Του Φώτη Καλιαμπάκου
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Οσκαρ Ουάιλντ (1891), η «Σαλώμη», η πρώτη σημαντική επιτυχία του τότε ανερχόμενου συνθέτη Ρίχαρντ Στράους (1864-1949), είχε προκαλέσει σκάνδαλο στις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και πρωτοπαίχτηκε. Η παγκόσμια πρεμιέρα έγινε στη Δρέσδη το Δεκέμβριο του 1905.
Ο τότε διευθυντής της όπερας τη Βιέννης Γκούσταβ Μάλερ εξετίμησε το ταλέντο του νεαρού συνθέτη και την εκρηκτική δυναμική του μοντερνιστικού έργου και θέλησε να παρουσιάσει το έργο και στη Βιέννη, αλλά η λογοκρισία τον εμπόδισε, λόγω «προσβολής της ηθικής τάξεως» και έτσι το έργο παίχτηκε μόνο σε μικρές σκηνές τη αψβουργικής μοναρχίας!
Όμως η όπερα γρήγορα μεταφράστηκε και στα γαλλικά και παρουσιάστηκε στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες, συμβάλλοντας στη ραγδαία άνοδο της φήμης του συνθέτη και ήδη το 1907 πέρασε το Ατλαντικό. Τη «Σαλώμη» έχει διευθύνει στη ΜΕΤ και ο Δημήτρης Μητρόπουλος.
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος, διευθύνει τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης στον «χορό των επτά πέπλων»
Ο λόγος που το έργο προκάλεσε τόσες αντιδράσεις είναι το ότι ο Οσκαρ Ουάιλντ και ο Στράους παραλλάσσουν τη βιβλική εκδοχή της Σαλώμης και τη μετατρέπουν σε μια μοιραία γυναίκα των αρχών του εικοστού αιώνα με μια έντονη αλλά και αρρωστημένη σεξουαλικότητα, η οποία τελικά θα αποβεί μοιραία και για την ίδια.
Η Σαλώμη, όπως και στην παράδοση της Εκκλησίας, ζητά την «κεφαλήν του Ιωάννου επί πίνακι», αφού χορεύει για χάρη του Ηρώδη το «χορό των επτά πέπλων», στην όπερα όμως αυτό δε συμβαίνει για να ικανοποιηθεί η μητέρα της Ηρωδιάδα την οποία κατηγορεί ως αμαρτωλή ο Ιωάννης, αλλά γιατί η ίδια η Σαλώμη θέλει να εκδικηθεί τον Ιωάννη επειδή αντιστάθηκε στη γοητεία της.
Οπως και στην ψυχανάλυση που γεννήθηκε την ίδια περίπου εποχή τα ένστικτα και τα απωθημένα είναι αυτά που κυριαρχούν στον ανθρώπινο ψυχισμό και παρασύρουν σε μοιραίες συμπεριφορές. Το πάθος της Σαλώμης είναι έντονα σωματικό και άρρωστο, αφού εκείνη καταλήγει να ερωτοτροπεί στο τέλος με το κεφάλι του Αγίου. Αρρωστο είναι και το πάθος του Ηρώδη για την κόρη της συζύγου του, αφού θέλει να αγγίξει με κάθε τρόπο το ποτήρι από το οποίο εκείνη ήπιε, ενώ σε κατάσταση σχεδόν υστερίας τόσο από τις κατηγορίες του Ιωάννη όσο και από τη ζήλια της για τον Ηρώδη βρίσκεται και η Ηρωδιάδα.
Τρομοκρατημένος από το ότι έγινε αιτία να πεθάνει ο Ιωάννης για τον οποίο τρέφει έναν απροσδιόριστο σεβασμό, μισώντας το ίδιο του το αδιέξοδο πάθος που τον οδήγησε στη θανάτωσή του και κυρίως βλέποντας την Σαλώμη να φυλάει το νεκρό κεφάλι, ο Ηρώδης διατάζει με την τελευταία φράση της όπερας τη θανάτωση «αυτού του θηλυκού» (Man tote dieses Weib).
