Της Δρος Αριστονίκης Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου.
Τι είναι αυτό που μας δυσκολεύει τόσο πολύ στο να έρθουμε κοντά με την πατρική μας οικογένεια;
Η «ανυπαρξία ουσιαστικής σχέσης», θα μπορούσε να είναι μια απάντηση γι’ αυτό το ερώτημα. Το οικογενειακό μας παρελθόν λειτουργεί ως πρόλογος για τη ζωή μας κι εμείς καλούμαστε να αντιληφθούμε, να αφήσουμε πίσω μας, αλλά και να διαφοροποιηθούμε από τακτικές και συμπεριφορές για να προχωρήσουμε.
Ωστόσο η ιστορία της οικογένειάς μας είναι ριζωμένη μέσα μας και η τελεία που εμείς θα κληθούμε να βάλουμε σε πάγιες τακτικές, σε στερεοτυπικές αντιδράσεις, σε παγιωμένα αρχέτυπα θα μας στοιχίσει.
Θα βιώσουμε μια ψυχολογική αποκλήρωση. Κάθε σταθμός στο οικογενειακό γενεόγραμμα, κάθε γεγονός είναι ένας κρίκος σε μια πολυεπίπεδη αλυσίδα προτύπων που συνθέτουν την οικογενειακή μας ταυτότητα.
Η οικογένεια είναι το συναισθηματικό σύστημα τεσσάρων περίπου γενεών. Αυτό το συνονθύλευμα γεγονότων, προσώπων, χαρακτήρων έχουν ένα κοινό παρελθόν και ενδεχομένως κοινές προσδοκίες. Αν κάποιο μέλος της οικογένειας διαφοροποιηθεί, μοιάζει σαν να προσπαθεί να αποσχιστεί από τις μέχρι τώρα προσδοκίες, αξίες, ήθη της οικογένειάς του.
Η οικογένεια θα χρειαστεί λοιπόν να τον αποβάλει, καθότι η διαφοροποίησή του αυτή λειτουργεί ως μίασμα των κοινώς αποδεκτών πρακτικών της οικογένειας.
Σε αυτό τον γενεαλογικό κύκλο της οικογένειας φαίνεται πως οικογενειακά ζητήματα που δεν επιλύθηκαν σε κάποιο σημείο επιζητούν να επιλυθούν σε κάποιο άλλο σημείο. Οι σκελετοί των προγόνων μας μένουν κλεισμένοι στα μπαούλα, καθότι κάποια μυστικά τους παρέμειναν ανείπωτα. Αυτά τα μυστικά μπορεί να στοιχειώσουν γενεές γενεών. Οι στοιχειωμένες γενιές δεν μπορούν να έχουν ειλικρινείς σχέσεις, γιατί τα μυστικά τους μπορούν να αποκαλύπτουν την τρωτότητα της οικογένειας.
Η οικογένειά σας νομίζει πως σας ξέρει, νομίζει πως ξέρει ποιος άνθρωπος είστε καθότι αντιλαμβάνονται τον χαρακτήρα σας σε σχέση με την ποιότητα της σχέσης που έχετε μεταξύ σας. Αυτό εξαρτάται και από τον ρόλο που έχετε στην οικογένεια. Αν είστε το καλό ή το κακό παιδί, ο ήρωας, ο αποδιοπομπαίος τράγος, το θύμα, ο γελωτοποιός κ.ά. Αυτόν τον ρόλο συνήθως τον δίνει άτυπα η οικογένεια στο κάθε μέλος της.
Υπάρχουν περιπτώσεις που ο ρόλος αυτός είναι δοτός στο μέλος της οικογένειας από την γέννησή του, καθότι ο ρόλος αυτός εξυπηρετεί τη μητέρα ή τον πατέρα, καλύπτει τα κενά τους, τις προσδοκίες τους για το μέλλον της οικογένειας. Άρα μάς δίνεται ένας ρόλος χωρίς να ερωτηθούμε αν είμαστε σε θέση ή αν θέλουμε να τον ακολουθήσουμε. Ανάλογα με την αντίσταση που θα επιδείξουμε σε αυτό τον ρόλο ή τον βαθμό της συμμόρφωσης, θα συσταθεί η σχέση μας με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Όταν η οικογένεια αντιμετωπίζει δυσκολίες και ως αποτέλεσμα των δυσκολιών αυτών επισυμβαίνουν συγκρούσεις και εντάσεις, τα μέλη της πιέζονται να σκεφτούν και να δράσουν. Εκεί διαφαίνεται η συναισθηματική ευστροφία του κάθε μέλους.
Πολλές φορές τα μέλη της οικογένειας στέκονται ενώπιον διλημμάτων: να θυσιάσουν την προσωπική τους ταυτότητα για χάρη της οικογενειακής πίστης ή να διαφοροποιηθούν διατηρώντας ακέραια την ταυτότητά τους.
Αν πράξουν το πρώτο, «τιμώνται» ως πιστά μέλη από την οικογένεια αλλά συγχωνεύονται.Δηλαδή, το άτομο χάνει τα προσωπικά του όρια και υποτάσσεται στις ανάγκες των άλλων. Αν διαφοροποιηθεί, εξοστρακίζεται συναισθηματικά από την οικογένεια αλλά διατηρεί τη ατομικότητά του.
Για κάποιος ανθρώπους, η σχέση με τους γονείς τους ή τους παππούδες τους είναι η πιο δύσκολη σχέση της ζωής τους. Το ιδανικό για τον κάθε άνθρωπο θα ήταν να έχει μια ποιοτική σχέση με τους γονείς του και τα οικεία του πρόσωπα. Αυτό το ιδανικό ωστόσο πολλές φορές επιτυγχάνεται δύσκολα. Το να αποδεχθούμε τους οικείους μας συνεπάγεται με το να σταματήσουμε να θέλουμε να αλλάξουν απέναντί μας.
Αν λοιπόν εκμηδενίσουμε τις προσδοκίες που έχουμε από τους οικείους μας, τότε θα σταματήσουμε να πληγωνόμαστε από τη συμπεριφορά τους. Θα σταματήσουμε να αυτοενοχοποιούμαστε επειδή δεν είμαστε το παιδί που προσδοκούσαν να είμαστε. Και τότε ενδέχεται να απαλλαγούμε από το βάρος της ψυχολογικής αποκλήρωσης που βιώνουμε εξαιτίας της ανυπαρξίας της σχέσης που έχουμε με την οικογένειά μας.
Αυτό το αυτογνωσιακό ταξίδι για την οικογενειακή ιστορία είναι ουσιαστικό για την πορεία της ζωής μας. Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι αγαπάς και εκτιμάς την οικογένειά σου και το κάθε μέλος της, ωστόσο αυτό δεν συνεπάγεται με το ότι είσαι αναγκασμένος να θυσιάσεις την προσωπική σου ταυτότητα για να σε αποδεχτούν.
