συνέντευξη στην Άρια Σωκράτους

Η Λίλη Δελήγιαννη είναι μια σύγχρονη Ελληνίδα Μαντάμ Κιουρί της Τεχνολογίας που μας κάνει περήφανους με τα επιτεύγματα και τις διακρίσεις της στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Με πτυχίο χημικού μηχανικού από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και με μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο στον ίδιο τομέα από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις, πενηνταοχτώ μελέτες και 191 πατέντες στο ενεργητικό της αποτελεί λαμπρό παράδειγμα πως μια γυναίκα έχει την οξύνοια, την ικανότητα και τις δεξιότητες να διαπρέψει και να αναγνωριστεί διεθνώς σε ένα τομέα ο οποίος θεωρείται αμιγώς ανδροκρατούμενος. Για τριάντα ολόκληρα χρόνια εργάστηκε ως επιστήμονας-ερευνήτρια και Principal Investigator στην διεθνή εταιρία IBM’s Thomas J. Watson Research Center και στις 14 Μαίου 2018 της απονεμήθηκε το βραβείο Vittorio de Nora Award στο Σηάτλ.

  • Τι σας ώθησε να σπουδάσετε μια επιστήμη τόσο ιδιαίτερη και δύσκολη όπως είναι ο τομέας του chemical engineering;

Ο λόγος που διάλεξα αυτό τον κλάδο ήταν καθαρά από τύχη επειδή ήθελα να σπουδάσω κάτι δύσκολο. Ήμουν άριστη μαθήτρια και πέτυχα την εισαγωγή μου στο Τμήμα Χημικών Μηχανικων αν και στην οικογένεια είχαμε μεγάλη ιατρική παράδοση διότι ο παππούς μου ήταν γιατρός στην παλιά Αθήνα και ο θείος μου ήταν ένας από τους ιδρυτές του ΜΗΤΕΡΑ. Η αλήθεια είναι ότι οι μηχανικοί παίρνουν διαφορετική εκπαίδευση από τους γιατρούς. Η διαφορά τους έγκειται στο γεγονός πως οι μηχανικοί σκέφτονται να λύσουν ένα πρόβλημα ενώ η ιατρική δεν έχει εξελιχθεί όπως η τεχνολογία. Δεν μαθαίνουν τόσο πολύ πως να λύνουν προβλήματα αλλά πως να σώζουν ζωές σε ώρα κρίσης.

 

  • Ασκείτε ένα επάγγελμα κυρίως ανδροκρατούμενο, έχετε απουδάσει χημικός μηχανικός αλλά ασχολείστε με την προηγμένη τεχνολογία που είναι ένας τομέας ακόμα πιο ανδροκρατούμενος. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Γιατί υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες σε ένα τόσο νευραλγικό τομέα;

 

 

Θίγετε ένα θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο για μένα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταδιακή αλλαγή όσον αφορά την εισδοχή των γυναικών στον τομέα της προηγμένης τεχνολογίας και της επιστήμης. Ολοένα και περισσότερες γυναίκες γίνονται αποδεκτές ως μηχανικοί και επιστήμονες. Όμως παρόλη την πρόοδο που έχει παρατηρηθεί, ο αριθμός των γυναικών είναι ακόμα χαμηλός. Ένα είναι σίγουρο: Θα πρέπει στο μέλλον να εισαχθούν περισσότερες γυναίκες στon τομέα της τεχνολογίας και δεν αναφέρομαι μόνο στις Σχολές των Μηχανικών και των θετικών επιστημών επειδή ήδη πάνω από 30% σπουδάζουν πλέον στα πανεπιστήμια.

Το πρόβλημα είναι περισσότερο στο corporate environment από την άποψη πως ακούνται πολλές πιέσεις στο περιβάλλον και οι γυναίκες δεν μπορούν να εξελιχθούν. Οι άντρες κατά πλειοψηφία δικτυωνονται πολύ καλύτερα μεταξύ τους και για τις γυναίκες δεν υπάρχουν αρκετά μοντέλα-πρότυπα επειδή είμαστε λίγες και δεν υπάρχει πολύ δυνατή ενθάρρυνση. Οι περισσότεροι υποθέτουν πως επειδή μια γυναίκα θέλει να κάνει οικογένεια, ενδεχομένως να μην μπορεί να αφοσιωθεί απόλυτα στο επάγγελμα της. Την ρώτησε όμως κανείς;

Για να αλλάξουν τα δεδομένα θα πρέπει να υπάρχουν επαγγελματίες στο τομέα αυτό διατεθειμένοι να πρέπει να υποστηρίξουν έντονα την καινούρια γενιά των γυναικών και να τις βοηθήσουν να προωθηθούν. Τίποτα δεν μπορεί να καταφέρει κανείς μόνος και χωρίς την υποστήριξη από συναδέλφους.

