Του Πάνου Χατζηγεωργιάδη
Μουσικοσυνθέτης, Λογοτέχνης
και Δημοσιογράφος
Αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο η αέναος πάλη, αναμεταξύ πνεύματος και ύλης, του “τώρα” και του “πάντα”. Ο πόλεμος του ιδεατού με το απολύτως εφικτόν, της σκληρής πραγματικότητας με τον ιδεαλισμό, ο οποίος δυστυχώς ή ευτυχώς διακρίνεται απο μιάν ουτοπική διάθεση, μιάν διάθεση εξωραισμού της καθημερινής ζωής μέσα στην προσπάθεια του να φτάσει κάποτε ο άνθρωπος σε εκείνο το ιδεατό “ανώτερο εγώ”.
Ένα απο τα μεγαλύτερα το λοιπόν λάθη κατά την δική μου κοσμοθεώρηση και εκτίμηση του οποιουδήποτε ανθρώπου, πόσο μάλλον εάν αυτός είναι ένας άνθρωπος του πνεύματος, είναι το να εμπλέξει κανείς το ιδεατόν, με το
απολύτως εφικτόν. Τούτη η εμπλοκή, δημιουργεί αίφνης ένα συνειδησιακό κενό, το οποίο μπορεί να πληρωθεί πολύ δύσκολα και τις περισσότερες των περιπτώσεων παραμένει δυσαναπλήρωτο εντός της συνείδησης του
ανθρώπου.
Προς τι θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος, όλη αυτή η εισαγωγή περί εφικτού” και “ιδεατότητος”. Διότι θεωρώ πως η σημερινή μου αναφορά σε έναν λόγιο μέν αλλά με ποιητική και καλλίτεχνική ψυχοσύνθεση δέ άνθρωπο της Επιστήμης και των γραμμάτων, τον εξαιρετικό φιλόλογο του καιρού του Ιωάννη Συκουτρή, έναν Ελληνολάτρη του οποίου η λατρεία για τον αρχαίο μας Ελληνικό κόσμο προήρχετο απο την βαθιά μελέτη του και οχι απο απλές εντυπώσεις άλλων, αποτελεί ένα επί του πρακτέου παράδειγμα της ως άνω αναφερθήσης ψυχοκοινωνική συμπεριφοράς.
Ναι. Ο Συκουτρής, αυτός ο λαμπρός και φέρελπίς νέος επιστήμων της Φιλολογίας, ένας άνθρωπος απο τον οποίον θα περίμενε πολλά η μεσοπολεμική Ελλάδα και οχι μόνον, εμπλέκει την λατρεία του για τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο με την σκληρή αμαθή πραγματικότητα των καιρών του. Εμπλέκεται στην προσπάθεια να μεταδώσει τα προγονικά μηνύματα σε έναν κλειστό κύκλο ακαδημαικών με επίσης κλειστά τα ώτα της διανοίας των και σε έναν λαό αιωνίως απαίδευτο. Έναν λαό ο οποίος βουτηγμένος στα στερεότυπα σωσίβια των προτύπων που του είχαν επιβληθεί δεν
δύναται ποτέ, να συναισθανθεί πλήρως το στίγμα, την βαριά ευθύνη και την σωτηρία συνάμα δύναμη, της αναβάπτισης μέσα στα καθάρια νερά της αρχαίας ελληνικής μας πηγής. Έναν λαό αενάως περιπατούντα στις όχθες και οχι στην ουσία.
Φυσικά οτι συμβαίνει στην περίπτωση Συκουτρή, θα τολμούσε κανείς να το αποκαλέσει “ξεκαθάρισμα λογαριασμών” αναμεταξύ του κλειστοφοβικού ακαδημαισμού και της “νέας τάξης”, της νέας οπτικής για τα πράγματα,
την οποίαν φέρνει ο Συκουτρής είς τα νεοελληνικά μας γράμματα και τις επιστήμες και ιδιαιτέρως την επιστήμη την οποία ελάχιστοι υπηρέτησαν όπως αυτός, αυτήν της Φιλολογίας.
Παραθέτω ορισμένα βιογραφικά στοιχεία του ανδρός. Ο Ιωάννης Συκουτρής γεννιέται την 1η Δεκεμβρίου του 1901 και αυτοκτονεί στις 22 Σεπτεμβρίου του 1937. Έχει καταγωγή απο την Χίο και αν και γόνος μάλλον πτωχής οικογενείας, παρά ταύτα καταφέρνει να σπουδάσει έχοντας την υποστήριξη της μητροπόλεως Σμύρνης μιάς και ήδη έχει καταφέρει να εισαχθεί στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης.