Αντίστοιχα ακραία με τα πάθη των πρωταγωνιστών και η μουσική του Στράους, ο οποίος από τη μία κρατάει τα Leitmotiv του προτύπου του Ρίχαρντ Βάγκνερ, συνεχιστής του οποίου αισθάνεται και θέλει να θεωρείται, από την άλλη όμως το ακραίο, ακόμα και για τον ίδιο τον συνθέτη αν συγκριθεί με μεταγενέστερα έργα του, μοντερνιστικό ιδίωμα της Σαλώμης, και λίγο αργότερα της Ηλέκτρας, να μην επιδιώκει την ομορφιά του βαγκνερικού ήχου.
Ο Zeljko Lucic ήταν ένας δυναμικός Ιωάννης με τη λυρική του φωνή ορισμένες φορές να ακούγεται σχεδόν πολύ όμορφη για τον απότομο, όπως τον θέλει ο ρόλος, χαρακτήρα. Αριστα ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις των ρόλων τους και η Ισπανίδα μέτζο-σοπράνο Nancy Fabiola Herrera ως Ηρωδιάδα και ο Κορεάτης Kang Wang ως Narraboth και η Patricia Racette στον πρωταγωνιστικό ρόλο, έναν από τους πιο απαιτητικούς ρόλους του ρεπερτορίου της σοπράνο, σχεδόν αδύνατο να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα όλες οι διαστάσεις του.
Εκτός από τις πολύ ψηλές νότες, τις αιχμηρές κορυφώσεις και την προσπάθεια να αποδοθούν οι πολλές και αντιφατικές διαστάσεις του χαρακτήρα της Σαλώμης, η σκηνοθεσία τής ανέθεσε και επιπλέον «δύσκολες» αποστολές, με την πρωταγωνίστρια να μένει εντελώς γυμνή για μερικές στιγμές, στο τέλος του αισθησιακού χορού των 7 πέπλων! Κορυφαίος ο Gerhard Siegel ως Ηρώδης, φωνητικά αλλά και ερμηνευτικά, μια και διαφοροποιούσε κάθε λέξη αποδίδοντας άριστα τις διαστάσεις του ρόλου, με τον οποίο έχει πια ταυτιστεί.
Αρτια η επίδοση της ορχήστρας υπό τη διεύθυνση του Γερμανού Johannes Debus, το ντεμπούτο του στη Μετροπόλιταν, χωρίς όμως να πλησιάσει την έκσταση που μπορεί να επιτευχθεί από κορυφαίους ερμηνευτές του Στράους στη συγκεκριμένη παρτιτούρα. Δεδομένου του ότι η ΜΕΤ συνεργάζεται με έναν από τους κορυφαίους ερμηνευτές του συνθέτη της νέας γενιάς, τον Andris Nelson, μας δημιουργήθηκε η απορία γιατί δεν επελέγη αυτός να διευθύνει το συγκεκριμένο έργο.
Ο νεαρός Λετονός αρχιμουσικός έχει στο ενεργητικό του δύο κορυφαίες επιδόσεις σε έργα του Στράους τα τελευταία χρόνια στο Carnegie Hall, η πρώτη στην ίδια τη Σαλώμη με την Κρατική Όπερα της Βιέννης, για την οποία ο πολύπειρος κριτικός των New York Timew, Antony Tommasini, έγραψε ότι «ήταν ο καλύτερος χορός των 7 πέπλων που έχει ακούσει στη ζωή του», και η δεύτερη η «Ηλέκτρα» με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης της οποίας ηγείται. Οι παραστάσεις συνεχίζονται μέχρι και τις 28 Δεκεμβρίου.
https://www.ekirikas.com/%ce%b2%ce%b9%ce%b2%ce%bb%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%bc%ce%b5%ce%bd-%ce%b1%ce%bc%ce%b1%cf%81%cf%84%cf%89%ce%bb%ce%ae-%ce%b4%ce%b5-%ce%b7-%cf%83%ce%b1%ce%bb%cf%8e%ce%bc%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85/
