Του Φώτη Καλιαμπάκου.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ενας από τους πραγματικά πολύ μεγάλους της μουσικής δεν είναι πια κοντά μας. Ο Γάλλος αρχιμουσικός Georges Prêtre έφυγε από τη ζωή το μεσημέρι της Τετάρτης 4 Ιανουαρίου στο σπίτι του στη νότια Γαλλία.
Το «πλήρης ημερών», που συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, μια και γεννημένος στο Waziers της Γαλλίας το 1924, ήταν 93 ετών, είναι μάλλον φτωχό να περιγράψει μια τόσο γεμάτη ζωή μέσα στη μουσική και μια σπουδαία καριέρα, αν αναλογιστεί κανείς, ότι η Μαρία Κάλλας και ο Γάλλος συνθέτης Francis Poulenc, οι οποίοι τον ξεχώριζαν ανάμεσα στους συναδέλφους του, δεν είναι πια μαζί μας τα τελευταία 40 και 54 χρόνια αντίστοιχα, ενώ ο Prêtre διηύθυνε μόλις πριν από λίγες εβδομάδες (στις 12/10/16) για τελευταία φορά στη Βιέννη την αγαπημένη του Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης, ενώ είχε εμφανιστεί την προηγούμενη άνοιξη στη Σκάλα του Μιλάνο.
Αντί για Τζαζ… Οπερα
Θέλοντας αρχικά να γίνει πιανίστας ή τρομπετίστας της Τζαζ ξεκίνησε να σπουδάζει στο Παρίσι τρομπέτα, πριν στραφεί προς τη διεύθυνση ορχήστρας, και πολύ νωρίς σε ηλικία 22 ετών το 1946 έκανε το ντεμπούτο του στην Οπερα της Μασσαλίας.
Το 1959 στην όπερα των Παρισίων διηύθυνε την παγκόσμια πρεμιέρα της, βασισμένης στο ομώνυμο θεατρικό, του Κοκτώ «La Voix Humaine» («Η ανθρώπινη φωνή») του συνθέτη Francis Poulenc, ο οποίος ξεχώρισε τον νεαρό τότε αρχιμουσικό. Από το 1960 διηύθυνε τακτικά στην Οπερα των Παρισίων, το 1961 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου, το 1962 προσκλήθηκε από τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν για πρώτη φορά στην Κρατική Οπερα της Βιέννης, ενώ το 1964 έκανε το ντεμπούτο στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης και ένα χρόνο αργότερα στην εμβληματική Σκάλα του Μιλάνο, όπου ήταν μάλιστα προγραμματισμένο να επιστρέψει και τον επόμενο Μάρτιο.
«Chef préféré» – Στενή σχέση με την Μαρία Κάλλας
Ο Prêtre διατηρούσε μία ιδιαίτερη καλλιτεχνική σχέση με την Μαρία Κάλλας, της οποίας ήταν ο αγαπημένος μαέστρος. Από αυτήν ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων δύο ηχογραφήσεις η «Κάρμεν» του Μπιζέ και η δεύτερη ηχογράφηση από την ΕΜΙ για την Κάλλας της «Τόσκα» του Πουτσίνι.
Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1987, στη δέκατη επέτειο του θανάτου της Κάλλας, ο Prêtre διηύθυνε προς τιμήν της στην Οπερα των Παρισίων μια συναυλία η οποία περιελάβανε μεταξύ άλλων την εισαγωγή από τη «Δύναμη του Πεπρωμένου» του Βέρντι, την τελευταία άρια από την οποία είχε ερμηνεύσει με μοναδικό τρόπο η εμβληματική σοπράνο και ίσως να του την αφιέρωνε σήμερα μια και, αν και πολύ δραματική για την περίσταση στο τέλος, αποτελεί μια έκκληση-προσευχή προς τον Θεό για ειρήνη και ανάπαυση της ψυχής μετά θάνατον.
