από την Άρια Σωκράτους.
Ο Νικόλας Νεχαμάς είναι ο ιδιαίτερα προικισμένος δημοσιογράφος ερευνητής, ο οποίος παρά τα εικοσιοχτώ του μόλις χρόνια, διαπρέπει σε ένα εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό τομέα της διεθνούς δημοσιογραφίας, έχει αποσπάσει μια διεθνή και ανώτατη διάκριση και έχει ήδη στο ενεργητικό του σπουδαίες συνεργασίες και μια αξιόλογη επαγγελματική πορεία.
Ο δημοσιογράφος που εργάζεται στην εφημερίδα «Miami Herald», μοιράστηκε το βραβείο Δημοσιογραφίας Pulitzer (Πούλιτζερ) με το δίκτυο «International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ)» και τον εκδοτικό οργανισμό «McClatchy» με έδρα την Ουάσιγκτον, ο οποίος ορίζει την εφημερίδα «Miami Herald».
Το βραβείο για την Ερευνητική Δημοσιογραφία (Explanatory Reporting), όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, συνοδεύεται από το έπαθλο των $15.000 και απονέμεται στο διεθνές δίκτυο «International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ)», «McClatchy» και «Miami Herald» για τη συμβολή τους στην έρευνα «Panama Papers».
Η εν λόγω έρευνα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες του 21ου αιώνα, διότι ασχολήθηκαν πάνω από τριακόσιοι δημοσιογράφοι σε έξι ηπείρους οι οποίοι αποκάλυψαν τις υπόγειες διαδρομές και την παγκόσμια κλίμακα του φορολογικού παραδείσου.
Τα πρώτα δημοσιεύματα της έρευνας ήρθαν στο φως της δημοσιότητας στις αρχές του 2016 και συνεχίστηκαν μέχρι και τα τέλη του έτους, αλλά βραβεύτηκαν μόνο δέκα έρευνες, εκ των οποίων οι δύο φέρουν την υπογραφή του ομογενή Νικολάου Νεχαμά.
1. Πώς πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με την ερευνητική δημοσιογραφία; Υπήρχε το μικρόβιο μέσα σας από την αρχή ή ήταν μια απόφαση που επιλέξατε συνειδητά στη συνέχεια;
Ανέκαθεν ήθελα να ασχοληθώ με την δημοσιογραφία. Αγαπούσα πολύ την έρευνα και την ενασχόληση με τον χώρο αυτό. Τον βρίσκω απολαυστικό, τρομερά ενδιαφέρον, κάποιες στιγμές ιδιαιτέρως αγχωτικό αλλά η επιβράβευση που λαμβάνεις όταν η έρευνα σου αποφέρει καρπούς και ενημερώνεις μια ολόκληρη κοινότητα και ίσως ολόκληρο τον κόσμο, σε αποζημιώνει για όλες τις δυσκολίες που ενδέχεται να βιώσεις. Το 2011 αποφοίτησα από το Πανεπιστήμιο Harvard με πτυχίο στις Κλασσικές Σπουδές στα Ελληνικά και Λατινικά. Η διατριβή μου ήταν στο θέμα Πολιτικές Επιπλοκές των Θεατρικών Φεστιβάλ στην Δημοκρατική Αθήνα. Λατρεύω τα αρχαία ελληνικά και την ποίηση και τρέφω μια ιδιαίτερη αδυναμία στον Καβάφη.
Στη συνέχεια ακολούθησα μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Ερευνητικής Δημοσιογραφίας στη Σχολή Δημοσιογραφίας του πανεπιστημίου Columbia.
Εργάζομαι στην εφημερίδα Miami Herald από το 2014 και είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος. Αν και γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Πρίνστον της Νέας Υερσέης, λατρεύω το κοσμοπολίτικό περιβάλλον και το υπέροχο κλίμα του Μαιάμι.
2. Πώς αποφασίσατε να εμπλακείτε και να ασχοληθείτε ενεργά με τα Panama Papers;
Οι Γερμανοί Δημοσιογράφοι με το International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) επιθυμούσαν να συνεργαστούν με ένα Έλληνα δημοσιογράφο από το Miami Herald κι έτσι επέλεξαν να συνεργαστούν με εμένα. Το θέμα «Panama Papers» απεκάλυψε τον σκοτεινό κόσμο ενός σκανδάλου με διεθνείς διαστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο απατεώνες και εκατομμυριούχοι χρησιμοποιούν τον μυστικό κόσμο των υπεράκτιων εταιρειών, γνωστών ως offshore για να πλουτίζουν χωρίς να καταβάλλουν τους αναλογούντες φόρους.
Το σύστημα αυτό είναι εν πολλοίς διεφθαρμένο και λειτουργεί ως παράδεισος φοροφυγάδων, διεφθαρμένων πολιτικών, εμπόρων ναρκωτικών των οποίων τα χρήματα συχνά κατέληγαν στην αγορά ακινήτων του Μαϊάμι.
Συνεργαστήκαμε πάνω από 300 δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες για να αποκαλύψουμε πώς οι κακοποιοί και οι πλούσιοι καταχρώνται τον μυστικό κόσμο των υπεράκτιων εταιρειών για να κάνουν ξέπλυμα χρημάτων και να φοροδιαφεύγουν.
