Γράφει η Ισμήνη Χαρίλα
Ο έρωτας – ο ασπασμός των αγγέλων προς τα άστρα – το συναίσθημα, που υμνήθηκε όσο κανένα άλλο από τους λογοτέχνες, χρησιμοποιείται από την Ίντιθ Γουόρτον ως προκάλυμμα για την περιγραφή της εξέλιξης των κοινωνικών ηθών.
Στο έργο της, με τίτλο «Τα χρόνια της Αθωότητας», που εκδόθηκε το 1920 και την ανέδειξε στην πρώτη γυναίκα που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 1921, η Αμερικανίδα συγγραφέας αφηγείται την πλατωνική αγάπη ανάμεσα στο νεαρό αριστοκράτη Νιούλαντ Άρτσερ και την εξαδέλφη της μνηστής του και μετέπειτα συζύγου του, την κόμισσα Έλεν Ολένσκα.
Περιγράφεται επομένως ένας δυνατός έρωτας, έτοιμος να παρασύρει τους πρωταγωνιστές και να αλλάξει την μοίρα τους, χαρίζοντας τους την ευτυχία. Το θέμα όμως του έργου δεν είναι τόσο απλό, ώστε να περιοριστεί σε μια απλή και κοινότυπη έκφραση πάθους.
Οι ήρωες αντανακλούν, μέσω των σκέψεων και των πράξεών τους, την αμερικανική κοινωνία στα τέλη του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή, μετά την βιομηχανική επανάσταση, που επισύρει μεγάλες ανακαλύψεις στον χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η μορφή του τρόπου ζωής και της αντίληψης του κόσμου αλλάζουν και παρασύρουν μαζί τους την μεταστροφή των πεποιθήσεων.
Ο Νιούλαντ, η μνηστή του Μέι και η εξαδέλφη Έλεν, είναι αντιπροσωπευτικά πρότυπα αυτού του κόσμου, που η συγγραφέας, ως μέλος της, γνωρίζει καλά και είναι σε θέση να τον αναλύσει.
Από τη μια πλευρά επομένως ο Νιούλαντ – που έχει ανατραφεί με όλες τις παραδοσιακές αντιλήψεις – σέβεται την καταγωγή του και ταυτόχρονα θέλει να βιώσει τη νέα τάξη πραγμάτων. Για εκείνον η ιδέα της οικογενειακής ευτυχίας δεν παρεκκλίνει από το γονεϊκό πρότυπο. Επιθυμεί να είναι ο μέντορας της γυναίκας του, να την διδάξει και «χάρη στη δική του καθοδήγηση, να αναπτύξει κοινωνική χάρη και ετοιμότητα πνεύματος, έτσι ώστε να μπορεί να σταθεί ισότιμα πλάι στις πιο δημοφιλείς παντρεμένες γυναίκες της νεαρότερης γενιάς». Η Μέι δεν είναι παρά η δικιά του Μαργαρίτα, η ηρωίδα του Φάουστ, που τον μαγεύει και του δείχνει τον δρόμο του πεπρωμένου.
Όταν όμως εμφανίζεται στο προσκήνιο η Έλεν, η τάξη διασαλεύεται. Εκείνη είναι η έμπειρη κοσμοπολίτισσα γυναίκα, που έχει ζήσει στην Ευρώπη, έχει υιοθετήσει διαφορετική νοοτροπία και καταδιώκεται από το αμφιλεγόμενο ένοχο παρελθόν της. Είναι εκείνη που μπορεί να του χαρίσει το ταξίδι στο όνειρο.
Τα γεγονότα πιέζουν τον Νιούλαντ να επιλέξει και ενώ φαίνεται αποφασισμένος να διεκδικήσει την ευκαιρία, που του δίνει η μοίρα, ενεργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρακάμψει κάθε ρίσκο. Ευθύνεται άραγε η φοβία του να μην πληγώσει τους αθώους, ή μήπως η ανατροφή του, που ωθείται σε παρόμοια δράση;
Τα δικά του αισθήματα πιέζουν και διεκδικούν τόσο από την Μέι, όσο και από την Έλεν να αναλάβουν τον ρόλο τους στο αόριστο αυτό τρίπτυχο.
Η Μέι, όμορφη, συντηρητική, είκοσι δύο ετών, υπακούει στις οικογενειακές εντολές και δίνει την εσφαλμένη εντύπωση ότι είναι αφελής και δίχως προσωπικότητα.
Σε αντιδιαστολή, η Έλεν είναι τριάντα ετών, έμπειρη, ανεξάρτητη και χωρίς αναστολές, με ένα ανήσυχο, ανικανοποίητο και ατίθασο πνεύμα.
Διαφαίνεται επομένως ότι το μυθιστόρημα ξεπερνά την αφήγηση της ερωτικής ιστορίας και ασχολείται με την ανάλυση των κοινωνικών ηθών και δη την θέση της γυναίκας και της διεκδίκησης των δικαιωμάτων της. Καθαρά φεμινιστικό δεν θυματοποιεί, ούτε την Μέι, αλλά ούτε και την Έλεν. Και οι δυο έχουν πλήρη επίγνωση της αλυσίδας που τις τυλίγει και είναι ουσιαστικά εκείνες που καθορίζουν το μέλλον τους. Η πρώτη, καλυπτόμενη πίσω από την μάσκα της αφέλειας και της υπακοής και η δεύτερη έχοντας ως όπλο της την ελευθερία και την ανεξαρτησία.
Ο Νιούλαντ, παρότι άνδρας και ισχυρός, αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, διότι «ο σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στο καλό και το κακό, το έντιμο και το ανέντιμο, το αξιοπρεπές και το αναξιοπρεπές είχε αφήσει πολύ λίγο χώρο για το απρόβλεπτο».
Η κατάληξη της ιστορίας, που εντέχνως προοικονομείται από την Γουόρτον, θα είναι αντάξιο της στάσης του. Εξάλλου ο αληθινός έρωτας δεν είναι παρά συνώνυμο της ελευθερίας.
Όσον αφορά τέλος τον τίτλο, η επιλογή του γεννά πολλά ερωτηματικά, αναφορικά με το έγκλημα για το οποίο εξετάζεται η αθωότητα των ηρώων: πρόκειται για την πληγή που θα ανοίξουν οι επιλογές τους στις ψυχές των οικείων τους ή στις δικές τους;
