της Δρος Αριστονίκης Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου
Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να διατυπωθεί ένας σαφής ορισμός για την φύση της νοημοσύνης.
Ένας εμπεριστατωμένος ορισμός θα μπορούσε να είναι: Νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ανθρώπου να κρίνει κάνοντας συλλογισμούς αλλά συνάμα και η δυνατότητα του παιδιού να σκέφτεται αφαιρετικά σχηματίζοντας γενικές έννοιες.
Νοημοσύνη είναι η ικανότητα να εντοπίζει κανείς τις λεπτές διαφοροποιήσεις σε πράγματα που μπορεί να φαίνονται όμοια αλλά δεν είναι. Η μάθηση, η μνήμη η κριτική και δημιουργική σκέψη είναι λειτουργίες που συμπεριλαμβάνονται στον όρο νοημοσύνη.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως νοημοσύνη είναι μια πολυσύνθετη έννοια με πολλές πτυχές.
Η γενική νοημοσύνη συναποτελείται από επτά πρωτογενείς παράγοντες:
- την γλωσσική ικανότητα,
- την λεκτική ευχέρεια,
- την αριθμητική ικανότητα,
- την χωρική αντίληψη,
- την μηχανική μνήμη,
- την ταχύτητα αντίληψης και
- την λογική ικανότητα.
Ο Guilford, ανέπτυξε ένα τρισδιάστατο θεωρητικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο η νοημοσύνη αποτελείται από πέντε νοητικές διεργασίες:
- την μνήμη όπου εντυπώνονται, διατηρούνται και αναπλάθονται οι παραστάσεις σε παροντικό ή παρελθοντικό χρόνο,
- την πρόσληψη μέσω της οποίας το άτομο παρατηρεί, προσέχει, αντιλαμβάνεται, αποκωδικοποιεί και ερμηνεύει τις παραστάσεις,
- την συγκλίνουσα σκέψη όπου το άτομο αναλύει, συνθέτει, συγκρίνει και ταξινομεί παραστάσεις προκειμένου να βρεθεί μια και μόνο λύση.
4. την αποκλίνουσα σκέψη όπου το άτομο μπορεί να παράγει΄πληθώρα ιδεών αλλά και πιθανών λύσεων και
5. την αξιολόγηση όπου το άτομο αποφαίνεται σε σχέση με την ορθότητα, την πληρότητα, την επιθμία και την σκοπιμότητα της ενέργειας.
Προβλήματα και ερωτήσεις που τίθονται σε μαθητές μπορεί να αξιολογούν αλλά και να απαιτούν διαφορετικές νοητικές διεργασίες. Π.χ η ερώτηση
«Πότε έγινε η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Βούλγαρους;» απαιτεί διαδικασίες εντύπωσης, διατήρησης, ανάπλασης και αναγνώρισης.
Μια ερώτηση του στυλ: «Τι θα γινόταν αν ο άνθρωπος δεν εφεύρισκε την φωτιά;» απαιτεί διαδικασίες αποκλίνουσας-δημιουργικής σκέψης.
Η δημιουργική σκέψη διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στη ζωή μας καθότι μας βοηθά να λύνουμε τα προβλήματα μας αλλά αποτελεί και μια ισχυρή ασπίδα κατά της κατάθλιψης!
