“Ψυχολογικός Πόλεμος”! Η Θέκλα Πετρίδου μιλάει για το νέο της βιβλίο!

@επιμέλεια-συνέντευξη Άννα Μουσογιάννη

Μετά το βιβλίο της ” Να μείνω ή να φύγω” από τις Εκδόσεις Ψυχογιός (συνέντευξη για το βιβλίο αυτό που έδωσε η συγγραφέας στο writersgang θα βρείτε εδώ), η Θέκλα Πετρίδου επιστρέφει με το νέο της αναγνωστικό διαμάντι με τίτλο “Ψυχολογικός Πόλεμος” του ίδιου εκδοτικού. Ένα βιβλίο που ο καθένας μας οφείλει να διαβάσει. Η συγγραφέας αναλυτική, με λόγο απλό και κατανοητό που ρέει, μας εξηγεί τα διαφορετικά είδη ψυχολογικού πολέμου που υφιστάμεθα με έμμεσο ή άμεσο τρόπο στην καθημερινότητα μας. Διότι κάποιες φορές, όχι δεν είμαστε τρελοί όπως μπορεί εσφαλμένα να πιστεύουμε. Ωστόσο τα όρια είναι δυσδιάκριτα και απαιτεί από εμάς σύνεση ούτως ώστε να το εντοπίσουμε και να το αναγνωρίσουμε. Ακολουθεί μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη της κας Θέκλας Πετρίδου στο writersgang.gr με έναυσμα το βιβλίο της. Περί ψυχολογικού πολέμου λοιπόν ο λόγος…

1)Αφού σας ευχηθώ καλή επιτυχία για το νέο σας βιβλίο «Ψυχολογικός Πόλεμος» θα ήθελα να σας ρωτήσω τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να μεταφέρετε τη γνώση και την εμπειρία σας σε βιβλίο.

Ευχαριστώ για την ευχή. Η ίδια η ζωή με ενέπνευσε να γράψω αυτό το βιβλίο. Ψάχνοντας για να συστήσω βιβλία αντίστοιχα σε κόσμο που ψάχνει να διαβάσει και να μάθει για αυτό το θέμα, αντιλήφθηκα ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο βιβλίο στην ελληνική βιβλιογραφία. Έτσι αποφάσισα να το γράψω, εφόσον έχω ασχοληθεί με το θέμα συστηματικά τα τελευταία τουλάχιστον 10 χρόνια.

2)Έχετε ασχοληθεί πολλές φορές με αυτό το θέμα στο παρελθόν, στο κανάλι σας στο YouTube! Πόσο συχνά συναντάται το φαινόμενο (αν μπορώ να το αποκαλέσω έτσι) του ψυχολογικού πολέμου;

Δυστυχώς το φαινόμενο αυτό συναντάται πολύ συχνά σε όλων των ειδών τις ανθρώπινες σχέσεις. Ψυχολογικό πόλεμο μπορεί να δεχθείς και στο οικογενειακό, το φιλικό και το επαγγελματικό περιβάλλον. Και φυσικά σε μια ερωτική σχέση.

3)Το βιβλίο σας χωρίζεται σε 15 κεφάλαια στα οποία αναλύετε τα πάντα γύρω από τον ψυχολογικό πόλεμο με τρόπο άμεσο και εύστοχο που όταν κάποιος το τελειώσει δεν έχει κενά γύρω από το θέμα. Υπάρχει κάποιο είδος ψυχολογικού πολέμου που συναντάται πιο συχνά και θεωρείται πιο ύπουλο;

Δεν ξέρω να απαντήσω αυτή την ερώτηση. Επειδή οι άνθρωποι και οι ανθρώπινες σχέσεις είναι τόσο ξεχωριστοί και ξεχωριστές. Κανενός ανθρώπου η ψυχολογική ιστορία δεν είναι πανομοιότυπη με κάποιου άλλου. Νομίζω πως όλα τα είδη ψυχολογικού πολέμου μπορεί να συναντιούνται καθημερινά και είναι όλα ύπουλα. Τελειώνοντας το βιβλίο, που είναι το μεγαλύτερο σε έκταση από όσα έχω γράψει μέχρι σήμερα, δεν σου κρύβω πως σκέφτομαι πως υπάρχουν και άλλα είδη ψυχολογικού πολέμου που δεν έχουν περιληφθεί. Είναι τεράστια η γκάμα συμπεριφορών ψυχικής βίας ή αλλιώς ψυχολογικού πολέμου. Και είναι όλες ύπουλες. Όλες.

