Της Δρ. Δήμητρας Καμαρινού.
Κατά την ελληνική μυθολογία ανεκπλήρωτοι και ατυχείς έρωτες δεν άνθισαν ματαίως. Υλοποιήθηκαν και μεταμορφώθηκαν σε μερικά από τα πιο τα εύοσμα φυτά μας.
Απόλλων και Δάφνη
Η αειθαλής δάφνη (Laurus nobilis) γνωστή και ως βάγια, με χρήση στη μαγειρική και αρωματοποιία, αλλά και συμβολική παραδοσιακή χρήση σε θρησκευτικές και εθνικές γιορτές απαντάται σε όλη την Ελλάδα. H αρχαιότερη γραπτή αναφορά στη δάφνη βρίσκεται στα ομηρικά έπη (ι183), αλλά αναφορές υπάρχουν και στο Θεόφραστο (Φ.Ι. Γ.XII.7). Κατά την πελοποννησιακή εκδοχή του μύθου η Δάφνη ήταν μια νύμφη, κόρη του θεού ποταμού Λάδωνα, την οποία ερωτεύθηκε ο Απόλλωνας.
Ο θεός την κυνήγησε. Γρήγορη στα πόδια όσο και απελπισμένη η Δάφνη, για να ξεφύγει κατέφυγε στη μητέρα της, τη Γαία, παρακαλώντας την να τη λυτρώσει. Τη στιγμή που η ανάσα του θεού άγγιζε τα μαλλιά της και τα δάχτυλά του το σώμα της, η Δάφνη άρχισε να αποκτά ρίζες στα πέλματά της, κορμό δένδρου στη μέση της και τα χέρια της να ανοίγουν σε ολόφυλλα κλαδιά, έτσι ακριβώς όπως την περιγράφει στο σύμπλεγμά του ο Ιταλός γλύπτης Bernini, του 17ου αι. μ.Χ. Το δένδρο αυτό είναι η δάφνη.
Από τότε η δάφνη είναι αφιερωμένη στον Απόλλωνα. Με αυτήν τη μορφή ο Απόλλωνας την κράτησε για πάντα. Οταν ο Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα, πλύθηκε στα νερά του ποταμού, όπου φύτρωσαν δάφνες και μπήκε ως εξαγνισμένος νικητής στους Δελφούς με ένα στεφάνι από φύλλα δάφνης. Από τότε η δάφνη είναι σύμβολο νίκης, δόξας και τιμής (Ovid: Metamorphoses I 452ff, Παυσανίας 8.20.2, 10.7.8).
Αδωνις και Αφροδίτη
Adonis cyllenea, Αδωνις της Κυλλήνης, ονομάζεται στη βοτανική ένα θαμνώδες φυτό με κίτρινα μεγάλα λουλούδια που γυαλίζουν στο φως του μαγιάτικου ήλιου, όταν ανοίγουν τα πέταλά τους. Στην Ελλάδα είναι ενδημικό της βόρειας Πελοποννήσου, των όρων Κυλλήνης και Χελμού. Πριν μερικές δεκαετίες είχε εξαφανιστεί από πολλές θέσεις εξαιτίας της υπερβόσκησης. Τα τελευταία χρόνια με τον περιορισμό της κτηνοτροφίας επανεμφανίζεται στις ορεινές κοιλάδες και οι φυσιολάτρες διοργανώνουν εκδρομές για να τον απολαύσουν. Ο μύθος που αντιστοιχεί στο όνομά του είναι εξίσου συναρπαστικός με την ιστορία αυτού του φυτού και ανταποκρίνεται στην ομορφιά του.
Ο Αδωνις ήταν και μωρό ακόμα τόσο όμορφος που η Αφροδίτη μυστικά από τους άλλους θεούς τον έκρυψε σε ένα σεντούκι και τον εμπιστεύτηκε στην Περσεφόνη, τη βασίλισσα του Αδη, για να τον αναθρέψει. Οταν το αγόρι έγινε νέος μυθικής ομορφιάς και η Αφροδίτη απαίτησε από την Περσεφόνη να της τον δώσει πίσω, ξεκίνησε μια μεγάλη διαμάχη μεταξύ τους.
Τη λύση την έδωσε ο Δίας. Κάθε μια θεά μπορούσε να απολαμβάνει τη συντροφιά του νέου το ένα τρίτο του χρόνου και το τελευταίο τρίτο μπορούσε να το κρατήσει το Αδωνις για τον εαυτό του. Ομως αυτός ερωτεύτηκε την Αφροδίτη. Ηθελε και περνούσε και τον υπόλοιπο χρόνο μαζί της, μέχρι τη μέρα που τον σκότωσε ένας κάπρος στο κυνήγι. Κατά μια εκδοχή τον είχε στείλει ο Αρης από ζήλια. Κατά την ελληνική μυθολογία από το χυμένο αίμα του Αδωνι φύτρωσαν τα ρόδα και από τα δάκρυα της Αφροδίτης οι ανεμώνες.