«Interpréteur»
Εκτός από την Κάλλας ο Prêtre είχε συνεργαστεί και με άλλες μεγάλες φωνές της εποχής. Λίγες μόλις ημέρες μετά εγκαίνια του σημερινού κτιρίου της ΜΕΤ, στις 24 Σεπτεμβρίου του 1966, ο Prêtre διηύθυνε την Τραβιάτα με την εμβληματική για το συγκεκριμένο ρόλο Anna Moffo, αργότερα στον «Τριστάνο» μια από τις σπουδαιότερες ερμηνεύτριες του βαγκνερικού ρεπερτορίου Birgit Nilsson (1918-2005), τη Μονσερά Καμπαγιέ, τον Placido Domingo, ενώ συνεργάστηκε και με την Αγνή Μπάλτσα.
Ενας «Βιεννέζος» από τη … Γαλλία
Ο Prêtre είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη Βιέννη την οποία και λάτρευε. Είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της πόλης το 1963, ενώ από το 1986 μέχρι το 1991 ο πρώτος επισκέπτης μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης.
Το 2008, ήδη 84 ετών, ο Prêtre έγινε ο μεγαλύτερος σε ηλικία μαέστρος και ο μοναδικός Γάλλος μέχρι τώρα, που κλήθηκε να αναλάβει την Πρωτοχρονιάτικη συναυλία της Φιλαρμονικής και μάλιστα ξεπέρασε, όπως με ενθουσιασμό αφηγούνταν κάποιοι από τους μουσικούς τις προσδοκίες της ορχήστρας στις επιδόσεις του στα βαλς και τις πόλκες, και εκλήθη εκ νέου για τη συναυλία του 2010. Το καλοκαίρι του 2008 πρόλαβε να συνδέσει το όνομά του και με την πιο πρόσφατη παράδοση της Φιλαρμονικής, την ανοιχτή συναυλία της στον κήπο του θερινού ανακτόρου Schönbrunn.
Photo Credit: Stephan Trierenberg/Wiener Symphoniker
Με τις δύο αυτές ορχήστρες ο Prêtre είχε εμφανιστεί πολλές φορές την προηγούμενη δεκαετία και στην Αθήνα, την οποία αγαπούσε, μεταξύ άλλων, το 2001 με τη Φιλαρμονική δύο βραδιές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στα πλαίσια της ευρωπαϊκής περιοδείας της ορχήστρας, ενώ το 2006 διηύθυνε τη Συμφωνική της Βιέννης και τη διάσημη χορωδία Singverein, την Ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού!
«Joie de Vivre»
Εκτός από τις εμφανίσεις του στην Αθήνα, ο υπογράφων είχε την τύχη αρκετές φορές να τον ακούσει με τη συγκεκριμένη ορχήστρα στη Βιέννη και το αποτέλεσμα ήταν πάντα εξαιρετικό. Αν και μεγάλης ηλικίας ο Prêtre ήταν γεμάτος ζωτικότητα και ενέργεια και είχε μια καταπληκτική επικοινωνία με το κοινό και τους μουσικούς.
Αρκετές ηχογραφήσεις αναφοράς του Γαλλικού ρεπερτορίου φέρουν την υπογραφή του, όμως ο ίδιος δεν ήθελε να τον ταυτίζουν μόνο με αυτό. Θεωρούσε επίσης ότι ο ρόλος του ερμηνευτή πάει πολύ πιο πέρα από να δίνει τον χρόνο στην ορχήστρα, στη διάπλαση του ήχου της και της προσωπικότητάς της και είχε μια ιδιαίτερη ματιά σε συνθέτες όπως ο Μπετόβεν και ο Μπρούκνερ. Ηταν μια εξόχως γοητευτική παρουσία και προσωπικότητα που σίγουρα θα λείψει από τον κόσμο της μουσικής, που σίγουρα του οφείλει πολλά.