4) Πόσο απτό είναι κάποιος να αντιληφθεί ότι υφίσταται κάποιο είδος ψυχολογικού πολέμου και ότι δεν είναι τρελός; Δυστυχώς λίγοι είναι αυτοί που καταφεύγουν σε κάποιο ψυχολόγο ούτως ώστε να το εντοπίσουν και να το αντιμετωπίσουν;

Δεν είναι εύκολο για έναν άνθρωπο που δεν έχει «ψυχοεκπαιδευτεί», που δεν έχει βασικές γνώσεις ψυχολογίας να αντιληφθεί ότι υφίσταται ψυχολογικό πόλεμο. Ένα όπλο του ψυχολογικού πολέμου άλλωστε είναι και το “Gaslighting”, που αναλύεται στο βιβλίο, που βασικός στόχος είναι το θύμα να πιστέψει πως έχει χάσει τα λογικά του, πως είναι «τρελός/η». Χωρίς την βοήθεια κάποιου ειδικού ή έστω την επιμόρφωση γύρω από τέτοια θέματα είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος πως είναι θύμα ψυχολογικού πολέμου.

5)Πόσο συνειδητά ασκεί ο «θύτης» ψυχολογικό πόλεμο στο «θύμα»; Για παράδειγμα σε μια ερωτική σχέση ο «θύτης» μπορεί να θεωρεί ότι η συμπεριφορά του είναι άψογη  και να μην είναι πάντα απόρροια ενός συνειδητού πλάνου που αποσκοπεί στην χειραγώγηση;

Πάλι είναι αδύνατο να απαντήσω αυτή την ερώτηση, επειδή ο κάθε άνθρωπος και η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Το θέμα με την Ψυχολογία είναι ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί Θετική Επιστήμη. Επειδή τα αντικείμενα της μελέτης της είναι τόσο μοναδικά και πολυδιάστατα όσο όλα τα δισεκατομμύρια ανθρώπων που κατοικούν στον πλανήτη. Άρα δεν μπορούμε να μιλάμε γενικώς, μόνο ειδικώς, κι αυτό μετά την κατάλληλη αξιολόγηση με τα κατάλληλα ψυχομετρικά και κλινικά εργαλεία. Μπορεί ο θύτης να μην αντιλαμβάνεται την χειριστικότητα του, μπορεί και να την αντιλαμβάνεται. Εάν είναι κάποιος άνθρωπος που έχει μια  διαταραχής προσωπικότητας όπως η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας, είναι πιθανόν να μην το αντιλαμβάνεται, επειδή δεν θα έχει ενσυναίσθηση. Αλλά πάλι είναι παρακινδυνευμένο να μιλάμε γενικά. Το σημαντικό είναι όταν το θύμα αντιληφθεί πως δέχεται ψυχολογικό πόλεμο, να ζητήσει βοήθεια ώστε να τον αντιμετωπίσει.

6)Διαβάζοντας το βιβλίο σας μου γεννήθηκε το ερώτημα : Εκτός από αντιμετώπιση υπάρχει “γιατρειά”; Δηλαδή, υπάρχει περίπτωση τα άτομα που ασκούν κάποιο είδος ψυχολογικού πολέμου να το σταματήσουν μέσα από τη συνειδητοποίηση και δουλειά με τον εαυτό τους ή ο μόνος τρόπος είναι ο αποδέκτης να μάθει να το διαχειρίζεται και να το αντιμετωπίζει;

