ανεβαίνουν στη σκηνή, χωρίς να λείπουν όμως και μεμονωμένες αποδοκιμασίες.
Το σταθερά διατηρούμενο από την ορχήστρα καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης υποβλητικό υπόβαθρο, η μυστηριακή ατμόσφαιρα του «εσωτερικευμένου» τραγουδιού, σε συνδυασμό με την εξαιρετική χρήση της χορωδίας, μέσα στο α-χρονικό πέλαγος φωτός του σκηνοθέτη, ήταν τα στοιχεία που ξεχώρισαν από την εξαιρετικά αξιόλογη προσπάθεια, που μάλλον θα δικαιώσει μια επίσκεψη εκείνων των φίλων της όπερας, οι οποίοι ενδιαφέρονται για τις πρόσφατες εξελίξεις στο είδος, είτε στην ίδια τη Μετροπόλιταν, είτε στις αίθουσες ανά τον κόσμο, και στην Ελλάδα, στις οποίες θα μεταδοθεί ζωντανά σε υψηλή ευκρίνεια η παραγωγή το επόμενο Σάββατο 10 Δεκεμβρίου στις 12:55 ώρα Νέας Υόρκης.
Πηγή: www.ekirikas.com
