Από την Ισμήνη Χαρίλα
Το 1991, ο Τασμανός συγγραφέας και βραβευμένος με Booker, Ρίτσαρντ Φλάναγκαν δούλευε στην οικοδομή και προσπαθούσε συγχρόνως να γράψει το πρώτο του μυθιστόρημα. Τότε ο μεγαλύτερος απατεώνας της Αυστραλίας, ο Τζον Φρίντριχ, που επρόκειτο να δικαστεί για κατάχρηση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων του ζήτησε – μέσω του σωματοφύλακά του που ήταν φίλος του Φλάναγκαν – να του γράψει την αυτοβιογραφία του έναντι δέκα χιλιάδων δολαρίων. Ο Φλάναγκαν δέχτηκε τον ιδιότυπο ρόλο του συγγραφέα – φαντάσματος (ghostwriter) και ανέλαβε να γράψει το βιβλίο εντός έξι εβδομάδων, ως τη στιγμή δηλαδή που θα ξεκινούσε η δίκη του Φρίντριχ.
Αυτή η ιστορία ήταν η πηγή έμπνευσης λοιπόν τον Φλάναγκαν – όπως ανέφερε ο ίδιος σε συνέντευξή του στο theguardian.com – για το μυθιστόρημά του με τίτλο «Σε πρώτο πρόσωπο» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και σε μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα.
Βασικός ήρωας του έργου είναι ο Κιφ Κέλμαν, ένας νεαρός άνδρας που ζει στην Τασμανία με την έγκυο σύζυγό του και την τρίχρονη κόρη τους. Όπως ακριβώς ο Φλάναγκαν, ο Κέλμαν δέχεται την πρόταση του Ζίγκφριντ Χάιντι να γράψει την αυτοβιογραφία του μέσα σε έξι εβδομάδες και πριν την έναρξη της δίκης του για τραπεζικές απάτες αξίας εφτακοσίων εκατομμυρίων δολαρίων. Πιεσμένος από τα οικονομικά του προβλήματα, αλλά και από την επιθυμία του να γράψει το πρώτο του μυθιστόρημα, ο Κέλμαν παραμερίζει τους όποιους δισταγμούς του και αποδέχεται τη συνεργασία.
Πολύ σύντομα όμως αντιλαμβάνεται ότι το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο, επειδή ο Χάιντι αποφεύγει να μιλήσει και να αποκαλύψει την αλήθεια. Δεδομένων αυτών των συνθηκών, ξεκινά επομένως η πάλη του Κέλμαν από την μια πλευρά με τον χρόνο που τρέχει με εξαιρετική ταχύτητα και απαιτεί την άμεση ολοκλήρωση του βιβλίου και από την άλλη με τον ίδιο του τον εαυτό που τον εγκλωβίζει ανάμεσα στις επιθυμίες και τις υποχρεώσεις του.
Καθώς προχωρά λοιπόν η αφήγηση, η αυτοβιογραφία του Χάιντι γίνεται σταδιακά η αφορμή για να μεταφέρει στο χαρτί ο ίδιος ο ήρωας την προσωπική του ιστορία και να εκφράσει ο Φλάναγκαν το μεγαλύτερο δίδαγμα της λογοτεχνίας. Δηλαδή ότι η αλήθεια δεν είναι παρά η εντύπωση που έχει διακριτά το κάθε άτομο για τα γεγονότα, ή όπως αναφέρει ο Κιφ «(…) πόσο δύσκολο είναι να ξέρεις αν υπάρχει αλήθεια έστω και σε μια ανάμνηση. Πόσο η ειλικρίνεια βοηθάει το αναγκαίο ψέμα και πώς το ψέμα μάς επιτρέπει να ζήσουμε».
Μέσω των πρωταγωνιστών και των δευτεραγωνιστών, ο δημιουργός εμβαθύνει και αναλύει τη διαφορετική ψυχοσύνθεση και οπτική που έχει ο κάθε άνθρωπος για την πραγματικότητα. Παράλληλα θίγει την ελεύθερη βούληση επιλογής των τρόπων αντίδρασης και την έννοια της προσωπικής ευθύνης για τις εξελίξεις και τα αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου είναι συνεπώς προφανές ότι όλα ισορροπούν σε μια δοκό ομοιότητας και ταυτόχρονης αντίθεσης. Η δύναμη μετατρέπεται σε αδυναμία, ο φόβος σε θάρρος, η λαχτάρα σε απογοήτευση, το όνειρο σε εφιάλτη, η ομορφιά σε δυσμορφία, η πίστη σε απιστία και το αντίθετο. Όλα όμοια, απλά και ετερόκλητα. Συμβατά και συνάμα ασυμβίβαστα και η αλήθεια παραμένει ισχυρή και αναμφισβήτητη ως τη στιγμή που αναδύονται στην επιφάνεια οι ψεύτικες βάσεις που τη στηρίζουν.
