από τον Διατροφολόγο-Διαιτολόγο Εμμανουήλο Μοράρη.

Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι η βάση για μια υγιεινή διατροφή, καθώς είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και τις περισσότερες φορές, φτωχά σε θερμίδες. Ακόμα διαθέτουν φυσικά σάκχαρα που είναι απαραίτητα, σε αντίθεση με την επεξεργασμένη ζάχαρη που είναι υπαίτια για αρκετά προβλήματα υγείας.

Τα φρούτα και τα λαχανικά παίρνουν το χρώμα, τη μυρωδιά, τη γεύση τους, από τα φυτοχημικά συστατικά που περιέχουν. Αφού κάθε φυτοχημικό συστατικό δίνει διαφορετικό χρώμα στα φρούτα, αυτό σημαίνει πως έχουν διαφορετικά θρεπτικά συστατικά, ιδιότητες και οφέλη για την υγεία. Πολύ απλά στα κόκκινα λαχανικά, δεν περιέχονται οι ίδιες βιταμίνες με τα πράσινα λαχανικά.

Ας δούμε πιο αναλυτικά τις θρεπτικές ιδιότητες των λαχανικών και φρούτων, ανάλογα με το χρώμα τους.

Kόκκινα φρούτα και λαχανικά

Ντομάτες, πιπεριές, παντζάρια, κεράσια, φράουλες, καρπούζια, γκρέιπ φρουτ, ρόδια. Παίρνουν το χρώμα τους από τις αντιοξειδωτικές ανθοκυανίνες. Συνήθως τα κόκκινα φρούτα και λαχανικά είναι πλούσια σε βιταμίνη Α, βιταμίνη C και μαγγάνιο. Τα συστατικά αυτά είναι γνωστά για την προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος, την ενίσχυση της όρασης και την καλή υγεία του δέρματος. Επιπλέον οι κόκκινες ντομάτες, το καρπούζι και το γκρέιπ φρουτ, περιέχουν το καροτενοειδές λυκοπένιο, το οποίο είναι γνωστό για την ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση και θεωρείται υπεύθυνο για την προστασία της καρδιάς από τοξίνες, όπως ο καπνός του τσιγάρου.

Πορτοκαλί και κίτρινα φρούτα και λαχανικά

Καρότα, γλυκοπατάτες, κολοκύθες, πιπεριές, καλαμπόκι, πορτοκάλια, βερίκοκα, ροδάκινα, μπανάνες, ανανάς. Τα πορτοκαλί και τα κίτρινα φρούτα και λαχανικά έχουν πολλά θρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες Α και C. Τα ζαρζαβατικά αυτά χρωματίζονται από τα καροτενοειδή (με γνωστότερο το β- καροτένιο) και έχουν μελετηθεί για την δράση τους κατά του καρκίνου, του εμφράγματος, των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του Alzheimer και του Parkinson. Ο ρόλος των καροτενοειδών είναι κυρίως η προστασία από το οξειδωτικό στρες που δημιουργούν οι ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό. Επιπλέον η μπανάνα είναι πλούσια σε κάλιο, ενώ οι γλυκοπατάτες και το καλαμπόκι περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

Πράσινα φρούτα και λαχανικά

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αγγούρι, σέλερυ, πράσινες πιπεριές, μπρόκολο, σπαράγγια, αρακάς, φασολάκια, μήλα, αχλάδια, αβοκάντο, ακτινίδια. Τα πράσινα φρούτα και λαχανικά παίρνουν το χρώμα τους από τη γνωστή σε όλους μας χλωροφύλλη και περιέχουν ίσως την μεγαλύτερη ποικιλία βιταμινών και μετάλλων απ’ όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες. Συγκεκριμένα τα πράσινα περιέχουν βιταμίνη Κ, βιταμίνη C, βιταμίνες Β, φυλλικό οξύ και σχεδόν όλα τα πολύτιμα μέταλλα όπως το ασβέστιο, το σίδηρο και το κάλιο. Η περιεκτικότητα των φρούτων και των λαχανικών στα παραπάνω θρεπτικά συστατικά τα καθιστά απαραίτητα για πολλές και διαφορετικές λειτουργίες στο σώμα. Συμβάλλουν στην πήξη του αίματος, στην όραση, στην υγεία των οστών, των δοντιών, των αρθρώσεων, στην λειτουργία της καρδιάς και του εγκεφάλου.

Άσπρα φρούτα και λαχανικά

Πατάτες, κουνουπίδι, φασόλια, αχλάδια. Επειδή δεν έχουν χρώμα δεν σημαίνει πως δεν είναι και θρεπτικά. Τα άσπρα φρούτα και λαχανικά περιέχουν ανθοξανθίνες και φλαβονοειδή τα οποία είναι άχρωμα. Η βασική τους ιδιότητα είναι αντιοξειδωτική. Τα λαχανικά και τα φρούτα που είναι λευκά, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες ενώ συνδέονται με την προστασία από την υψηλή χοληστερίνη και έχουν πολλές άλλες αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Τα ενεργά αυτά συστατικά των φρούτων και των λαχανικών συνήθως έχουν μικρή διάρκεια ζωής από τη στιγμή που θα συλλεχθούν. Επίσης είναι πολύ ευαίσθητα στην επεξεργασία, τη μετακίνηση και τις αλλαγές θερμοκρασίας. Επομένως όσο πιο άμεσα καταναλωθούν από τη στιγμή που θα κοπούν, τόσο πιο ενεργή θα είναι η δράση τους.

Μπλέ και μόβ φρούτα και λαχανικά

Μελιτζάνες, κόκκινο λάχανο, κρεμμύδι, σταφύλι, σύκα, δαμάσκηνα, μούρα. Οφείλουν και αυτά το χρώμα τους στις ανθοκυανίνες και το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι πως έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών συστατικών, όπως τα φλαβονοειδή, η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη και η ρεσβερατρόλη. Η ισχυρή αντιοξειδωτική τους δράση έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα την προστασία της καρδιάς και των αγγείων, καθώς και την καταστροφή καρκινογενών ουσιών. Όσο πιο βαθύ το χρώμα των μωβ φρούτων και λαχανικών, τόσο μεγαλύτερη η περιεκτικότητά τους σε θρεπτικά συστατικά.