Του Φώτη Καλιαμπάκου.
Μαέστρος, πιανίστας και παιδαγωγός, προσπαθώντας πάντα να χτίσει μουσικές γέφυρες ειρήνης, κυρίως με τη νεανική του ορχήστρα που αποτελείται από Ισραηλινούς και Αραβες, ο Ντάνιελ Μπάρεμποϊμ (Daniel Barenboim) είναι αναμφίβολα ένας από τις σημαντικότερες μουσικές προσωπικότητες της εποχής μας. Ισως και επειδή μεταφέρει σε αυτήν τη μουσικότητα μιας παλαιότερης εποχής, μαζί βέβαια με την εμπειρία μιας πολυδιάστατης καριέρας πολλών δεκαετιών και τη συνεργασία με μυθικές μορφές της μουσικής του 20ου αιώνα.
Ντεμπούτο σε μικρή ηλικία
Γεννήθηκε το 1942 στην Αργεντινή από εβραϊκής καταγωγής γονείς που είχαν μεταναστεύσει εκεί από τη Ρωσία. Εκείνοι τον καθοδήγησαν και στα πρώτα του μουσικά βήματα. Αργότερα η οικογένεια μετανάστευσε στο Ισραήλ, αλλά ο Μπάρεμποϊμ, ο οποίος ήδη το 1950 είχε κάνει το πιανιστικό του ντεμπούτο στο Μπουένος Αϊρες και τη Βιέννη, ήταν πολίτης του κόσμου. Ηταν παντρεμένος με τη σπουδαία, αλλά άτυχη αφού έφυγε πολύ νωρίς από τη ζωή, Γαλλίδα τσελίστρια Jaqueline du Pre (1945-1987), η οποία παρά τη σύντομη ζωή της θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες σολίστες όλων των εποχών, έχοντας και μια σειρά εξαιρετικών ηχογραφήσεων με τον Μπάρεμποϊμ.
Wilhelm Furtwängler
Το 1954 σε ηλικία 12 ετών στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας όπου σπούδαζε διεύθυνση ορχήστρας υπό τον Igor Markevich, θα τραβήξει την προσοχή ενός μύθου, ενός από τους σημαντικότερους μαέστρους όλων των εποχών, του Γερμανού Wilhelm Furtwängler, ο οποίος θα πει γι’ αυτόν ότι είναι ένα «φαινόμενο». Το βάρος της άποψης του Furtwängler βοήθησε ασφαλώς το νεαρό παιδί στα πρώτα του βήματα, ενώ είχε την τύχη να συνεργαστεί μαζί του και η Φιλαρμονική του Βερολίνου, ενώ παρακολούθησε από κοντά και τις πρόβες του Furtwängler στο Ντον Τζιοβάνι του Μότσαρτ.
Ντεμπούτο στο Carnegie Hall
Στις 19 Ιανουαρίου του 1957 ο Μπάρεμποϊμ έκανε το ντεμπούτο του στο Carnegie Hall με το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Προκόφιεφ υπό τον Λεοπόλντ Στοκόφσκι, ενώ στο ίδιο ταξίδι θα συνεργαστεί με μέλη της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης και το Δημήτρη Μητρόπουλο.
Είναι αδύνατον να αναφέρουμε όλες τις μεγάλες μορφές της μουσικής με τους οποίους έχει μαθητεύσει ή συνεργαστεί ο 75χρονος πλέον μουσικός. Ο ίδιος θεωρεί ότι όσον αφορά τη διεύθυνση ορχήστρας οφείλει πολλά στον Sir John Barbirolli (1899-1970).
Εχοντας κάνει το ντεμπούτο του στο Μπαϊρόιτ το 1981 και ήδη μουσικός διευθυντής στη διάσημη Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγο, ο Μπάρεμποϊμ ανέλαβε το 1992 την ιστορική, αλλά όχι χωρίς προβλήματα μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών, Κρατική Οπερα του Βερολίνου «Unter den Linden» με τις πολύπλευρες προσπάθειές του να έχουν ως στόχο και την καθιέρωση της ορχήστρας της, και ως συμφωνικής ορχήστρας.
