Από την Ισμήνη Χαρίλα
Υψηλό γλωσσικό επίπεδο, αψεγάδιαστες περιγραφές που αναπαριστούν τα γραφόμενα, λέξεις που μετατρέπονται σε εικόνες και συμπορεύονται με την έντεχνη χρήση του λόγου και ένας βασικός ήρωας που ψυχογραφείται σταδιακά όχι μέσω της έμφασης στις πράξεις του, αλλά μέσω της διύλισης των σκέψεων και των συναισθημάτων του.
Αυτά είναι βασικά γνωρίσματα ενός πονήματος που φιλοδοξεί κατά κανόνα να περάσει το κατώφλι του λογοτεχνικού κόσμου και εντοπίζονται αναμφίβολα στο τελευταίο μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού με τίτλο «Περί της εαυτού ψυχής» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Στο εν λόγω έργο ο συγγραφέας εισδύει στον κόσμο του Βυζαντίου και με αναδρομική αφήγηση επιτρέπει στον πρωταγωνιστή της ιστορίας, τον Σταυράκιο Κλαδά, να μεταφερθεί νοερά στο παρελθόν και να θυμηθεί τα γεγονότα που στιγμάτισαν την πολυτάραχη ζωή του.
Ογδοντάχρονος πλέον ο Σταυράκιος, ζει μόνος σε μια ερημική ακτή της Προποντίδας και αποφασίζει προτού πεθάνει να γράψει την αυτοβιογραφία του. Πιάνει λοιπόν το νήμα από την αρχή, γίνεται ξανά παιδί, ταξιδεύει νοερά στο πατρικό του στο Δορύλαιο και ξεκινά να διηγείται από τη στιγμή που ορισμένοι βάρβαροι επιδρομείς εισέβαλλαν στην πατρώα γη, έκαψαν το σπίτι του και σκότωσαν τους γονείς του. Έπειτα, προχωρά στην αφήγηση των δυσκολιών που αντιμετώπισαν εκείνος και τα αδέλφια του μέχρι το τέλος του βίου τους και αναπαριστά την καθημερινότητα μιας άλλης εποχής.
Ο ίδιος διδάχθηκε την τέχνη του αντιγραφέα και του οξυγράφου στη Μονή Στουδίου και χάρη στις εξαιρετικές επιδόσεις του κατέληξε να γίνει νοτάριος και να υπηρετήσει στο Μέγα Παλάτιον.
Έρωτας, αγάπη, γάμος, οικογένεια, όνειρα και αγώνας επιβίωσης σ’ έναν κόσμο που βάλλεται από μηχανορραφίες, πολιτικά τερτίπια, πολέμους και ένα εναλλασσόμενο παιχνίδι υπερίσχυσης και συμπόρευσης ανάμεσα στην Εκκλησία και το Κράτος. Ο Ζουργός επιλέγει ασφαλώς να μην δώσει τον κυρίαρχο λόγο στα ιστορικά γεγονότα που θα μορφοποιούσαν έναν διαφορετικό πυρήνα στο έργο, αλλά στην επιρροή των τεκταινομένων στη ζωή των ανθρώπων και δη στις λεπτομέρειες που διαμορφώνουν το κάδρο μιας ταραγμένης και ενδεχομένως άγνωστης για πολλούς περιόδου.
Με εκτεταμένη έρευνα που αποτυπώνεται και μέσω των πολυάριθμων βιβλιογραφικών αναφορών, ο δημιουργός δίνει το βήμα στη συναισθηματική ερμηνεία, αφού όπως σχολιάζει ο Σταυράκιος «υπάρχουν δυο τρόποι για να μετράς τον χρόνο. Ο ένας έχει να κάνει με τα έξω συμβάντα, με τις καταγραφές στις χρονογραφίες, στις ιδρύσεις των μοναστηριών, στα χρονικά, τα σιγίλια, τις διαθήκες… Ο άλλος είναι να μετράς τους καιρούς με τα σταθμά που έχεις μέσα σου, με τη δική σου άμμο, μ’ αυτήν που μοιάζει με το λυκαυγές που ακούγεται».
Η ψυχή αποκτά επομένως τη δική της φωνή και γίνεται το αόρατο χέρι που καθοδηγεί εκείνο του συγγραφέα για να αποτυπώσει στο χαρτί τη ζωή ενός ανθρώπου που αν και δεν υπήρξε φιλόδοξος ή κομπορρήμων, κατάφερε να κατακτήσει μια υψηλή θέση χάρη στις ικανότητες και την εντιμότητά του.
Μνήμη, αισθήσεις και φυσικά γλώσσα, αφού όπως είχε δηλώσει και ο Αμερικανός συγγραφέας Oliver W. Holmes «η γλώσσα είναι το αίμα της ψυχής μέσα στο οποίο τρέχουν οι σκέψεις».
Σκέψεις, θα παραφράσουμε από την πλευρά μας, που αναλύονται στο «Περί της εαυτού ψυχής» αβίαστα, λεπτοδουλεμένες και αδιαφορώντας για την κατασκευή ενός περίπλοκου ιστού που θα αποσκοπούσε στην ένταση της αγωνίας και θα κατέστρεφε παράλληλα την ηδύτητα του κειμένου που επιτρέπει στον αναγνώστη να δει με τα δικά του μάτια έναν σκοτεινό και αινιγματικό κόσμο.
