Συνέντευξη στην Ισμήνη Χαρίλα
Η Σοφία είναι η ηρωίδα στο παιδικό βιβλίο «Μια ξεχωριστή Κυριακή» της Έφης Λαδά που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Διόπτρα και στο Βέλγιο από τον εκδοτικό οίκο Clavis Publishing.
Η αφήγηση ξεκινά λοιπόν ένα κυριακάτικο πρωινό που η αδιάκοπη βροχή ανατρέπει τα σχέδια της μικρής Σοφίας για παιχνίδια με τους φίλους της.
Απογοητευμένη, αναγκάζεται να ακολουθήσει τους γονείς της στο σπίτι της θείας Κοραλίας, αλλά γρήγορα συνειδητοποιεί ότι ορισμένες φορές μπορείς να συναντήσεις την ομορφιά εκεί που δεν το περιμένεις και η αναποδιά μιας βροχερής ημέρας γίνεται αφορμή για να καταλάβει η μικρή ηρωίδα την αξία της στιγμής, της οικογένειας, της συντροφιάς και κυρίως της αγάπης που μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων.
M.W.G: Κυρία Λαδά έχετε μια μακρά πορεία στον χώρο του παιδικού βιβλίου και ασχολείστε τόσο με την ιδιότητά σας ως συγγραφέας, όσο και ως εικονογράφος. Ποιες είναι οι σημαντικότερες αλλαγές που εντοπίζετε ότι έχουν συμβεί στην πάροδο των ετών και ποιο είναι το στίγμα τους; Υπήρξαν ενέργειες που η συμβολή τους είχε αρνητικές συνέπειες και αν ναι, τίνι τρόπω;
E.Λ: Αλλαγές υπάρχουν μέσα στα χρόνια. Η αισθητική των βιβλίων έχει ανέβει πολύ. Οι απαιτήσεις των εκδοτών και των δημιουργών των βιβλίων έχουν αυξηθεί. Έτσι, ως αποτέλεσμα έχουμε καλαίσθητα βιβλία με υπέροχα κείμενα και εικόνες, που μπορούν να σταθούν και να συναγωνιστούν τις κυκλοφορίες στο εξωτερικό. Το βιβλιόφιλο κοινό στην Ελλάδα ενημερώνεται για τις καινούργιες κυκλοφορίες. Υπάρχουν αναφορές και παρουσιάσεις στο διαδίκτυο από περιοδικά που ασχολούνται σοβαρά με το βιβλίο. Έτσι, όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι κυκλοφορεί. Αρνητικές ενέργειες στον χώρο δεν ξέρω αν υπάρχουν. Εγώ προσωπικά δεν έχω καμία υπ’ όψιν μου.
M.W.G: Τα βιβλία σας έχουν περάσει τα σύνορα της Ελλάδας και έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά, στα κορεάτικα, στα ρωσικά, στα τουρκικά και τα κινέζικα. Πόσο εύκολο είναι να ξεκινήσει το ταξίδι ενός βιβλίου στο εξωτερικό; Υπάρχει υποστήριξη και προώθηση από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και τους αντίστοιχους Οργανισμούς ή η προσπάθεια έγκειται καθαρά στην πρωτοβουλία του συγγραφέα ή/και του εικονογράφου;
E.Λ: Ναι, αλήθεια κάποια από τα βιβλία μου έχουν μεταφραστεί σ’ αυτές τις χώρες. Δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά το ταξίδι ενός βιβλίου προς τον κόσμο έξω απ’ τα δικά μας σύνορα. Πρέπει να αρέσει το θέμα του βιβλίου, οι εικόνες που το στολίζουν και παίζει ρόλο το πόσο θα ταιριάζει στην κουλτούρα της χώρας που θα εκδοθεί. Οι συναντήσεις των εκδοτών με εκδοτικούς οργανισμούς σε διεθνείς εκθέσεις αποφέρουν το πολυπόθητο αποτέλεσμα μιας μετάφρασης στο εξωτερικό.
Τα δύο τελευταία χρόνια συνεργάζομαι με έναν εκδοτικό στο Βέλγιο. Η προσέγγιση αυτή και η συνεργασία που ακολούθησε (που μετράει ήδη σε δύο βιβλία ενώ πρόκειται να κυκλοφορήσει το τρίτο το φθινόπωρο) ήταν αποτέλεσμα δικής μου προσπάθειας. Κρατικές υπηρεσίες ή οργανισμούς σχετικούς δεν έχω αντιληφθεί να υπάρχουν στη διάρκεια της πορείας μου στον χώρο. Οι συγγραφείς, οι εικονογράφοι και οι εκδότες προσπαθούν μαζί για να προωθήσουν τα βιβλία προς τα έξω.
