από την Άρια Σωκράτους.
Ο Γιάννης Οικονόμου είναι ένας πολίτης του κόσμου, ένας ιδιαίτερα επικοινωνιακός άνθρωπος με ένα πολύ σπάνιο χάρισμα. Μιλάει τριανταδύο γλώσσες με εξαιρετικά μεγάλη άνεση, εκ των οποίων αρκετές γλώσσες ιδιαίτερα σπάνιες και δύσκολες όπως Αραμαικά, Αιθιοπικά, Αραβικά, Ιαπωνικά, Κινέζικα. Η λίστα του είναι τεράστια και ανεξάντλητη και όπως ο ίδιος υποστηρίζει, δεν κάνει πρωταθλητισμό, αλλά είναι το πάθος και το μεράκι του. Ο μοναδικός αντίπαλος του είναι ο εαυτός του και η ανεξάντλητη χαρά του είναι να έρχεται σε επαφή με ανθρώπους, τους οποίους αγαπά πάρα πολύ. Για εκείνον η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι απληστία της χαράς.
- Πότε αντιληφθήκατε πως έχετε μια ιδιαίτερη κλίση προς τις ξένες γλώσσες;
Σε ηλικία πέντε ετών ξεκίνησα να μαθαίνω Αγγλικά. Στη συνέχεια ήθελα να μάθω κι άλλες γλώσσες. Εκδήλωνα τεράστιο ενδιαφέρον για αυτές, ήθελα να μαθαίνω όλο και περισσότερες από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Μου δινει χαρά αυτό και δεν θέλω να σταματήσω να το κάνω ποτέ. Το ονομάζω απληστία της χαράς. Όσο πιο πολύ κάνεις κάτι που σου δίνει χαρά τόσο περισσότερο θες να το κάνεις. Η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι μια άριστη διανοητική γυμναστική. Σε κρατάει σε εγρήγορση και διαρκώς παρακινεί τον εγκέφαλό σου να λειτουργεί ακατάπαυστα.
Τελείωσα τη Φιλοσοφική Σχολή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλονικής, μετά πήγα για ένα εξάμηνο στο Πεκίνο για να τελειοποιήσω τα Κινέζικα μου και στη συνέχεια πήγα στο Κολούμπια όπου έκανα μεταπτυχιακό στα Σανσκριτικά και έπειτα στο Χάρβαρντ όπου έκανα Διδακτορικό στην Ινδοευρωπαική γλωσσολογία, στην Ιστορία των Αρχαίων γλωσσών και ειδικότερα πώς οι Ινδοευρωπαικές γλώσσες εξελίχθηκαν σε Ελληνικά, Σλαβικά, Αρμενικά, Λατινικά κοκ.
- Επιλέξατε μία εξειδίκευση σπάνια και δύσκολη. Τι σας ώθησε να κάνετε αυτή την επιλογή;
Η Ινδοευρωπαική γλωσσολογία είναι μια πολύ εξειδικευμένη επιστήμη με την οποία σε όλο τον πλανήτη ασχολούνται μόνο μια χούφτα άνθρωποι. Ο στόχος μου ήταν να ακολουθήσω ακαδημαική καριέρα. Μετά διαπίστωσα πως στην Αμερική είναι πολύ δύσκολο να κάνει κάποιος ακαδημαική καριέρα. Το ίδιο διάστημα έμαθε το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο για μένα μέσα από κάποιες συνεντεύξεις. Το 1996 είχα συναντηθεί με τη Διευθύντρια Διερμηνείας στο Ευρωπαικό Κοινοβούλιο, η οποία με εξέτασε και μου είπε πως γνώριζα ξένες γλώσσες αλλά όχι την τέχνη της διερμηνείας. Τότε μου έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσε πρόταση. Μου έδωσε υποτροφία για την Τενερίφη της Ισπανίας να σπουδάσω διερμηνεία Αυτό ήταν ίσως το μεγαλύτερο δίλημμα που αντιμετώπισα στη ζωή μου επειδή είχα έρωτα με την Ινδοευρωπαική Γλωσσολογία και τα Σανσκριτικά. Μετά από ένα μήνα αυπνίας πήρα την απόφαση να αποδεχτώ την πρόταση και μέχρι σήμερα δεν το έχω μετανιώσει. Άρχισα να δουλεύω στα Ευρωπαικά όργανα αμέσως μόλις αποφοίτησα. Πρώτα ξεκίνησα στο Κοινοβούλιο. Είναι μια δουλειά πολύ απαιτητική και τρομερά δύσκολη, ειδικά όταν οι Ευρωβουλευτές μιλάνε με ιδιωματισμούς.