Μαραθώνιος Bruckner!
Με αυτή την ορχήστρα θα πραγματοποιηθούν και οι φετινές εμφανίσεις του Ντάνιελ Μπάρεμποϊμ στο Carnegie Hall θα είναι αφιερωμένες στη μουσική του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (W.A. Mozart) και του Αντον Μπρούκνερ (Anton Bruckner) με τον δεύτερο να έχει την τιμητική του, αφού θα παρουσιαστούν όλες οι, 9 συνολικά, συμφωνίες του.
Ολες οι συναυλίες, εκτός από μία, θα ξεκινούν με ένα κοντσέρτο για πιάνο του Μότσαρτ με τον Μπάρεμποϊμ στο διπλό ρόλο του σολίστα και διευθυντή. Σύμφωνα με τον ίδιο τον αρχιμουσικό, η σχέση του με τη μουσική του Μπρούκνερ και η επιθυμία του να διευθύνει τα έργα του, άρχισε να διαμορφώνεται σε ηλικία 15 ετών σε μια «αποκαλυπτική» εμπειρία στην Αυστραλία, όπου ο, επίσης σπουδαίος αρχιμουσικός Rafael Kubelik (1914-1996), τον κάλεσε να παρακολουθήσει μια πρόβα της Ενάτης συμφωνίας του συνθέτη.
Ο Μπάρεμποϊμ αρέσκεται σε αυτού του είδους την πλήρη -και αν είναι δυνατόν και με χρονολογική σειρά- παρουσίαση έργων των μεγάλων συνθετών, αφού θεωρεί ότι αυτοί οι κύκλοι συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της πορείας και του έργου τους με σειρά τέτοιων εμφανίσεων ανά την υφήλιο. Ο υπογράφων είχα παρακολουθήσει τις συμφωνίες του Σούμαν και του Μπραμς στη Βιέννη πριν από χρόνια καθώς και κάποιες συναυλίες από έναν πλήρη κύκλο με τις σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν, τις οποίες ο Μπάρεμποϊμ είχε παρουσιάσει για πρώτη φορά συνολικά στο Τελ Αβίβ το 1960.
Αντίστοιχες είναι και οι προσπάθειές του στο πεδίο των ηχογραφήσεων. Ηδη υπάρχει η πλήρης σειρά των συμφωνιών του Μπρούκνερ, ενώ από παλιότερα είχε ηχογραφήσει με την πάλαι ποτέ ΕΜΙ όλα τα κοντσέρτα για πιάνο και ορχήστρα, τις σονάτες για πιάνο και για βιολί και πιάνο του Μότσαρτ μεταξύ βέβαια αναρίθμητων ηχογραφήσεων και με τις δύο ιδιότητες και με τη συνεργασία πάντα σπουδαίων συνόλων και συναδέλφων του.
Για όσους δεν θεωρούν άμεσα προσιτό, τον μαγικό αλλά και απαιτητικό κόσμο του Αντον Μπρούκνερ, θα έπρεπε ίσως να επιλέξουν μία συναυλία η οποία περιλαμβάνει και κάποιο Κοντσέρτο του Μότσαρτ και θα αποζημιωθούν σίγουρα από τη βαθιά κατανόηση των έργων και τον υπέροχο ήχο του σολίστα του πιάνου Ντάνιελ Μπάρεμποϊμ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά στη Βιέννη τις συναυλίες του με τη Φιλαρμονική, ακόμα και όταν ανάλογα με το ρεπερτόριο είχε κανείς κάποιες επιφυλάξεις στις προσεγγίσεις του διακεκριμένου αρχιμουσικού, η ατμόσφαιρα των Κοντσέρτων για πιάνο, που σχεδόν πάντα περιλάμβανε το πρώτο μέρος ήταν μαγική.
Η πρώτη συναυλία του κύκλου την επόμενη Πέμπτη συμπίπτει με την 60ή επέτειο της πρώτης εμφάνισης του Μπάρεμποϊμ σε αυτόν τον ιστορικό χώρο.