Όταν παράγεις ένα έργο, τα αποτελέσματα του οποίου προκαλούν μια άμεση αλλαγή στον κόσμο που ζούμε, υπάρχουν και ορισμένες συνέπειες που δεν προκαλούνται από πρόθεση.3. Η αναφορά ονομάτων με στοιχεία και η έκθεση προσώπων και καταστάσεων στο κοινό, το λεγόμενο «naming and shaming” επιφέρει αποτελέσματα;
Οπωσδήποτε κι επιφέρει αποτελέσμα και μάλιστα πολύ σημαντικά. Είναι ιδιαίτερα προσβλητικό για μια εταιρία να εκτίθεται. Στην περίπτωση της δικής μας έρευνας, οι μεσιτικές και εργολαβικές εταιρίες καθώς και οι ιδιοκτήτες ακινήτων των οποίων τα στοιχεία δημοσιεύθηκαν στα Panama papers, εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα και διακυβεύτηκε η φήμη τους. Όταν μια εταιρία δημιουργείται μοιάζει σαν ένα μεγάλο τοίχο.Δεν υπάρχει περίπτωση να αντιληφθείς ποιός ακριβώς βρίσκεται πίσω από αυτόν. Η έρευνα συνήθως τελειώνει εκεί. Τα Panama papers όμως έφεραν διαφάνεια και αποκαλύψεις σ’ένα χώρο όπου επικρατεί μεγάλη μυστικοπάθεια και υποστηρίζεται από το ξέπλυμα χρήματος, από διεφθαρμένους κυβερνητικούς αξιωματούχους, εμπόρους ναρκωτικών και ανθρώπους που έχουν λόγο να δρουν στη σκιά.
4. Ασκούνται γενικά πιέσεις στους δημοσιογράφους ερευνητές να μην αποκαλύψουν τα στοιχεία της έρευνάς τους;
Συνήθως οι δημοσιογράφοι απειλούνται με μηνύσεις αλλά ευτυχώς στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε αρκετή ελευθερία κινήσεων. Γνωρίζω όμως συναδέλφους μου στην Αφρική, στην Ασία και στην Λατινική Αμερική οι οποίοι απειλήθηκαν με μηνύσεις, σωματική βία και απειλές κατά της ζωής τους προκειμένου να σταματήσουν την έρευνά τους. Οι εταιρίες οι οποίες είναι αναμεμιγμένες σε παράνομες δράσεις δεν θέλουν να ακουστεί το όνομα τους προς τα έξω, το ίδιο συμβαίνει και με τις διεφθαρμένες κυβερνήσεις. Όπως είπα ευτυσώς στην Αμερική υπάρχει ελευθερία του τύπου, σε άλλες χώρες όμως αποτελεί τεράστιο εμπόδιο η αποκάλυψη της αλήθειας.
5. Με ποιό τρόπο μπορούν οι δημοσιογράφοι να προφυλάξουν τους εαυτούς τους και τη δουλειά τους από παρόμοιες απειλές;
Συνήθως κρυπτογραφούμε και κωδικοποιούμε όλες τις πληροφορίες και την επικοινωνία μας. Χρησιμοποιούμε κρυπτογραφημένα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κρυπτογραφούμε τη βάση δεδομένων μας Η δυνατότητα αυτή είναι μια τεράστια βοήθεια για μας και στις Ηνωμένες Πολιτείες μας παρέχεται αφειδώς. Μια άλλη τεράστια δυνατότητα η οποία προσφέρεται από την τεχνολογία είναι η επικοινωνία και η συνεργασία με άλλους δημοσιογράφους-ερευνητές, οι οποίοι βρίσκονται σε διάφορες γωνιές της γης όπως Ευρώπη, Ασία, Αφρική.
6. Οι γονείς σας πώς εξέλαβαν την απόφαση σας να ασχοληθείτε με ένα τόσο περιπετειώδες επάγγελμα το οποίο συχνά εγκυμονεί πολλούς κινδύνους;
Οι γονείς μου ήταν ιδιαιτέρως υποστηρικτικοί στην απόφασή μου αυτή. Στην αρχή ανησυχούσαν λίγο όπως μου εκμυστηρεύτηκαν πολύ αργότερα επειδή η δημοσιογραφία είναι ένας πολύ ανταγωνιστικός τομέας, αλλά πάντοτε με στήριζαν και τώρα αισθάνονται πολύ περήφανοι. Ο πατέρας μου, Αλέξανδρος Νεχαμάς είναι ακαδημαικός, Καθηγητής Φιλοσοφίας και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Princeton University και για μένα υπήρξε πηγή έμπνευσης και η μητέρα μου είναι δικηγόρος. Η μητέρα μου αν και Αμερικανίδα, έχει κάνει τη διδακτορική της διατριβή στα αρχαία ελληνικά.
7. Ποιά είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια; Θα θέλατε να ταξιδέψετε στο εξωτερικό και να ασχοληθείτε με τη διεθνή ερευνητική δημοσιογραφία;
Βεβαίως και θα το ήθελα. Έχω ήδη ταξιδέψει στην Κεντρική Αμερική επειδή εκεί βρίσκεται η πηγή των Panama papers και πέρσι ταξίδεψα στη Ρωσία μαζί με άλλους Αμερικανούς δημοσιογράφους και συνεργαστήκαμε με Ρώσους ερευνητές-δημοσιογράφους. Ήταν μια συναρπαστική και πρωτοποριακή εμπειρία για μένα, η οποία μου άνοιξε νέους ορίζοντες. Ένα άλλο βήμα το οποίο θα κάνω είναι να διδάξω δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Miami.