Θα μπορούσε να υπάρχει και «γιατρειά» ναι. Εξαρτάται πάλι όμως από την ψυχοσύνθεση του κάθε ανθρώπου, τις τυχόν ψυχικές διαταραχές ή διαταραχές προσωπικότητας που μπορεί να έχει, είτε μία είτε περισσότερες,  και την διάθεση του να βελτιώσει τον εαυτό του. Η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Σπάνια κατ’ εξακολούθηση θύτες θα αναζητήσουν βοήθεια. Άνθρωποι όμως που σε κάποια φάση της ζωής τους έπαιξαν τον ρόλο του θύτη, και εκ των υστέρων αντιλήφθηκαν μέσω της ενσυναίσθησης πόση ζημιά έκαναν στους άλλους ανθρώπους, στις σχέσεις τους και στον εαυτό τους, μπορεί να βοηθηθούν ουσιαστικά από την ψυχοθεραπεία. Εφόσον το αναγνωρίσουν και ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια με κίνητρο να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Αυτό μπορεί να συμβεί πιο εύκολα.

7)Υπάρχουν, αλήθεια, κάποιες κατηγορίες ανθρώπων που είναι πιο ευάλωτες για να δεχθούν κάποιο είδος ψυχολογικού πολέμου ή είναι αυτό που όπως λέμε κοινώς «μπορεί να συμβεί στον καθένα»;

Ο ψυχολογικός πόλεμος μπορεί να συμβεί στον καθένα μας. Εάν περνούμε μια φάση που είμαστε ευαίσθητοι συναισθηματικά, αν η αυτοπεποίθηση μας είναι πεσμένη λόγω συνθηκών και καταστάσεων, αν είμαστε σε μια ευαίσθητη παιδική, εφηβική ή άλλη μεταβατική ηλικία, τότε είμαστε πιο ευάλωτοι.

8)Μου ήλθε στο μυαλό το παράδειγμα με το βάτραχο και το βραστό νερό όπου δηλαδή αν βάλεις έναν βάτραχο σε χλιαρό νερό και το βάλεις σε σιγανή φωτιά τότε  ο βάτραχος όταν το νερό θα είναι καυτό θα είναι ανήμπορος να ξεφύγει ενώ αν τον ρίξεις από την αρχή σε βραστό νερό εκείνος θα πηδήξει αμέσως έξω. Το ίδιο συμβαίνει όταν κάποιος είναι αποδέκτης κάποιου είδους ψυχολογικού πολέμου;

Εξαρτάται από τον αποδέκτη. Αν είναι ένα μικρό παιδί, αυτό που βιώνει, τείνει να το θεωρεί ορθό και να εμπιστεύεται τους ενήλικες. Το ίδιο και ένα συνεξαρτώμενο πρόσωπο, αντέχει την κακοποίηση σε μεγάλες δόσεις. Το παράδειγμα με τον βάτραχο ίσως να εφαρμόζει σε περιπτώσεις ανθρώπων που μπαίνουν σε κακοποιητικές ερωτικές σχέσεις, όπου στην αρχική περίοδο υπάρχει ένας «μήνας του μέλιτος», με τα προειδοποιητικά σημάδια παρόντα, αλλά όταν το υποψήφιο θύμα δεν έχει παρόμοια εμπειρία την οποία να έχει δουλέψει ψυχοθεραπευτικά ώστε να μπορεί να την αναγνωρίσει να πέσει σε αυτή την παγίδα σιγά σιγά λόγω έρωτα. Από την άλλη όμως, ξαναλέω και τονίζω πως η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή.

9)Μπορεί κάποιον να τον τρελάνει αυτή η κατάσταση;

Να τον τρελάνει με την κυριολεκτική έννοια του να αποκτήσει κάποια ψυχωτική διαταραχή, όχι. Μπορεί όμως να τον ταλαιπωρήσει ψυχικά, να του προκαλέσει όλα τα συμπτώματα και την ταλαιπωρία μιας ψυχής που δέχεται τραύμα και πίεση. Η ζημιά  που προκαλείται στο θύμα από τον ψυχολογικό πόλεμο, μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο, τη διάθεση, την όρεξη για φαγητό, τη λειτουργικότητα του θύματος, το άγχος του αυξηθεί σε ανησυχητικά επίπεδα και να «ρίξει» τις ψυχικές του αντοχές, αν το θέσουμε εκλαϊκευμένα.