Αργότερα θα διδάξει ως υφηγητής στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, ενώ ήδη απο το 1933, του έχει ανατεθεί το τεράστιο έργο της επιμέλειας της Ελληνικής Βιβλιοθήκης”, μιάς αξιέπαινου κρατικής προσπάθειας για επανέκδοση του συνόλου της αρχαιοελληνικής μας γραμματείας, με έξοδα της Ακαδημίας των Αθηνών.
Ο Συκουτρής όπως και όποιος άλλος κατακτά την αριστεία σε αυτόν τον τόπο, πολεμάται σφόδρα. Αφορμή είναι μιά προλογική αναφορά του στο Συμπόσιο” του Πλάτωνος, όπου οι πολέμιοι του υποστηρίζουν πως αναδεικνύει την ομοφυλοφιλία και πως ο ίδιος υποστηρίζει πως η συνήθεια αυτή αποτελούσε μάλλον συνηθισμένο φαινόμενο του
αρχαίου Ελληνικού κόσμου.
Φυσικά όλα τούτα τα οποία και ουδέποτε αποδείχθηκαν κατόπιν ερεύνης την οποίαν διεξήγαγε επιτροπή της 4ης Αυγούστου και του καθεστώτος Ιωάννου Μεταξά, έχουν ως αποτέλεσμα τον“διωγμό” του κοινωνικά και ηθικά κυρίως απο τον κλειστό κύκλο των πανεπιστημιακών, παρά τα τεράστια επιστημονικά του προσόντα. Έτσι ποτέ δεν καταφέρνει ο ίδιος να διοριστεί ως καθηγητής του Πανεπιστημίου, ενώ παραλλήλως σύρεται σε δίκη, αλλά δεν προλαβαίνει να παραστεί διότι αποχωρεί οικειοθελώς είς τα επέκεινα στις 22 Σεπτεμβρίου του 1937, έχοντας λάβει ισχυρή δόση υπνωτικού της εποχής. Θα προηγηθεί την παραμονή της αυτοχειρίας, μοναχικός περίπατος του στην Ακροκόρινθο μιάς και υπήρξε μανιώδης περιπατητής.
Ο Συκουτρής υπήρξε αρχαιολάτρης αλλά και “ποιητής της φιλολογίας”. Ικανότατος στο να μετατρέπει τα συναισθήματα του σε λέξεις και να γεννά συναισθήματα διαμέσω των λέξεων.
Το έργο του δυστυχώς ακόμη και σήμερα παραμένει τεχνηέντως άγνωστο για τους πολλούς και κρύπτεται σκονισμένο σε βιβλιοθήκες όπου δεν υπάρχει και πολύ διάθεση δια την μελέτην και την ανάδειξιν του, έστω και μεταθανάτια.
Υπήρξε ένας βαθιά μορφωμένος άνθρωπος, ένας πραγματικά άνθρωπος του πνεύματος ο οποίος έχει μιάν διαφορετική σχέση με τον Θάνατο σε σχέση με τους σύγχρονους του. Αν και ποτέ δεν μπορεί και δεν θα έπρεπε να μπει κανείς στο μυαλό ενός αυτόχειρα, η αυτοχειρία του αυτή, μοιάζει με την περίπτωση του Περικλή Γιαννόπουλου ή ακόμη ακόμη και με τον πλέον σύγχρονο μας Δημήτριο Λιαντίνη. Και οι τρείς τους γίγαντες του πνεύματος, πολύ μπροστά απο την εποχή τους, θα τους αποκαλούσε κανείς ως “άχρονες φωνές της συνειδήσεως”, που καταγγέλουν. Καταγγέλουν κι
έπειτα αποχωρούν οικειοθελώς.
Δυστυχώς, το δικό τους “Κατηγορώ” δεν φτάνει ποτέ στα ώτα των νεοελλήνων. Και δεν φτάνει, διότι μιλούν μιάν άλλην γλώσσα, βαθιά ακατάληπτη σε σχέση με τα greeklish ή τον ψευτοακαδημαισμό των τυπικών προσόντων και όχι της ουσίας.
Αυτήν την ασυνέχεια της επικοινωνίας μεταξύ όσων έχουν πραγματικά έχουν κάτι να πούν και των “άλλων”, των πολλών αλλά και των κλειστών ιερατείων του “πνεύματος”, θα πληρώνει για πάντα η Ελλάδα.
