Από την Ισμήνη Χαρίλα
Είναι γενική παραδοχή ότι κάθε βιβλίο έχει τόσες ερμηνείες, όσες και οι αναγνώσεις του και κάθε αναγνώστης αντιπαραβάλλει τον εαυτό του με τους ήρωες προσπαθώντας να κατανοήσει τις πράξεις και τις αντιδράσεις τους.
Το τελευταίο βιβλίο λοιπόν του Τζόναθαν Κόου με τίτλο «Μέση Αγγλία» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις και σε μετάφραση της Άλκηστης Τριμπέρη ανοίγει ένα ευρύ φάσμα συζήτησης και προβληματικής γύρω από το σύγχρονο και πολιτικό ζήτημα του Brexit.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη, την «Μακάρια Αγγλία», τη «Βαθιά Αγγλία» και την «Παλιά Αγγλία» και η ιστορία εκτυλίσσεται από το 2010 έως το 2018. Έχοντας ως τοπική αφετηρία το Μπέρμιγχαμ, ο συγγραφέας ξανασυναντά ήρωες προηγούμενων βιβλίων του και προσπαθεί να αποτυπώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των Άγγλων πολιτών για τις αλλαγές που συμβαίνουν στη χώρα τους.
Αποφεύγοντας να προδώσει την προσωπική του οπτική γωνία, ο Κόου παραθέτει τα επιχειρήματα και των δυο πλευρών, δηλαδή αυτών που υποστήριξαν την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε και αυτών που τάχθηκαν κατά αυτής.
Στο έργο του συναντώνται επομένως άτομα διαφόρων ηλικιών, φύλων και εθνογραφικών ή πολιτισμικών καταβολών. Υπάρχουν οι ηλικιωμένοι, όπως ο Κόλιν και η Ελένα που ψηφίζουν υπέρ του Brexit, όχι μόνο επειδή τρομάζουν από την αυξανόμενη εγκληματικότητα και το άκρατο κύμα βίας, αλλά κυρίως γιατί βλέπουν την πατρίδα τους να μεταμορφώνεται και να χάνει την ταυτότητά της.
«Ζείτε σε μια ελεύθερη και δημοκρατική χώρα», αναφέρει ο συνομιλητής της στην Ελένα και εκείνη τον αντικρούει απαντώντας του «Φοβάμαι πως κάνετε λάθος. Η Αγγλία σήμερα δεν είναι μια ελεύθερη χώρα. Ζούμε υπό τυραννία. (…) Όλα συμβαίνουν κάτω από ένα προσωπείο ελευθερίας του λόγου, ώστε οι τύραννοι να μπορούν να ισχυριστούν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Όμως δεν έχουμε ούτε ελευθερία του λόγου, ούτε και ελευθερία οποιουδήποτε άλλου πράγματος».
Σύμφωνα με την Ελένα λοιπόν το βασικό πρόβλημα των συμπατριωτών της είναι η επιβολή της έννοιας της πολιτικής ορθότητας που εξαφανίζει την παράδοση και τον τρόπο ζωής αιώνων και – ενώ υποτίθεται ότι αποσκοπεί στην απόδοση της δικαιοσύνης – καταργεί ουσιαστικά το δικαίωμα των γηγενών κατοίκων της Αγγλίας να εκφράζουν την γνώμη τους και να διατηρούν τα ήθη και τα έθιμα που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους.
Μέσω ενός γρήγορου αφηγηματικού tempo, συμβολικών στοιχείων, κινηματογραφικής απεικόνισης και έντονα σατιρικός, ο δημιουργός αντιπαραβάλλει συνεπώς όλες τις απόψεις και αποπειράται να εμβαθύνει στα πραγματικά αίτια γέννησής τους.
Απέναντι στην ηλικιωμένη Ελένα που εκφράζει και δικαιολογεί συνάμα τη στάση της απέναντι στις πολιτικές εξελίξεις, τίθεται η έφηβη Κοριάντερ που εκπροσωπεί το μέλλον και τη γενιά που καλείται να διορθώσει τα κακώς κείμενα, καθοδηγούμενη πάντοτε από το όραμα της ηθικής, της ισονομίας και του δικαίου. Η νεαρά αυτή όμως που έχει μεγαλώσει σε μια έπαυλη στο Τσέλσι και κάτω από την γονεϊκή προστατευτική οικονομική ομπρέλα δεν ψάχνει να βρει την αλήθεια μέσω μιας ενδελεχούς έρευνας, αλλά επαναστατεί παρασυρόμενη από μηνύματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Στο σημείο αυτό λοιπόν ο Κόου προβάλλει το φαινόμενο του μιμητισμού και της χειραγώγησης του όχλου, θίγοντας την τάση μιας μερίδας του παγκόσμιου πληθυσμού να μην έχει μια εμπεριστατωμένη άποψη, αλλά να αναπαράγει απλώς ό,τι ακούει μέσα στα πλαίσια μιας διευρυμένης απολυτότητας που τείνει να καταργήσει την πλουραλιστική έκφραση και κατά συνέπεια την διαλογική συνύπαρξη.
Ανάμεσα στα δυο άκρα της νεότητας και του γήρατος εμφανίζονται οι ενδιάμεσες ηλικίες που εκπροσωπούνται από το νιόπαντρο ζευγάρι του Ίαν και της Σόφι, τον μεσήλικα συγγραφέα Μπέντζαμιν και τον πολιτικό σχολιαστή Ντάγκ που αγωνίζονται να ισορροπήσουν και να διακρίνουν ποιο είναι τελικά το σωστό και το λάθος. Μέσα δε στα πλαίσια της αντικειμενικής κοινωνικής χαρτογράφησης υπάρχουν και οι μορφές των μεταναστών, όπως της Γκρέτε και της Ναχίντ που θέλουν να εργαστούν και να ζήσουν αρμονικά στη χώρα μετεγκατάστασής τους, αλλά και αυτών, όπως ο Έι – Τζέι, που στοχεύουν στην εξέγερση και να προκαλέσουν «καθαρό τρόμο και χάος».
Σε βάθος χρόνου θα αποδειχθεί εάν οι ως τώρα επιλογές και αυτές που θα ακολουθήσουν θα επιφέρουν το σωστό αποτέλεσμα. Ολοκληρώνοντας όμως την ανάγνωση της «Μέσης Αγγλίας» του Τζόναθαν Κόου είναι πασιφανές ότι σε κάθε απόφαση ή δράση που οδηγεί σε ιστορικές αλλαγές πρέπει να πρυτανεύει η λογική, η αυτοσυγκράτηση, η ψυχραιμία και ιδίως η ανάλυση της μακροπρόθεσμης εξέλιξης.