Η γλωσσολογία όμως είναι ο μεγάλος έρωτας της ζωής μου. Είναι σαν να έχεις ένα μεγάλο έρωτα, τον οποίο αφήνεις για τη σύζυγο σου. Όχι πως ήταν κακή σύζυγος η διερμηνεία αλλά δεν ήταν ο μεγάλος μου έρωτας. Μετά από χρόνια μεταπήδησα στη μετάφραση. Τώρα βρίσκομαι στην Ευρωπαική Επιτροπή και μεταφράζω κείμενα από εικοσιτέσσερις γλώσσες στα ελληνικά. Πρόκειται για κείμενα με νομική ορολογία, τα οποία κάνουν τη διαφορά στη ζωή πολλών ανθρώπων.
Προσωπικά, λατρεύω τη λογοτεχνία. Διαβάζω μόνος μου Πορτογαλικά, Πολωνικά, Κινέζικα και Τούρκικα λογοτεχνικά έργα. Μου αρέσει πάρα πολύ η σύγχρονη Ρώσικη λογοτεχνία, η οποία είναι τρομερά πλούσια και δεν έχω ακόμα προλάβει να την μελετήσω διεξοδικά. Τώρα ασχολούμαι με όλα όσα αγαπω σε ιδιωτικό επίπεδο, για την προσωπική μου ευχαρίστηση, όχι ως καριέρα.
- Ποιά γλώσσα σας δυσκόλεψε περισσότερο στην εκμάθηση της και μετέπειτα ως εργαλείο στη μετάφραση;
Κάθε γλώσσα έχει και τις δυσκολίες της. Όσο πιο διαφορετική είναι από τις γλώσσες που έχεις ήδη έρθει σε επαφή από μικρός, τόσο πιο δύσκολη είναι. Αντικειμενικές δυσκολίες δεν υπάρχουν στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, υπάρχουν απλώς διαφορετικές γλώσσες από αυτές που ήδη γνωρίζουμε. Με δυσκολεύουν κυρίως οι γλώσσες που είναι διαφορετικές από αυτές που έμαθα μικρός, από τα Γαλλικά, τα Ιταλικά, τα Γερμανικά. Αυτές τις γλώσσες τις έμαθα στα τέλη του δημοτικού με αρχές του γυμνασίου και αισθάνομαι πολύ άνετα όταν τις μιλώ. Όσο πιο πολύ απομακρύνομαι από αυτές τις γλώσσες και μάθαινα Τουρκικά, Αραβικά, τόσο πιο δύσκολο ήταν.
Κάθε γλώσσα έχει άλλες προκλήσεις. Πχ τα Γερμανικά έχουν πολύ μεγάλες προτάσεις που αν τις μεταφράσεις τόσο μεγάλες όσο είναι στο πρωτότυπο δεν ηχούν με τα ελληνικά. Τα αγγλικά θέλουν μικρές προτάσεις. Στη μετάφραση οφείλει ο μεταφραστής να αποδώσει στο κείμενο ακριβώς το ίδιο νόημα με το πρωτότυπο κείμενο και να έχει απόλυτη ακρίβεια λέξη προς λέξη. Είναι δύσκολο αλλά αποτελεί πρόκληση.
