ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ Μ. ΓΟΥΝΤΧΑΟΥΖ

Το μήλον της έριδος

Ελλάδα: Η ταραγμένη δεκαετία (1940-1949)

Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου

Πρόλογος: Αντώνης Κλάψης

Το βιβλίο Το Μήλον της Έριδος, του Κρ. Μ. Γουντχάουζ, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας σε μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου και με πρόλογο του Αντώνη Κλάψη, επίκουρου καθηγητή του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ο Κρίστοφερ Μ. Γουντχάουζ ήταν είκοσι δύο ετών όταν ξέσπασε ο Βʹ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κατατάχθηκε στο Βασιλικό Πυροβολικό της Βρετανίας τον Οκτώβριο του 1939 και μέχρι το 1944 έφτασε στον βαθμό του συνταγματάρχη. Στην Ελλάδα κατέφθασε για πρώτη φορά ως αξιωματικός της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής και συμμετείχε στις επιχειρήσεις που έγιναν μέχρι την εκκένωση της Κρήτης την άνοιξη του 1941. Από την Κρήτη έφυγε μαζί με τον διοικητή του, τον ταξίαρχο Έντι Μάγερς, για τη Στερεά Ελλάδα. Στις 25 Νοεμβρίου 1942 από κοινού με μέλη της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής και άνδρες του Άρη Βελουχιώτη και του Ναπολέοντα Ζέρβα ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου, μια ενέργεια που θεωρήθηκε από τις σημαντικότερες αντιστασιακές πράξεις του Βʹ Παγκοσμίου Πολέμου.

   Ο Γουντχάουζ ως γνώστης της ελληνικής ανέπτυξε εκτεταμένη δραστηριότητα στην Ελλάδα, ερχόμενος σε επαφή με πολλούς από τους πρωταγωνιστές των εξελίξεων και διαμορφώνοντας από πρώτο χέρι άποψη για τα γεγονότα και τα κρίσιμα περιστατικά που σημάδεψαν την ιστορία της χώρας. Το 1948, και ενώ μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος, εξέδωσε στα αγγλικά το βιβλίο του Το μήλον της έριδος, το οποίο έμελλε έκτοτε να αποτελέσει σημείο αναφοράς. Επτά δεκαετίες αργότερα, το βιβλίο παραμένει εξαιρετικά ενδιαφέρον. Από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, το ηρωικό έπος της Αλβανίας, τη γερμανική κατοχή, τις αντιστασιακές οργανώσεις και τη Διάσκεψη του Λιβάνου μέχρι την απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά και όλα όσα οδήγησαν στον αιματηρό εμφύλιο, ο συγγραφέας περιγράφει με λεπτομέρειες τα κρίσιμα για την Ελλάδα γεγονότα μιας ταραχώδους δεκαετίας τις συνέπειες των οποίων διαπιστώνουμε μέχρι σήμερα.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Κρίστοφερ Μόνταγκιου «Μόντι» Γουντχάουζ γεννήθηκε το 1917 στο Λονδίνο από αριστοκρατική οικογένεια (λόρδος Τέρινγκτον). Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους φιλέλληνες και ιστορικούς, ειδικευμένος στη νεότερη ελληνική ιστορία.

Σπούδασε στο New College της Οξφόρδης κλασικές σπουδές και το 1939 εντάχθηκε στο Βασιλικό Πυροβολικό. Η κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον βρήκε στην Ελλάδα: το 1941 ως έφεδρο ανθυπολοχαγό του πυροβολικού σε ηλικία 23 ετών και σε τρία χρόνια ως συνταγματάρχη, αρχηγό της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής. Επιβλητικό παρουσιαστικό, πανύψηλος, ξανθός, με γαλανά μάτια, μιλούσε πολύ καλά τα ελληνικά και όταν ντόπιοι τον ρωτούσαν «Από πού είσαι εσύ, παιδί μου;», εκείνος απαντούσε: «Από ένα πολύ μακρινό χωριό».

   Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, στις 25 Νοεμβρίου 1942, ήταν μία κορυφαία αντιστασιακή πράξη κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, υπό την καθοδήγηση Βρετανών κομάντος με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον Κρίστοφερ Γουντχάουζ.

   Το 1945 παντρεύτηκε τη λαίδη Νταβίνα, κόρη του κόμητα του Λίτον. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά. Με το τέλος του πολέμου υπηρέτησε στη βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα μέχρι το 1946 και στη συνέχεια επέστρεψε στη Βρετανία. Μυστήριο καλύπτει τα επόμενα βήματά του. Αναμείχθηκε στην κατασκοπεία, ενώ από το 1951 ως το 1952 εργάστηκε στη βρετανική πρεσβεία στην Τεχεράνη.

   Το 1959 εξελέγη μέλος της Άνω Βουλής (House of Lords) του Βρετανικού Κοινοβουλίου με το συντηρητικό κόμμα (κυβέρνηση Χάρολντ Μακμίλαν) για την περιφέρεια της Οξφόρδης ως το 1966 και ξανά από το 1970 έως το 1974. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών θα αγωνιστεί με διαλέξεις και άρθρα για την ανατροπή της.

   Πολυγραφότατος διανοούμενος, αγάπησε πραγματικά την Ελλάδα και αφιέρωσε τη συγγραφική του ιδιότητα στην ιστορία της. Στο πλούσιο συγγραφικό του έργο συμπεριλαμβάνονται τα βιβλία Καποδίστριας, η βιογραφία του πρώτου κυβερνήτη και θεμελιωτή της ανεξαρτησίας της Ελλάδας (Μίνωας, 2020), Το μήλον της έριδος, ένα βιβλίο για την ιστορία της ταραγμένης δεκαετίας 1940-1950 (Μίνωας, 2021), καθώς και η βιογραφία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η οποία εκδόθηκε το 1982. Σε αναγνώριση για την προσφορά του στην Ελλάδα το 1980 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου και πρόεδρος του συμβουλίου της Βασιλικής Εταιρείας Γραμμάτων.

   Το 1981 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του ανέθεσε να μεταφράσει από τα ελληνικά στα αγγλικά τους έντεκα τόμους του μνημειώδους έργου του Παναγιώτη Κανελλόπουλου Ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος. Έργο το οποίο ολοκληρώθηκε αλλά δεν εκδόθηκε.

   Πέθανε τον Φεβρουάριο του 2001. Λίγο πριν από το τέλος ζήτησε από την κόρη του, Έμα, να του διαβάσει το ποίημα του λόρδου Byron Τα Νησιά της Ελλάδας.