Από την Ισμήνη Χαρίλα
Τέσσερα χρόνια πριν το τελευταίο του έργο, το «1984» και συγκεκριμένα στις 17 Αυγούστου 1945, δημοσιεύτηκε το πασίγνωστο δυστοπικό μυθιστόρημα του Τζωρτζ Όργουελ, «Η Φάρμα των Ζώων».
Επηρεασμένος από τη συμμετοχή του στον Ισπανικό Εμφύλιο, εμπνευσμένος από τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ευρώπη, ο συγγραφέας παρέδωσε στους αναγνώστες του ένα κείμενο που όχι μόνο καταδικάζει τον Ολοκληρωτισμό, αλλά – όπως ανέφερε ο ίδιος – σατιρίζει τον Στάλιν.
Οι ήρωες παίρνουν μορφή από το ζωικό βασίλειο και ο Όργουελ – σύμφωνα με τους μελετητές – αντανακλά όχι μόνο τον Στάλιν, αλλά τους Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Τσάρο Νικόλαο Β΄ και τον Χίτλερ.
Η υπόθεση αφορά την εξέγερση των ζώων και την αλλαγή του τρόπου ζωής τους. Οι κότες, τα άλογα, τα σκυλιά, οι αγελάδες και τα υπόλοιπα οικόσιτα ζώα της «Φάρμας Μέινορ» υποκινούμενα από τα γουρούνια, βρίσκουν την ευκαιρία μια ημέρα που ο μεθυσμένος ιδιοκτήτης τους, ο κύριος Τζόουνς, δεν τα ταΐζει και εκδιώκουν τόσο εκείνον, όσο και τους υπαλλήλους του, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.
Πιστεύοντας στα λόγια του Στρατηγού, του πρώτου χοίρου που τους διευκρίνισε ότι «ο Άνθρωπος είναι ο μόνος πραγματικός εχθρός και εφόσον βγει από τη σκηνή, η ρίζα του κακού, της πείνας και της καταπόνησης καταργείται για πάντα», τα ζώα θεωρούν ότι η κατάληψη της φάρμας συνεπάγεται την ευτυχία τους.
Επιτρέπουν επομένως στα γουρούνια να ηγηθούν της νέας τους κοινωνίας, εκτελούν τις οδηγίες τους και υπακούν στις επτά εντολές του Ανιμαλισμού, του συστήματος που διέπει πλέον την καθημερινότητά τους.
Η φάρμα μετονομάζεται σε «Φάρμα των Ζώων» και όλα μοιάζουν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις ενός ευοίωνου, ισότιμου και δίκαιου μέλλοντος. Σταδιακά όμως η συσσώρευση εξουσίας στα γουρούνια, τα μετατρέπει σε τυράννους, χειρότερους από τους ανθρώπινους προκατόχους τους. Καταπατούν τους νόμους που είχαν ορκιστεί να σέβονται, καταδυναστεύουν και φθάνουν στο σημείο να σκοτώσουν όσα ζώα αντιδρούν.
Η υποκρισία, η διασπορά ψευδών ειδήσεων, ο άκρατος υλισμός και η καιροσκοπία χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά των χοίρων. Τα χρόνια περνούν και η κατάσταση χειροτερεύει διαρκώς. Παρόλα αυτά τα υπόλοιπα ζώα εξακολουθούν να προσδοκούν ότι όλα θα διορθωθούν:
«Ακόμη πιο σημαντικό, δεν έχασαν πότε τους, ούτε και για μια στιγμή, την αίσθηση της τιμής και του προνομίου τους να είναι μέλη της Φάρμας των Ζώων. Εξακολουθούσαν να είναι η μόνη φάρμα σε ολόκληρη τη χώρα – σε ολόκληρη την Αγγλία – που την κατείχαν και την δούλευαν ζώα».
Δυστυχώς οι ελπίδες τους προδίδονται, αφού οι ηγέτες τους συνεργάζονται με τους ανθρώπους που κάποτε τους θεωρούσαν εχθρούς τους, υιοθετούν τις συνήθειές τους, διαχωρίζουν την ανωτερότητα της θέσης τους από τους υπολοίπους και μετονομάζουν εκ νέου τη φάρμα σε «Φάρμα Μέινορ».
Ο Όργουελ συνεπώς αποδεικνύει μέσω του εν λόγω πονήματος την ανάγκη αντικειμενικής και κριτικής σκέψης, την σημαντικότητα της παιδείας – δεδομένου ότι τα γουρούνια βασίστηκαν στη γνώση γραφής και ανάγνωσης για να διακριθούν – την ιδεολογική πίστη που πρέπει να διέπεται από ηθικές, έντιμες και κυρίως δημοκρατικές αρχές.
Οι κυβερνώντες οφείλουν να ελέγχονται, να κρίνονται και να δρουν εντός συνταγματικών περιορισμών. Σε αντίθετη περίπτωση οι λαοί διαβιούν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα που καταπνίγουν τη διαφορετικότητα, στραγγαλίζουν την εξυγίανση, αυξάνουν την εγκληματικότητα, τρομοκρατούν και οδηγούν στον πνευματικό σκοταδισμό.
Εν κατακλείδι, το χρέος της ανθρωπότητας δεν είναι άλλο από την περιφρούρηση της ισονομίας και της δικαιοσύνης και την ταυτόχρονη εξάλειψη φαινομένων εκμετάλλευσης και υποδούλωσης ανάμεσα στα μέλη της.
