Από την Ισμήνη Χαρίλα
«Ένιωσα το αίμα να αναβλύζει και το κρύο να γλιστράει μέσα στην πληγή σαν φάντασμα. Οι άντρες αργότερα μου έλεγαν πως αυτό το σημάδι μου έδινε τύπο. Κάποιος είπε πως η κάθετη αυτή γραμμή στο πρόσωπό μου ήταν σαν άδειος τάφος. Ένας άλλος το αποκάλεσε η διαδρομή των δακρύων. Για εμένα ήταν απλώς ένα σημάδι πως κάποτε υπήρξα κάποια άλλη, πως υπήρξα εκείνο το κορίτσι, η Αϊλίν…..».
Στο ομώνυμο μυθιστόρημα «Αϊλίν», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και σε μετάφραση της Αργυρούς Μάντογλου, η ηλικιωμένη πλέον Αϊλίν γυρίζει το ρολόι πενήντα χρόνια πίσω και αφηγείται τα γεγονότα που άλλαξαν τον ρου του πεπρωμένου της όταν ήταν είκοσι τεσσάρων ετών.
Δίχως εκκωφαντικά τεχνάσματα ωραιοποίησης της εικόνας της, παρουσιάζει τον εαυτό της ακριβώς όπως ήταν: μια αδιάφορη, άχρωμη κοπέλα που, αντί να χαίρεται τα δώρα της νιότης της, ισορροπούσε ανάμεσα στην κηδεμονία του αλκοολικού πατέρα της, τη δουλειά της ως γραμματέας σε ένα ιδιωτικό σωφρονιστήριο έφηβων αγοριών και στο μόνιμο όνειρο της φυγής και μιας νέας μηδενικής αρχής.
Η συγγραφέας Οτέσα Μόσφεγκ ακολουθεί την τάση της σύγχρονης ξένης λογοτεχνίας που δίνει προτεραιότητα στη γραφή και στον τρόπο που θα πλεχτεί ο ιστός της αφήγησης και αδιαφορεί για το τετριμμένο και ξεπερασμένο πλέον αδαές ερώτημα «Τι θα συμβεί στο τέλος;» Υπερβαίνοντας δε τις κοινοτυπίες, εστιάζει στα βασικά θέματα που προκύπτουν από το ρεαλιστικό και συνάμα συμβολικό κείμενό της.
Η Αϊλίν περιγράφει τα αρνητικά της σημεία χωρίς να επιζητά τον οίκτο. Ήταν αυτή που ήταν, βυθισμένη στη μάχη της με την κατάθλιψη, αθώα για τις επιλογές στις οποίες την οδήγησε η οικογένειά της, αλλά και ένοχη για την αποδοχή τους.
Ανοίγει τα χαρτιά της και προϊδεάζει τον αναγνώστη για το τέλος ουσιαστικά από τις πρώτες σελίδες. Οι λεπτομέρειες καθίστανται ασήμαντες και ο προβολέας πέφτει επάνω στην αγωνιώδη αναζήτησή της για τη θεραπεία της από την ψυχική αναπηρία που της προκάλεσαν πολλά χρόνια ηθικής κακοποίησης και συναισθηματικής αδιαφορίας.
Η μορφή της δεν μοιάζει παρά να αντανακλάται σε έναν καθρέφτη διπλής όψης. Από τη μια πλευρά εργαζόταν σε μια φυλακή και από την άλλη ζούσε σε ένα σπίτι δεσμωτήριο που την περιόριζε και της στερούσε την ελευθερία.
Ήταν μέλος ενός άδικου συστήματος που κλείνει ακόμη και σήμερα τα μάτια στην αναπόδεικτη ή ανομολόγητη εγκληματικότητα που αυξάνει διαρκώς σαν ένας δράκος που τρέφει τη φωτιά του από τους θύτες που γεννά. Είχε έμμεσο καθήκον την αποτροπή της παραβατικότητας, αλλά δεν δίσταζε να βυθίζεται σ’ αυτήν εξαιτίας της κλεπτομανίας της. Εξουσιάστρια των ορίων κατά τη διάρκεια των επισκεπτηρίων στη φυλακή, αλλά και θύμα ενός πατέρα που υπηρετούσε ως αστυνομικός και υπεράσπιζε την έννομη τάξη.
Ήταν σεμνότυφη, ντρεπόταν για το σώμα της αλλά παρασυρόταν από τις φαντασιώσεις που δημιουργούσε η καταπιεσμένη της λίμπιντο.
Ονειρευόταν τον θάνατο όσων την πλήγωσαν, όμως δεν φαινόταν επ’ ουδενί ικανή για φόνο, αφού προσδοκούσε τη λύτρωση και όχι την ικανοποίηση σκοτεινών αισθημάτων.
Συνεχίζοντας το παιχνίδι των συμβολισμών, η Μόσφεγκ αντιπαραθέτει τη βρωμιά της οικίας της Αϊλίν με τη λευκότητα και την καθαρότητα του χιονιού, αντιπαραβάλλοντας τη μιαρότητα της ανομίας και της υποκρισίας με την αγνότητα της ειλικρίνειας και της διαφάνειας.
Η εποχή επίσης που διαδραματίζονται όλα αυτά δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαία, αφού τα Χριστούγεννα συμβολίζουν τη γέννηση και την ελπίδα.
Τέλος η Ρεμπέκα, η γυναίκα που μαγεύει την Αίλίν, προκαλεί τον θαυμασμό της και πυροδοτεί τις εξελίξεις των ακραίων γεγονότων που θα διαδραματιστούν, δεν είναι παρά το κάλπικο περίγραμμα της απατηλής εικόνας του ψεύτικου και ματαιόδοξου κόσμου που κρύβει επιμελώς τα ελαττώματά του.
Η αφήγηση γίνεται υπό μορφή ημερολογιακής γραφής και η μελωδικότητα που αναδύεται, διατηρεί ένα συγκεκριμένο τέμπο αυξομείωσης που επιζητά γοργή αντίληψη.
Παρόλο δε που στο πρώτο μέρος τείνει να δημιουργηθεί ένα περιττό «άνοιγμα», η συγγραφέας ορθώς το περιορίζει στο δεύτερο μέρος, γνωρίζοντας προφανώς πως ένα ποιοτικό βιβλίο πρέπει να εκτείνεται τόσο όσο του επιτρέπουν οι διαστάσεις της ίδιας ιστορίας και οποιαδήποτε επιμήκυνση προς χάριν όγκου δεν θα μπορούσε να αποδειχτεί παρά καταστροφική.
Η Αϊλίν προτάθηκε για το βραβείο National Book Critics Circle, κέρδισε το βραβείο PEN/Hemingway για πρωτοεμφανιζόμενο μυθιστόρημα και συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το βραβείο Man Booker 2016.