  • Όταν όμως μια γυναίκα που ασχολείται με αυτό τον τομέα είναι και εργαζόμενη και σύζυγος και μητέρα κι έχει πολλαπλούς ρόλους πώς μπορεί να αντεπεξέλθει;

 

Ο τρόπος που το αντιμετώπισα και τελικά δούλεψε είναι ο εξής: Δεν προσπαθούσα να τα κάνω όλα μαζί και όλα τέλεια. Το θέμα της τελειότητας δεν υπήρχε, υπήρχε το «Ας είναι μόνο αρκετά καλά.» Έχω τρία παιδιά, τρεις κόρες πολύ κοντά στη ηλικία. Οι μικρότερες μάλιστα είναι δίδυμες με διαφορά μόλις 21 μήνες από την μεγαλύτερη. Ακόμα και όταν είχα τα παιδιά εξακολουθούσα να εργάζομαι από το σπίτι. Αυτό που προσπάθησα να κάνω ήταν να επιστήσω την προσοχή μου στο κάθε πρόβλημα είτε αυτό ήταν στο σπίτι είτε στη δουλειά.

  • Έχετε κάνει μια ανακάλυψη σχετικά με τα λεπτής μεμβράνης ηλιακά στοιχεία, τα solar cells. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι είναι;

 

Τα ηλιακά στοιχεία μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική. Τα περισσότερα είναι από πυρίτιο και έχουν πάχος διπλάσιο από την τρίχα του κεφαλιού και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρισμού στις στέγες κτιρίων ή σε φάρμες παραγωγής ηλεκτρισμού. Αυτά που φτιάξαμε εμείς είναι πολύ πιο λεπτά και μπορούν να τοποθετηθούν επάνω ακόμα και σε μια πολύ λεπτη μεταλλική μεμβράνη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε προσόψεις κτιρίων, σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και σε πολλές άλλες εφαρμογές για ηλεκτρονικά, κινητά τηλέφωνα, στο στρατό κλπ. Τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι πολύ καλύτερα από το πυρίτιο γιατί ενεργοποιούνται ακόμα και με συννεφιά.

  • Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό τον συγκεκριμένο τομέα;

 

Το ιδιαίτερο είναι πως μετά από μερικά χρόνια σε ένα τομέα θέλω να αλλάζω κι έτσι μόνη μου πήρα αυτη την απόφαση. Ήθελα να κάνω κάτι ευεργετικό για το περιβάλον και πίστευα πως έπρεπε να πάμε σε διαφορετικές μορφές ενέργειας και να αποφύγουμε τις μορφές ενέργειας που δημιουργούν διοξείδιο του άνθρακα. Έπρεπε λοιπόν να τις τελειοποιήσουμε ούτως ώστε να έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Εκείνο το διάστημα έκανα διάφορα strategic topics για την IBM και εκείνο το διάστημα είχα σκεφτεί πως θα ήθελα να ασχοληθώ με τον συγκεκριμένο τομέα. Πριν από αυτό είχα ασχοληθεί με την δημιουργία computer chips για να γίνουν πιο γρήγορα. Πολλά από αυτά μπαίνουν στα ηλεκτρονικά παιχνίδια των υπολογιστών. Μετά όταν διαπίστωσα ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα ηλεκτρονικά αυτά παιχνίδια επειδή προκαλούν εθισμό στην νεολαία, αποφάσισα πως δεν είναι κάτι το οποίο θα ήθελα να συνεχίσω να κάνω. Τους εισηγήθηκα λοιπόν την καινούρια μου πρόταση και αποδέχτηκαν την ιδέα μου με ενθουσιασμό. Μου έδωσαν ένα γραφείο και ένα υπολογιστή και μου ευχήθηκαν καλή τύχη! Ήμουν εντελώς μόνη μου στην αρχή χωρίς ομάδα. Σκέφτηκα τότε να βρω κάποιους συνεργάτες pou ήδη douleuan ήδη sε αυτό τον τομέα. Τότε βρήκα κάποιους συνεργάτες από την Ευρώπη οι οποίοι δούλευαν σε μια πολύ μεγάλη εταιρία πυρηνικής ενέργειας που ήθελαν να επενδύσουν πάνω σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η εταιρια ήταν η EDF στη Γαλλία και για δύο χρόνια δουλέψαμε μαζί τους. Ξεκινήσαμε τη συνεργασία το 2009 και μόλις τελειώσαμε ένα κεφάλαιο βιβλίου με τους συνεργάτες αυτούς το οποίο θα εκδοθεί το 2018.