M.W.G: Σήμερα εκφράζονται ορισμένες απόψεις που υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία των κλασσικών παραμυθιών είναι αναχρονιστικά και γι’ αυτό θα έπρεπε να προτιμώνται ρεαλιστικές αφηγήσεις που δίνουν έμφαση στην εικόνα με περιορισμό της έκτασης του κειμένου. Ποια είναι η δική σας θέση;
E.Λ: Υπάρχουν κλασικά παραμύθια που μπορεί να έχουν «παλαιικά» νοήματα. Αν σκεφτούμε πως αυτά γράφτηκαν σε εποχές που η ζωή ήταν πολύ διαφορετική και οι άνθρωποι είχαν άλλη αντίληψη για τα πράγματα γύρω τους, τότε δικαιολογείται η γραφή τους. Όμως για να έχουν επιβιώσει μέσα στα χρόνια σημαίνει πως οι ιστορίες κάτι έχουν να μας πουν και πως αξίζει τον κόπο να υπάρχουν και να διαβάζονται. Τα κλασικά αναγνώσματα είναι σημαντικά επίσης γιατί δείχνουν με έναν τρόπο την αποτύπωση της κοινωνίας και των προβλημάτων της εποχής εκείνης. Σαφώς η προσαρμογή τους στη δική μας αναγνωστική σύγχρονη γλώσσα και πραγματικότητα βοηθάει ώστε να γίνουν αντιληπτά και να συνεχίσουν να υπάρχουν.
M.W.G: Το παραμύθι σας «Μια ξεχωριστή Κυριακή» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, έχει βραβευθεί στο εξωτερικό για την εικονογράφησή του. Θα θέλατε να αναφερθείτε σχετικά;
E.Λ: Με αυτήν την ιστορία έλαβα μέρος σ’ έναν διεθνή διαγωνισμό το 2018. Ανάμεσα σε 423 υποψήφιους από 66 χώρες απέσπασα το δεύτερο βραβείο (Silver Medal). Έτσι, τον Μάρτιο του 2020 εκδόθηκε το βιβλίο στο Βέλγιο και ξεκίνησε μια συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Clavis Publishing.
M.W.G: Στο συγκεκριμένο παραμύθι κυριαρχούν οι αποχρώσεις του πράσινου και του γαλάζιου. Το πρώτο συμβολίζει, ανάμεσα σε άλλα, την ελπίδα, τη νεότητα και την ηρεμία, ενώ το δεύτερο την ειλικρίνεια, την αφοσίωση και την ψυχική ηρεμία. Οι συμβολισμοί αυτοί είναι απολύτως συμβατοί με το κείμενο και το μήνυμα που λαμβάνει ο αναγνώστης.
E.Λ: Τα χρώματα που χρησιμοποίησα σ’ αυτήν την ιστορία είχαν να κάνουν και με τον περιβάλλοντα χώρο, την εποχή αλλά και τα συναισθήματα που κρύβονταν πίσω από την κάθε ενότητα. Οι καταστάσεις της ιστορίας επέβαλλαν μια χρωματική γκάμα – που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει στην εικονογράφηση – μια και αποτυπώνεται μια συγκεκριμένη εποχή του έτους, η απλωμένη μεγάλη πόλη υπό βροχή, όμως η χρωματική παλέτα σηματοδοτεί και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών.
M.W.G: Κατά τη διαδικασία της εικονογράφησης όμως είχατε επιλέξει εξ’ αρχής τα συγκεκριμένα χρώματα ή προέκυψαν σταδιακά; Είχατε στο νου σας κάποια άλλη ιδέα που θέλατε να εκφράσετε μέσω αυτών;
E.Λ: Τα χρώματα επιβάλλονται απ’ αυτό που θέλουμε να δηλώσουμε στην ιστορία. Είναι μια διαδικασία που συμβαίνει αυτόματα όταν έχεις φανταστεί την κάθε εικόνα. Με αυτόν τον τρόπο αποτυπώνονται όλα όσα συμβαίνουν στον μικρό κόσμο μιας σκηνής, λέγοντας με σχέδια και χρώματα την ιστορία. Όλες οι ιδέες βρίσκονται μέσα στην εικόνα και ερμηνεύονται από κάθε αναγνώστη με τη δική του ματιά, αναγνωρίζοντας σε κάθε εικόνα τις κρυφές πτυχές της.