Στο DSM V το επίσημο εγχειρίδιο διάγνωσης ψυχικών διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, μπορούμε να βρούμε ανάλογες διαγνώσεις στην κατηγορία: Trauma- and Stressor-Related Disorders, που στα Ελληνικά μεταφράζεται: διαταραχές που συνδέονται με τραύμα και ψυχολογική πίεση.

10)Αυτό που θαυμάζω σε εσάς, ως ψυχολόγο, συγγραφέα και άνθρωπο είναι ότι έχετε μετουσιώσει την εμπειρία σας σε γνώση, δεν μιλάτε θεωρητικά αλλά με απτά παραδείγματα. Πόσο εύκολο είναι για κάποιον άνθρωπο να φτάσει σε τέτοιο επίπεδο συνειδητότητας ούτως ώστε να απενοχοποιήσει ό,τι περνάει, να το αποδεχτεί και έπειτα να μιλάει γι αυτό; Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί άνθρωποι οι οποίοι παρόλο που μπορεί να αντιληφθούν μια δύσκολη κατάσταση να μην την αποδέχονται από εγωισμό και να στρουθοκαμηλίζουν.

Δεν είναι εύκολο να φτάσει κάποιος στο σημείο που να απενοχοποιήσει ότι πέρασε, να το αποδεχθεί και να μιλάει ανοιχτά για αυτό. (Επειδή μιλάω για μένα για το παρελθόν, για θέματα που έχω ήδη χειριστεί ψυχοθεραπευτικά, προσπαθώ να μην μεταφέρω άλυτα προβλήματα μου στους αναγνώστες και τους τηλεθεατές.)

Χρειάστηκαν χρόνια ψυχοθεραπείας και προσωπικού πνευματικού αγώνα για να φτάσω σε αυτό το σημείο. Δεν είναι ανάγκη να λειτουργούν όλοι όπως εγώ όμως, εννοείται ότι στην δική μου περίπτωση, το κάνω και για σκοπούς ψυχοεκπαίδευσης όσων διαβάζουν τα βιβλία μου ή παρακολουθούν το κανάλι μου στο YouTube. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι αρκετό και σωτήριο να παραδεχθούν στον εαυτό τους ότι αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα  και να δράσουν υπεύθυνα σε σχέση με αυτό.

11)Μπορεί το «θύμα» να γίνει «θύτης»;

Άνετα. Και το βλέπουμε να συμβαίνει πολύ συχνά. Το θύμα που δεν έχει δεχθεί ψυχοθεραπεία για να επουλωθεί το τραύμα του, στη συνέχεια αβίαστα γίνεται θύτης. Για αυτό εμμένω τόσο πολύ στην πολύτιμη ψυχοθεραπεία.

12)Αφού σας ευχαριστήσω για το χρόνο σας, τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που νιώθει ότι είναι σε ένα τοξικό περιβάλλον αλλά δεν μπορεί να το προσδιορίσει; Παρόλο που κάνετε αναφορά στο βιβλίο σας, ποια είναι, εν συντομία, κάποια σημάδια που μπορεί κάποιος να αντιληφθεί και να επιβεβαιώσει ότι δεν είναι ιδέα του;

Εγώ ευχαριστώ για την συνέντευξη. Τι συμβουλή θα έδινα; Εάν νιώθει ο οποιοσδήποτε πως το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται είναι τοξικό, είναι πάρα πολύ καλή ιδέα να δει έναν ψυχολόγο από κοντά, να κάνει κάποιες συνεδρίες ώστε να πάρει μια επιστημονική, επαγγελματική και αντικειμενική άποψη για αυτό. Το να διαβάσει κάποιος το βιβλίο μου θα του δώσει αρκετές πληροφορίες, οι οποίες όμως δεν συγκρίνονται με την επίσκεψη από κοντά σε ψυχολόγο.

Περισσότερη Θέκλα Πετρίδου για διάφορα θέματα που σας απασχολούν μπορείτε να βρείτε στο Vlog της εδώ