από την Αναστασία Δημητροπούλου
Όσο θα σε προδώσει η μυρωδιά του έρωτα, άλλο τόσο θα σε προδώσει κι εκείνη του εγωισμού, όπως το σκόρδο που έφαγες, μόλις ανοίξεις το στόμα σου να μιλήσεις. Κάτι ξέρουν, όσοι το πιστεύουν. Κι είναι σίγουρο πως πρόκειται για τους ίδιους εκείνους ανθρώπους που δεν υπήρξαν ποτέ αιχμάλωτοι της οποιασδήποτε μοίρας τους, μα μονάχα των θολών μυαλών τους.
Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που στην προσπάθειά τους να κρατήσουν τη λύπη μακριά, έχτιζαν διαρκώς τοίχους, κι αν κατάφεραν κάτι, ήταν να κρατήσουν απέξω και τη χαρά. Πρόκειται γι’ αυτούς που καταλαβαίνουν στο τέλος πως όταν πια στερεύουμε από παροντικές εμπειρίες, οι αναμνήσεις μας συμβολίζουν τον άγιο τόπο από τον οποίο δεν έχει κανείς το δικαίωμα να μας εκδιώξει. Ούτε καν ο ίδιος μας ο εαυτός.
Ο καταξιωμένος ηθοποιός Νικόλας Δούκας αποφασίζει στα τελευταία χρόνια της ζωής του, να την αφηγηθεί στη νεαρή δημοσιογράφο Μάρω Κούρτη, συμπεριλαμβάνοντας τις κρυμμένες πτυχές τόσο του επαγγέλματος, όσο και της καρδιάς του, με στόχο αυτή να γίνει βιβλίο και να εκδοθεί σε δέκα χρόνια από τον θάνατό του. Στο νέο μυθιστόρημα του Κώστα Κρομμύδα, «Μυρωδιά από σανίδι», το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, τα παρασκήνια μοιάζουν να εχουν περισσότερο ενδιαφέρον αλλά και να δίνουν όλες εκείνες τις απαντήσεις που δεν επιτρέπεται πολλές φορές να δοθούν επί σκηνής.
Άλλωστε, τα θαύματα συμβαίνουν όταν τα φώτα σβήνουν. Όταν οι θεατές αποχωρούν. Όταν οι ηθοποιοί απαλλάσσονται από τα κοστούμια και τις μάσκες τους. Μόνο τότε γεννιέται ο έρωτας.
Ο έρωτας που δεν δίνει εξηγήσεις, αλλά σε υποχρεώνει να καταλάβεις. Μόνο τότε ψηλαφίζει κανείς την αγάπη αυτή που για κάποιους μπορεί να γίνει η ίδια τους η θρήσκεια. Είναι γνωστό, εξάλλου, πως όταν πιστεύεις σε κάτι, είσαι διατεθειμένος να κάνεις τα πάντα γι’αυτό. Μόνο τότε αρχίζει να σκάει από το κουκούλι του κι ο εγωισμός που αλίμονο κι αν είναι ο αερόσακος ή απλώς το σπασμένο φρένο στα συναισθηματικά μας ατυχήματα. Η θυελλώδης σχέση του Νικόλα Δούκα με την συμπρωταγωνίστριά του, στη Δωδέκατη Νύχτα του Σαίξπηρ, Λυδία Ρανιέρη, ήταν, παρόλα αυτά, ακριβώς εκείνο το μυστήριο πράγμα που μπορεί να εξηγήσει για ποιό λόγο η αιωνιότητα δεν είναι αυτή που δημιουργεί τη διάρκεια, αλλά αυτή που την καταργεί. Είναι η ίδια η ζωή.
Όλα ξεκινούν για τους δύο ήρωες στη μαύρη περίοδο του ’40. Βιώνοντας την αγωνία της επόμενης μέρας, μιας επίφοβης τύχης και τον ασφυκτικό κλοιό των κατακτητών σε μιαν Ελλάδα που φλεγεται από κάθε άποψη, ο Νικόλας και η Λυδία αντικρίζουν ο ένας τον άλλον. Έκτοτε, το πεπρωμένο τους ήθελε μαζί, αλλά συνήθως υπό όρους. Πιθανότατα για να κατανοήσουν, και μαζί τους κι ο αναγνώστης πως δεν είναι τα συναισθήματα των ανθρώπων που γράφουν ιστορία, αλλά οι πράξεις που έχουν ως αποδέκτη το ταίρι τους. Πως η αγάπη είναι η ανταμοιβή της αγάπης. Πως για όσους πιστεύουν, καμία αποδείξη δεν είναι απαραίτητη ενώ για όσους δεν πιστεύουν, καμία απόδειξη δεν είναι αρκετή. Και πως τίποτα δεν είναι πιο αληθινό, από ό,τι δεν λέγεται. Όσο τα χρόνια κυλούν και οι δυο τους ανεβαίνουν μαζί στο θεατρικό σανίδι, αισθάνεται κανείς ότι όσο βρίσκουν τον εαυτό τους, άλλο τόσο τον χάνουν, και πως πρόκειται για δύο ανθρώπους που η ζωή δεν πρόκειται να τους ραγίσει την καρδιά, αλλά να τους την συνθλίψει.
Καθώς οι διηγήσεις του Νικόλα γεμίζουν τις μέρες και τις σημειώσεις της δημοσιογράφου, όλα τα μυστικά σταδιακά αποκαλύπτονται. Καθώς το χειροκρότημα φθίνει, η αλήθεια μοιάζει πιο κοντά από ποτέ. Το ότι η Μάρω είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να την καταγράψει, είναι ο λόγος που μάλλον καθηλώνει τον αναγνώστη. Είναι ο λόγος που σαν θα πέσει η αυλαία, όλα θα έχουν τοποθετηθεί στη θέση που τους αξίζει. Οι νεκροί θα ξέρουν πως έφυγαν ευτυχισμένοι κι οι ζωντανοί πως όλα φτάνουν στην ώρα τους για εκείνους που ξέρουν να περιμένουν.
Για ακόμα μία φορά, ο Κώστας Κρομμύδας μέσα από τη νέα του ιστορία, αποδεικνύει πως ο κόσμος δεν είναι μονάχα μια τεράστια σκηνή, μα ένα διάσπαρτο μυθιστόρημα πρώτα γραμμένο από τα χέρια του Θεού. Ενώ οι ήρωές του, Νικόλας, Λυδία, Μάρω, Βασιλική και Μίλτος έχουν ως στόχο να προσφέρουν μία υψηλής στάθμης αναγνωστική εμπειρία, όπου οι εγωιστές δεν ανέχονται ούτε ελάχιστα τον εγωισμό, όπου τίποτα δε ζωντανεύει πιο αποτελεσματικά το παρελθόν από μια μυρωδιά, η οποία έχει συσχετιστεί με αυτό, κι όπου κάποια σφάλματα εκπλιπαρούν για συγχώρεση.
Κι αν κάποιοι και μαζί ο Ταρκόφσκι στη «Νοσταλγία» διατείνονται ότι υπάρχουν σπουδαιότερα πράγματα από την ευτυχία, ο Κώστας Κρομμύδας γράφει για την ευτυχία που δεν είναι παρά το ανεξίτηλο μελάνι σε δύο λαμπερές και βασανισμένες την ίδια στιγμή, ζωές.
Γίνεται ο υποβολέας ενός έρωτα που πήρε το λάθος δρόμο στη γη και αυτό επειδή δεν ήταν ταιριαστός σ’ αυτήν. Επειδή ήταν ουράνιος.
