από την Αναστασία Δημητροπούλου.
Τέχνη. Στο στοιχειωμένο σπίτι της ζωής, αυτή είναι το μόνο σκαλοπάτι που δεν τρίζει. Τέχνη: τάξη, ισορροπία, ενότητα, αντίθεση, αρμονία. Τέχνη. Ή με άλλα λόγια, ένα λιοντάρι. Δε χρειάζεται να την υπερασπιστείς. Αρκεί να την αφήσεις ελεύθερη και θα τον βρει τον τρόπο να υπερασπιστεί μόνη της τον εαυτό της. Αρχικά, πλάθει τ’ ακριβό όνειρο της επιτυχίας, και έπειτα σε κάνει να δουλέψεις σκληρά γι’ αυτήν. Θέατρο. Το πιο χαϊδεμένο από τα παιδιά της. Η ποιότητά του δεν είναι, παρά η ποιότητα των ιδεών του. Έχει να κάνει με τα πιο λεπτά, σχεδόν εύθραυστα συναισθήματα. Στο σανίδι δεν φοράς μάσκα. Το αντίθετο, για την ακρίβεια. Ένας ηθοποιός που παίζει, δεν κρύβεται. Εκθέτει εαυτόν. Κι όχι μονάχα εαυτόν μα και τον εκάστοτε θεατρικό συγγραφέα μαζί, και τον σκηνοθέτη. Οργανωμένο δηλαδή, το έγκλημα. Κι όσα καταγράφει ο Κώστας Καστανάς με ζήλο στο βιβλίο του «16 και 1 Συνομιλίες για το Θέατρο και την Τέχνη», είναι κοντολογίς, η «ανατομία» αυτού του εγκλήματος.
Το βιβλίο του καταξιωμένου ηθοποιού, το οποίο συνοδεύεται κι από έναν ψηφιακό δίσκο με ηχητικά αποσπάσματα από ραδιοφωνικές εκπομπές και κοσμείται απ’ τα σκίτσα που ο ίδιος ο Κώστας Καστανάς έχει επιμεληθεί για τους συνεντευξιαζόμενους, πλέον είναι διαθέσιμο από τις Εκδόσεις Παρισιάνου. Οι προσωπικότητες είναι οι εξής: Αλ. Μινωτής, Άν. Συνοδινού, Μ. Αρώνη, Λυκ. Καλλέργης, Μ. Πλωρίτης, Χρ. Καράς, Σπ. Ευαγγελάτος, Ανδρ. Βουτσινάς, Ασ. Παπαθανασίου, Ι. Καμπανέλλης. Τ. Λιγνάδης, Π. Μάτεσις, Ευ. Κοταμαμίδου, Κ. Γεωργουσόπουλος, Θ. Καλλιφατίδης, Ε. Αλεξίου. Όπως κανείς αντιλαμβάνεται κρίνοντας απ’ τα παραπάνω ονόματα, αλλά και την Ιστορία που το καθένα κουβαλά στις καλλιτεχνικές του πλάτες, στο συγκεκριμένο βιβλίο, κρύβεται ένας θησαυρός διαλόγου, επικοινωνίας, αλλά και βαθιάς αλληλοεκτίμησης.
Αυτό που καταφέρνει λοιπόν, ο Κώστας Καστανάς με το παρόν έργο, και με μεγάλη επιτυχία, είναι να φωτιστεί κάθε πτυχή του θεάτρου. Να συνειδητοποιήσουν θεατές, αλλά και συμμετέχοντες σε αυτό, πως το σανίδι είναι ένας ιερός τόπος, όπου επιβάλλεται να είσαι μια πρώτης τάξεως εκδοχή του εαυτού σου κι όχι μια δευτεροκλασάτη εκδοχή κάποιου άλλου. Πως το θέατρο έχει τον ανιδιοτελή χαρακτήρα ενός παιδιού, και πως πρόκειται για το αινιγματικό μέρος της μεταμόρφωσης και της αθανασίας.Ταυτοχρόνως, ο Κώστας Καστανάς αποδεικνύει με τις ερωτήσεις στους καλεσμένους του, εκτός βεβαιώς κι από τον απαραίτητο σεβασμό του, και το γεγονός πως το βασικό στοιχείο μιας καλής συζήτησης δεν είναι τόσο η εξυπνάδα, αλλά η ευφυΐα, και πως τις περισσότερες φορές δεν είναι η απάντηση που μπορεί να μας διαφωτίσει, αλλά η καίρια ερώτηση. Ο Κώστας Καστανάς, μετά από χρόνια λαμπρής πορείας, γνωρίζει καλά ότι οι πιο ανυπότακτοι άνθρωποι είναι αυτοί που θέτουν ερωτήσεις, και πως οι ερωτήσεις δείχνουν την ευρύτητα του πνεύματος, και οι απαντήσεις την φινέτσα του. Ο Κώστας Καστανάς γνωρίζει επίσης πως η ευγλωττία είναι η ζωγραφική των σκέψεων, και πως όλα τα μονοπάτια ενός γόνιμου διαλόγου, είναι να εκφράσουμε στους άλλους ποιοι ακριβώς είμαστε.
Καθένας από τους καλεσμένους του, από την άλλη, είναι αυτός που πιστοποιεί πως κάθε καλλιτέχνης είναι ένας συναρπαστικός μικρόκοσμος, πως όσο ψηλά κι αν φτάσεις, είναι ολέθριο να επαναπαύεσαι στις δάφνες σου καθώς θυμίζει το να σε παίρνει ο ύπνος στο χιόνι, και πως πραγματικά αξιοπρεπής είναι αυτός που δεν καυχιέται για τίποτα. Επιπλέον, η επιλογή των προσκεκλημένων του τον δικαιώνει για ορισμένους ακόμα ενδιαφέροντες αλλά και αδιαμφισβήτητους λόγους, διότι όπως αποδεικνύεται στο βιβλίο του, και όπως θα έλεγε ο Ελύτης τα τρία Τ της επιτυχίας είναι Ταλέντο, Τόλμη, Τύχη. Την ίδια στιγμή και ως επίλογος, αξίζει να τονιστεί πως στο έργο αυτό θα πειστεί κανείς ότι η τέχνη δεν αναπαράγει αυτό που βλέπουμε αλλά μας κάνει να το δούμε, ότι το ανώτερο κοπλιμέντο που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος σε κάποιον άλλον είναι να δώσει προσοχή στις απαντήσεις του, κι ότι η αφετηρία κι η βάση του θεάτρου, είναι η ποίηση κι η μαγεία. Αν αυτά τα δύο λείψουν, δεν υφίσταται το θέατρο. Τελικά, τι είναι αυτό το βιβλίο; Μα σαφώς μια προοδευτική ανάπτυξη διαθέσεων και αισθημάτων. Μια βεβαιότητα πως η τέχνη είναι ο πιο σύντομος δρόμος μεταξύ των έλλογων πλασμάτων και πως η επιτυχία είναι γλυκιά, και ακόμα γλυκύτερη όταν έρχεται ύστερα από πολλές μάχες και ήττες.
