Από την Ισμήνη Χαρίλα
Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Λέσβο, ο Ευστράτιος Σταματόπουλος εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με το ψευδώνυμο Στρατής Μυριβήλης και μαζί με τους Άγγελο Τερζάκη, Ηλία Βενέζη, Μ. Καραγάτση και Γεώργιο Θεοτοκά συγκαταλέγεται στους βασικότερους πεζογράφους της Γενιάς του ’30.
Τα κείμενα του Μυριβήλη βασίστηκαν τόσο στις βιωματικές, καθημερινές εμπειρίες του, όσο και σε όσα έζησε κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, καθώς και του Πρώτου Παγκοσμίου και της Μικρασιατικής εκστρατείας όπου έλαβε μέρος.
Το «Γαλάζιο Βιβλίο», που αποτελεί ένα από τα τέσσερα συνολικά χρωματικά έργα του – τα άλλα είναι το «Πράσινο βιβλίο», το «Κόκκινο βιβλίο» και το «Βυσσινί βιβλίο» – πρωτοκυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις «Πυρσός» το 1939 και εκ νέου το 1958 από τις Εκδόσεις της Εστίας. Τιμήθηκε δε με το Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας το 1940.
Το συγκεκριμένο πόνημα περιλαμβάνει μια σειρά διηγημάτων που αρχικά είχαν δημοσιευθεί στην εφημερίδα «Πρωία», όπου ο συγγραφέας διατηρούσε τη στήλη «Διηγήματα της Κυριακής» και είναι αφιερωμένο στην κόρη του, τη Δροσούλα.
Στη νεότερη και τελευταία έκδοση από την Εστία έχουν επιλεγεί δεκατέσσερα συνολικά αφηγήματα που περιγράφουν σκηνές της καθημερινότητας, αλλά και μυθολογήματα που λειτουργούν αλληγορικά και επιτρέπουν στον δημιουργό να αποτυπώσει τις σκέψεις του γύρω από σημαντικά ζητήματα.
Οι τίτλοι των διηγημάτων είναι: «Οι νεκροί που θυμούνται», «Η Αστρούλα», «Η κεροδοσιά», «Ο Καπιτάνος», «Η ροδιά», «Η ιστορία της Γιουγιούσας», «Νικημένος ήρωας», «Το μεγάλο σαλπάρισμα», «Το χρονικό μιας γριάς τριανταφυλλιάς», «Το πρωτότοκο της γης», «Ο Άγγελος που ταράζει τα νερά», «Εύα», «Δυο παιδιά μπροστά σ’ έναν τάφο» και «Η Ηλιογέννητη».
Καθεμιά από τις παραπάνω ιστορίες παραπέμπει σε βασικούς προβληματισμούς γύρω από τη φιλία, τον έρωτα, τον θάνατο, τη θρησκεία, την παραφροσύνη, τον πόλεμο και την εκμετάλλευση.
Με αδρές περιγραφές και κείμενα που άλλοτε βασίζονται στον ρεαλισμό και άλλοτε κινούνται στα πλαίσια του υπερρεαλισμού, ο Μυριβήλης σχολιάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά με λεπτή χιουμοριστική και ιδιότυπη σαρκαστική διάθεση.
Κάθε ιστόρηση μοιάζει μ’ έναν κρίκο στον αέναο κύκλο της ζωής και των συναισθημάτων και μια εναλλακτική μετάβαση από το καλό στο κακό, από την αρχή στο τέλος και από τη γέννηση στον θάνατο. Τα θέματα αυτά εξάλλου απασχολούσαν τη συγκεκριμένη Γενιά του ’30, που επιβίωσε από μια μακρά περίοδο πολέμου και φρίκης.
Η ελπίδα παραμένει ζωντανή ακόμα και στις περιπτώσεις που όλα φαίνονται να έχουν τελειώσει και οι ίδιοι οι άνθρωποι αποδέχονται την αμαρτία και τις συνέπειές της και επιζητούν τη γνώση του καλού και του κακού που «έγινε η πικρή σοφία τους», όπως ομολογεί ο Πρωτόπλαστος στο «Πρωτότοκο της Γης».