Αυτή τη στιγμή ασχολούμαι με ένα διαφορετικό τομέα που λέγεται digital health, το οποίο συγκεκριμένα ασχολείται με το πως θα λάβουμε διάφορα δεδομένα από το ανθρώπινο σώμα για να κατανοήσουμε καλύτερα τι συμβαίνει στον τομέα της υγείας και να μπορέσουμε να βοηθήσουμε την ιατρική να μην φτάσει στο σημείο να αρρωστήσει κάποιος και να σταματήσουμε την ασθένεια πριν ξεκινήσει

  • Όσον αφορά στα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί nα βοηθήσει το digital health σε αυτό;

 

Πιστεύω ότι μπορεί αλλά θα πρέπει να το αποδείξουμε επειδή πολλά από αυτά τα νοσήματα κανείς δεν γνωρίζει πως ξεκινάνε. Υπάρχει μια υποψία ότι το άγχος στην καθημερινή ζωή και διαφορα γεγονότα που συμβαίνουν στους ανθρώπους μπορεί να ενεργοποιήσουν αυτοάνοσα νοσήματα. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας (WHO) αναφέρει πως ένα στα πέντε άτομα θα διαγνωστεί με κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή κατά τη διάρκεια της ζωής του. Το digital health μπορεί να βοηθήσει και στον τομέα της διατροφής. Μπορεί να δημιουργήσει κάποια εργαλεία τα οποία ανιχνεύουν τι προδιάθεση έχει ο κάθε ασθενής και τι ακριβώς τον ενοχλεί και να σου κάνουν πιο εξατομικευμένη τη διατροφή.

  • Ήσασταν  co-recipient of the 2006 Inventor of the Year Award from the New York Intellectual Property Law Association. Πώς προεκυψε το συγκεκριμένο βραβείο;

 

Είχαμε πάρει βραβείο από την IBM για τις πατέντες αυτές κι επίσης η IBM έλαβε το U.S. National Medal of Technology and Innovation. Βελτίωσε την υποδομή ούτως ώστε τα chips να δουλέψουν πολύ πιο γρήγορα επειδή όπως ξέρουμε ο χαλκός είναι ένα από τα μέταλλα με την μεγαλύτερη αγωγιμότητα. To miniaturization έγινε εφικτό με την συγκεκριμένη προηγμένη τεχνολογία.

  • Μιλήστε μας για το βραβείο Vittorio de Nora
  • Ο Vittorio de Nora ήταν Καθηγητής Πανεπιστημίου και εφευρέτης πατέντων. Μία από τις εφευρέσεις του ήταν τα σταθερά υλικά για την παραγωγή χλωρίου. Ήταν ο βασικός μέτοχος σε μια πολύ σημαντική διεθνή εταιρία, την εταιρία De Nora. Είναι μεγάλη τιμή για μένα για την αναγνώριση της δουλειάς μας και επειδή είμαι η πρώτη γυναίκα που λαμβάνει αυτό το βραβείο. Ελπίζω να γίνω ένα παράδειγμα στο μέλλον που θα βοηθήσει να πάρουν βραβεία πολλές άλλες γυναίκες.

 

  • Έχετε σκεφτεί να επιστρέψετε πίσω στην Ελλάδα;

 

Όχι. Έχω ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στην Αμερική κι έφυγα από την Ελλάδα επειδή πίστευα ότι θα είχα μεγαλύτερη καριέρα εδώ. Έφυγα από την Ελλάδα το 1983 και έκτοτε πηγαίνω κάθε χρόνο. Η μητέρα μου και ο αδελφός μου με την οικογένειά του ζουν εκεί. Έχω όμως δύο πατρίδες. Την Ελλάδα και την Αμερική.