Έχετε μάθει πολλές αρχαίες γλώσσες όπως Αραμαικά, Σανσκριτικά, Λατινικά οι οποίες είναι νεκρές γλώσσες. Από πού πηγάζει η τόσο μεγάλη αγάπη σας για τις αρχαίες γλώσσες;Είναι το ίδιο με το να ερωτεύεσαι κάποιον και να θες να γνωρίσεις και την οικογένειά του, να δεις φωτογραφίες από τα παιδικά του χρόνια, στο σχολείο πως ήταν, στο δημοτικό. Έτσι ακριβώς λειτουργεί και με τις γλώσσες.Αν αγαπάς πχ την Ιταλική γλώσσα, θέλεις να μάθεις τις ρίζες αυτής της γλώσσας. Θα πας σε βάθος χρόνου να μελετήσεις τα λατινικά. Αν αγαπάς την Ελληνική γλώσσα, δεν θα διαβάσεις μόνο Παλαμά ή μόνο Σολωμό αλλά και Όμηρο. Ο Όμηρος έχει πολλά κοινά με την Σανσκριτική ποίηση και είναι κάτι άγνωστο για το κοινό. Όταν μαθαίνεις μια γλώσσα είναι σαν να κάνεις έρωτα..
- Σας έχει συμβεί ποτέ να μπερδεύετε μια γλώσσα;
Φυσικά και τις μπερδεύω. Είμαι άνθρωπος, όχι μηχανή. Έχω την πείρα για να μαθαίνω τις γλώσσες εις βάθος και όχι επιφανειακά αλλά τις μαθαίνω ως άνθρωπος. Και προφορά έχω συχνά και συμβαίνει να μπερδέψω τις λέξεις. Αυτό όμως δεν είναι πρόβλημα, πρόβλημα είναι να μην ασχολείσαι με τη γλώσσα. Είμαστε άνθρωποι, δεν είμαστε ρομπότ. Ο στόχος μου είναι η τελειότητα, θέλω να μιλάω κάθε γλώσσα με ιδιωματικές λέξεις, να καταλαβαίνω διαλέκτους αν είναι δυνατόν.
- Είναι άξιο λόγου το γεγονός πως γαι αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, διδάσκατε ελληνικά σε
παιδιά σε σχολείο στην Αβάνα. Πώς προέκυψε αυτή η πρωτοβουλία;
Πήγαινα συχνά στην Κούβα και είχα δει στο κέντρο της Αβάνας μια ελληνική εκκλησία βυζαντινού ρυθμού, της οποίας η αρχιτεκτονική παρέπεμπε σε εκκλησία σε χωριό της Ελλάδας. Συγκινήθηκα πάρα πολύ επειδή είχαν συγκεντρωθεί αρκετοί Κουβανοί και Κουβανές που ήθελαν να μάθουν ελληνικά με τα πενιχρά τους μέσα. Ο δασκαλος ήταν Κουβανός που ήξερε αρκετά καλά ελληνικά. Είδα μαθητές που δεν είχαν καθόλου πρόσβαση σε οπτικοακουστικό υλικό και καμία τεχνολογική δυνατότητα. Είχα λυπηθεί πάρα πολύ επειδή μου έδειξε ένας παπάς μια μέθοδο ελληνικών με βιβλίο με δύο cd εκ των οποίων το ένα ήταν σπασμένο. Την επόμενη χρονιά πήγα φορτωμένος οπτικοακουστικά λεξικά, βιβλία και τους τα παρέδωσα εγώ ο ίδιος. Μάλιστα θυμάμαι ως τίτλο στο μέιλ το οποίο έστειλα στους συναδέλφους μου είχα γράψει «Το σπασμένο cd”. Κάτι ράγισε μέσα μου όταν είδα πως είχαν τόσο πάθος για να μάθουν Ελληνικά. Για αρκετό διάστημα πήγαινα στην Κούβα και τους δίδασκα Ελληνικά.
