ΧΙΟΣ. «Μπορεί αυτό το αρχαίο ελληνικό φάρμακο να θεραπεύσει την ανθρωπότητα;» (Can This Ancient Greek Medicine Cure Humanity?), είναι ο χαρακτηριστικός τίτλος σε εκτενές άρθρο γνώμης του Frank Bruni (αρθρογράφος στη «The New York Times» από το 1995, ανταποκριτής από το Λευκό Οίκο, αλλά και κριτικός εστιατορίων) για τη μαστίχα.
Η εισαγωγή του εξίσου «δυνατή»: Στα 54 χρόνια μου, εναπόθετα ελπίδες στους γονείς μου, στους δασκάλους μου, στους συντρόφους μου, στο Θεό. Πλέον τις εναποθέτω σε ένα «θάμνο» (shrub).
Αποκαλείται μαστίχα (mastic) και παράγεται με ιδιαίτερη αφθονία στο ελληνικό νησί της Χίου. Η ρητίνη, σαν «κόλλα» που βγαίνει όταν ξεφλουδίζει ο φλοιός, έχει τη φήμη για χιλιετίες για ισχυρές θεραπευτικές ιδιότητες.
Λίγο έπειτα μάλιστα ο αρθρογράφος εξομολογείται πως και ο ίδιος, έχει μία πάθηση που μπορεί να τον οδηγήσει τελικά σε απώλεια της όρασής του και συμμετέχει σε μία κλινική δοκιμή φαρμάκου στις ΗΠΑ με βάση στη μαστίχα…
Ο κ. Bruni αναφέρει ανάμεσα σε άλλα:
Οι αρχαίοι Ελληνες την μασούσαν για στοματική υγιεινή. Ορισμένοι μελετητές της Βίβλου εκτιμούν ότι η φράση «βάλσαμο της Γαλαάδ», αναφέρεται στη μαστίχα. Εχει χρησιμοποιηθεί σε κρέμες για να περιορίσει μία μόλυνση και να γιατρέψει πληγές, ως σκόνη για να θεραπεύσει ερεθισμένα έντερα και έλκη, ως καπνός για να ελέγξει το άσθμα.
Εξομολογείται μάλιστα: «Συμμετέχω σε μία κλινική δοκιμή στις ΗΠΑ για να προσδιοριστεί αν ένα καθαρό υγρό το οποίο προέρχεται από τη μαστίχα, μπορεί, μέσω τακτικών δόσεων, να επιδιορθώσει κατεστραμμένα νεύρα. Κάτι που θα έχει σημαντική επίδραση για εκατομμύρια ασθενείς με Αλτσχάιμερ ή που έχουν επιβιώσει από εγκεφαλικό και εμένα. Η όρασή μου στο δεξί μάτι καταστράφηκε από μία πάθηση που κατέστρεψε το οπτικό νεύρο πίσω από αυτό και κινδυνεύω το ίδιο να συμβεί στην αριστερή πλευρά και εν τέλει να μην μπορώ να δω μία παράγραφο, όπως αυτή…».
Οσον αφορά στην ιστορική αναδρομή: Στα 1300 και 1400, όταν η Χίος ήταν υπό Γενοβέζικη κατοχή, η τιμωρία για κάποιον που θα έκλεβε έως 10 πάουντς ρητίνης μαστίχας ήταν να του κόψουν ένα αυτί. Για πάνω από 200 πάουντς σε κρεμούσαν. Τα πέτρινα χωριά στο νότιο μέρος του νησιού, εκεί όπου καλλιεργείται η μαστίχα, χτίστηκαν σαν φρούρια: Με ψηλούς εξωτερικούς τοίχους, λίγες εισόδους και διαδρομές λαβύρινθου, για να αποτρέψουν προσπάθειες εισβολέων να κλέψουν το προϊόν που αποθηκευόταν εκεί.
Σήμερα: Υπάρχει νέο ενδιαφέρον για τη μαστίχα, που μπορεί να προέρχεται από δέντρο ή θάμνο, ανάλογα με το μέγεθος του φυτού. Φαρμακευτικές εταιρίες και προμηθευτές συμπληρωμάτων διατροφής αναζητούν στο φυσικό κόσμο για θαύματα που δεν είχαν προσέξει ή δεν είχαν χρησιμοποιήσει αρκετά.