Ο Αδωνις είναι παλιός σημιτικός θεός και η οργιαστική λατρεία του έφτασε στην Ελλάδα τα αρχαϊκά χρόνια. Ο θάνατός του και ο γυρισμός του στη γη συμβολίζουν το θάνατο της φύσης το χειμώνα και την ανάστασή της την άνοιξη.
Νάρκισσος και Ηχώ
Ο Narcissus tazzeta, ο νάρκισσος, είναι ένα από τα πρώτα λουλούδια που τολμούν να ξεπροβάλλουν στο κρύο του Φλεβάρη. Η σύγχρονη ψυχολογία δανείστηκε το μύθο του Νάρκισσου, για να ονομάσει τη χαρακτηριοδομή του ναρκισσισμού. H Ηχώ ήταν μια νύμφη του δάσους που μιλούσε ασταμάτητα. Η Ηρα εκνευρισμένη από τη φασαρία της την πρόσταξε να ησυχάσει. Αυτή δεν υπάκουσε. Τότε η Ηρα την τιμώρησε. «Δε θα μιλάς καθόλου. Μόνο θα επαναλαμβάνεις τα λόγια των άλλων».
Η Ηχώ ερωτεύτηκε τον Νάρκισσο. Aυτός όμως δεν της έδωσε σημασία συνηθισμένος να τον προσέχουν τα κορίτσια για την ομορφιά του. Εκείνη όμως τον ακολουθούσε. «Φύγε από δω, δε σ’ αγαπώ!» της έλεγε. «Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ!», επαναλάμβανε η Ηχώ. «Δε σε θέλω!». «Σε θέλω, σε θέλω!», απάντησε εκείνη. Τότε η θεά Αρτεμη αποφάσισε να τιμωρήσει τον Νάρκισσο για την περιφρόνησή του στις κοπέλες και την αλαζονεία του.
Μια μέρα που εκείνος καθόταν στην όχθη μιας λίμνης τον έκανε να σκύψει. Το πρόσωπό του καθρεφτίστηκε στα νερά και αυτός το ερωτεύτηκε αμέσως, μην έχοντας ξαναδεί τόσο όμορφο πρόσωπο. Από τότε δεν ξεκολλούσε από το είδωλό του στη λίμνη. Μια μέρα προσπάθησε να το φιλήσει, μα μόλις άγγιξε το νερό εκείνο εξαφανίστηκε πίσω από τον κυματισμό. Μάταια παρακαλούσε πολλές φορές το είδωλό του να αναδυθεί από το νερό. Ο Νάρκισσος δεν άντεχε άλλο. Δεν είχε συνηθίσει να τον απορρίπτουν. Απογοητευμένος βυθίστηκε μέσα στα νερά της λίμνης και αυτοκτόνησε.
Μίνθη
Είναι γεμάτη η ελληνική γη από αγριομέντες (Mentha sp.), που αρωματίζουν τις βραχώδεις πλαγιές και τα λιβάδια το καλοκαίρι και ο καλλιεργημένος δυόσμος το πιο σημαντικό αρωματικό στα φαγητά, κυρίως στους κεφτέδες καλλιεργείται ακόμα και σήμερα σε πάρα πολλές αυλές στα χαμηλότερα υψόμετρα.
Η μέντα, μίνθα, περιλαμβάνεται στον κατάλογο των καρυκευμάτων στις λεγόμενες πινακίδες «Μπαχαρικών» που βρέθηκε στην Οικία των Σφιγγών στις Μυκήνες, μαζί με το κάρδαμο, το σέλινο, τον κόλιανδρο, το κύμινο, τα μάραθο και το σουσάμι (MY Ge 602.5B, 605.2A, 606.6). Γνωστότατο αρωματικό φυτό σε όλη την αρχαιότητα ως καλαμίνθη στην ομηρική Βατραχομυομαχία (227), μίνθη ή ηδύοσμον, για το χαρακτηριστικό ευχάριστο όνομά της στον Θεόφραστο (2.4.1 και 7.7.1) και στον Διοσκουρίδη (ΙΙΙ.36,37).
Στη μυθολογία η Μίνθη ήταν μια νύμφη, που ζούσε στον Κωκυτό ποταμό. Ο Κωκυτός ήταν παραπόταμος του Αχέροντα και ένα από τα ποτάμια που διέσχιζαν τον Αδη. Το όνομά του το πήρε από την αρχαιοελληνική λέξη κωκυτός, που σημαίνει τη θρηνητική κραυγή. Οι θρήνοι και τα μοιρολόγια των ζωντανών αντηχούσαν στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
Τη Μίνθη τη σκότωσε η Περσεφόνη, διότι τη βρήκε στο κρεβάτι με τον σύζυγό της, τον Αδη. Κατόπιν η Περσεφόνη μετέφερε τη Νύμφη στην επιφάνεια της γης, στο όρος Μίνθη στην Ηλεία. Εκεί την ποδοπάτησε. Ομως, καθώς τη συνέθλιβε, από το ερωτευμένο σώμα της αναδυόταν ένα άρωμα, αυτό της μέντας. Η οσμή του έρωτα είχε επιζήσει του θανάτου της.