M.W.G: Δανείζομαι τη φράση από το οπισθόφυλλο που σχολιάζει ότι «τα πιο όμορφα πράγματα στη ζωή μας είναι αυτά που συμβαίνουν απροσδόκητα».
Ποιο είναι το ωραιότερο πράγμα που έχετε βιώσει εσείς κατά τη συγγραφική / εικονογραφική πορεία σας και που διατηρείτε στη μνήμη σας;
E.Λ: Υπάρχουν μοναδικές στιγμές. Πώς να απομονώσω μια; Κάθε εικονογράφηση είναι ένα ταξίδι ξεχωριστό σ’ έναν κόσμο φαντασίας που σε φέρνει αντιμέτωπο με καινούργιες προκλήσεις!
Οι υποψηφιότητες σε διεθνείς διαγωνισμούς που σε φέρνουν κοντά με ανθρώπους που θαυμάζεις! Η διαδικασία μιας έκδοσης όταν ξεκινάει το ταξίδι της εκτύπωσης μέχρι να πάρεις στα χέρια σου το αποτέλεσμα! Οι συγκινήσεις είναι πολλές και εξίσου σημαντικές όλες. Τα συναισθήματα είναι υπέροχα και μοναδικά όταν υπάρχει δημιουργία και κανένα δεν απομονώνεται γιατί έχουν όλα τα βήματα τη σημαντικότητά τους.
M.W.G: Η Σοφία, η μικρούλα ηρωίδα στο «Μια ξεχωριστή Κυριακή» συναντά τη θεία Κοραλία και καταλαβαίνει ότι «οι άνθρωποι γίνονται χαρούμενοι, όταν με την αγάπη μας διακόπτουμε τη μοναξιά τους».
Ο θεσμός της οικογένειας στην εποχή μας έχει διαφορετική βαρύτητα συγκριτικά με το παρελθόν. Θεωρείτε ότι οι μεγαλύτερες γενιές βιώνουν εντονότερα τη μοναξιά ή έχουν προσαρμοστεί σε νέα μοντέλα ζωής, αποκτώντας ενδιαφέροντα και συνήθειες που δεν τους περιορίζουν στα στενά όρια της οικογένειας;
E.Λ: Όντως η Σοφία βαριεστημένα και ανυποψίαστη πήγε σ’ αυτήν την κυριακάτικη επίσκεψη. Δεν χρειάστηκε οι γονείς της να της επιβάλουν μια συμπεριφορά. Η Σοφία μπόρεσε να καταλάβει όμως από τις διηγήσεις της θείας πόσο ανάγκη είχε από συντροφιά και πόσο εκείνη η επίσκεψη γι’ αυτήν ήταν ένα σπουδαίο δώρο! Η οικογένεια σαφώς έχει πάρει μια άλλη μορφή από παλιότερα. Η απομόνωση των ανθρώπων είναι γεγονός και οι μεγάλες πόλεις γεμάτες από ανάγκη για επαφή και ανταλλαγή αγάπης.
M.W.G: Ως αναγνώστρια, θα συνόψιζα το μήνυμα του παραμυθιού στις έννοιες της αγάπης, της στοργής, της κατανόησης και της ενσυναίσθησης.
Εσείς, ως δημιουργός ποιο είναι το δίδαγμα της ιστορίας που θέλετε να κρατήσουν τα παιδιά;
E.Λ: Θεωρώ πως είναι μια ιστορία βαθιά τρυφερή, μια ιστορία που δεν γράφτηκε για να διδάξει αλλά για να μοιραστεί εκείνο το συναίσθημα που περνάει και καταγράφεται στην ψυχή εφάπαξ. Είναι η γνώση να αναγνωρίζουμε την ανταλλαγή αγάπης, να νιώθουμε την ανάγκη του άλλου, να πιστεύουμε πως έχουμε συμβάλει σε μια μικρή στιγμή χαράς αυτού που το έχει ανάγκη. Αυτό από την άλλη μας δίνει το κορυφαίο συναίσθημα μιας γλυκιάς ανακάλυψης, που είναι η χαρά του μοιράσματος της αγάπης.
Αυτά είναι δώρα που μ’ έναν τρόπο τα παίρνουμε μαζί μας διά βίου.
M.W.G: Σας ευχαριστούμε πολύ και ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο σας.
E.Λ: Εγώ ευχαριστώ πολύ για τη ματιά σας στη δουλειά μου! Εύχομαι καλή συνέχεια και κάθε καλό.
Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο «Μια ξεχωριστή Κυριακή» παρατίθενται στο σχετικό link των Εκδόσεων Διόπτρα