«Αυτό το δέντρο επιλέγεται από τους ανθρώπους εδώ και 3.000 χρόνια», δήλωσε ο κ. Λέανδρος Σκαλτσούνης, καθηγητής Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας στον αρθογράφο της «ΝΥΤ» όταν επισκέφτηκε το νησί στις αρχές Ιουλίου. «Γνωρίζαμε πάντα ότι η μαστίχα είναι καλή για την υγεία. Τώρα μαθαίνουμε τους λόγους. Εχει τεράστια προοπτική».
Πολλά απαραίτητα πια φάρμακα έχουν τις ρίζες τους στη γη, στα δάση και το έδαφος. Ενας ακόμη λόγος για να τα προστατέψουμε… Αν και πλέον χρησιμοποιούμε συνθετική ασπιρίνη, αρχικά φτιάχτηκε από μία ένωση στο φλοιό της ιτιάς και άλλων συγγενικών της δέντρων. Ο Ιπποκράτης φέρεται σε περιγραφές να μασά αυτό το φλοιό ή να πίνει τσάι βρασμένο μαζί για τον πόνο.
Υπάρχει επίσημη ονομασία για την αναζήτηση περισσότερων φαρμάκων που προέρχονται από τη φύση – βιοεπιτήρηση- και οι επιστήμονες που ασχολούνται με αυτή ερευνούν σε παλιά έγγραφα για στοιχεία, πού στη φύση πρέπει να ψάξουν. Γνωρίζουν ότι έχουμε μόνο ξύσει την επιφάνεια του τι υπάρχει εκεί έξω.
«Γνωρίζουν επίσης πως ό,τι έχουν ήδη ανακαλύψει, όπως η μαστίχα για παράδειγμα, μπορεί να έχουν και άλλες ιδιότητες από αυτές που εμείς τους αποδίδουμε. Γι’ αυτό πολλοί ακόμη Αμερικανοί, με τη δική μου πάθηση που είναι γνωστή ως «Non-Arteritic Anterior Ischemic Optic Neuropathy» (NAION), κάνουμε ενέσεις ενός ημιδιαφανούς αμαγάλματος επιλεγμένων συστατικών στη ρητίνη ή ένα ψευτοφάρμακο (placebo) βαμβακέλαιου στους μηρούς ή στις κοιλιές μας δύο φορές την εβδομάδα για έξι μήνες. Δεν έχω ιδέα σε ποια ομάδα ανήκω… τρεις μήνες μετά, δεν έχω δει κάποια βελτίωση» αναφέρει ο Αμερικανός αρθογράφος στη «ΝΥΤ».
Ο κ. Jordan Rubinson, CEO της Regenera Pharma, που δοκιμάζει το εν λόγω φάρμακο, ανέφερε ότι η εταιρία παίρνει όλη τη ρητίνη από τη Χίο. Το μόνο μέρος όπου καλλιεργείται με τέτοια συνέπεια για τόσα χρόνια. Μόνο στο νησί αυτό τα μαστιχόδεντρα παράγουν τόσο πολύ ρητίνη, ως αποτέλεσμα της μακραίωνης φυτοκομικής ευγενικής.
Μόνο στη Χίο, ένας επισκέπτης τη «συναντά» συνεχώς, στα περισσότερα προϊόντα, από τον καφέ έως το σαπούνι..καθώς αποτελεί αναντικατάστατη «μηχανή» της οικονομίας και πραγματικά πυλώνα της ταυτότητας. Η Χίος είναι… μαστίχα και οι νησιώτες το «αγκαλιάζουν» αυτό με νέα διάθεση και μάρκετινγκ.
Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε και το Μουσείο Μαστίχας Χίου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Τα Μαστιχοχώρια είναι επίσης πόλος έλξης για επισκέπτες, όπως και τα ίδια τα φυτά.
Στη Χίο αρκετοί πιστεύουν πως κάνει καλό, για τα πάντα. Το νησί έχει πλούσια ιστορία, αλλά συχνά υπάρχουν και μυθοπλασίες…
«Αλλά κάποια ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν εύκολα έστω και μετά από χιλιετίες αναζήτησης. Δεν μπορούσα να είμαι σίγουρος, καθώς περπατούσα ανάμεσα σε μαστίχα και έπειτα πήγα στο σπίτι για να βάλω και άλλη μέσα μου, αν αυτό είναι μία ιστορία ανθρώπινης εφευρετικότητας ή ανθρώπινης ευπιστίας, έξυπνης επιχειρηματικότητας ή αμβλύ οπορτουνισμού. Σε κάθε περίπτωση είναι μία ιστορία ελπίδας, που προέρχεται από πολλές πηγές, ορισμένες από τις οποίες οζώδεις και αειθαλείς», κατέληξε ο κ. Bruni.
