@γράφει η Άννα Μουσογιάννη
Η Δήμητρα Ιωάννου γι ακόμα μια φορά κατάφερε να μας παρασύρει σε μια μυθιστορηματική λαίλαπα που αποτελείται από συναίσθημα, μυστήριο, πάθη, λάθη και πλεκτάνες. Ακολουθώντας την ίδια συνταγή που ποτέ δε μας απογοητεύει και πάντα μας εξιτάρει, αυτή τη φορά με το νέο της μυθιστόρημα « η Νοσοκόμα» από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, μας μεταφέρει στην Άνδρο στη δεκαετία του 1960. Ένα φαινομενικά συνηθισμένο πρωινό αποβιβάζεται στο νησί η Κατερίνα Συμεωνίδη. Και τότε ένας άνεμος αλλιώτικος από τα συνηθισμένα άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Όσα δεινά όμως και αν βγήκαν από εκεί, η ελπίδα βγαίνει πάντα τελευταία. Το ηφαίστειο της μνήμης ενεργοποιήθηκε και ό,τι έβραζε υπόγεια χρόνια τώρα ήλθε η στιγμή να βγει στην επιφάνεια θρυμματίζοντας τη φαινομενική ηρεμία και χτίζοντας πάλι από την αρχή, με νέα δεδομένα.
Η Άνδρος επιβλητικά όμορφη αλλά ο άνεμος το βράδυ ψιθυρίζει για κρυμμένα μυστικά. Τι συνέβη στη Φλωρέζα Δελαγραμμάτικα τριάντα χρόνια πριν και εξαφανίστηκε έτσι ξαφνικά;
Τρεις οικογένειες επικρατούν στο νησί που η μια συνδέεται με κάποιο τρόπο με την άλλη. Οι γαιοκτήμονες Δελαγραμάτικα, η οικογένεια των εφοπλιστών Γαλανών και η οικογένεια Βαλμά. Η Κατερίνα Συμεωνίδη έβαλε σκοπό ζωης να ανακαλύψει τι συνέβη εκείνο το βράδυ. Για ποιο λόγο άραγε; Μια σειρά αποκαλύψεων άρχισαν να ξεσκεπάζουν ανθρώπους καθόλα ευσεβείς και με κύρος. Και όλα ανατρέπονται. Εξάλλου το ψέμα κάποια στιγμή αποκαλύπτεται και η αλήθεια βγαίνει στην επιφάνεια όσο και αν πονάει.
Η Δήμητρα Ιωάννου κεντάει με περισσή τέχνη ένα αφηγηματικό αριστούργημα. Από την αρχή της αφήγησης καταφέρνει και κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη καθώς αφήνει υπόνοιες χωρίς να αποκαλύπτει τη συνέχεια. Έτσι ο αναγνώστης υποπτεύεται και κάποιες φορές μαντεύει το τέλος ωστόσο το ενδιαφέρον του παραμένει αμείωτο καθώς θέλει να δει τον τρόπο που θα λυθεί ο γόρδιος δεσμός που κρατάει καλά φυλαγμένα μυστικά. Με γραφή απλή, λόγο που ρέει και περιγραφές που ξεμυαλίζουν, η ανάγνωση είναι καθόλα απολαυστική παρόλη την αγωνία που διακατέχει τον αναγνώστη για την έκβαση της ιστορίας.
Η «Νοσοκόμα» δεν είναι μόνο ένα μυθιστόρημα μυστηρίου. Είναι επίσης ένα ψυχογράφημα ανθρωπίνων σχέσεων. Η ουσία κρύβεται πίσω από την αλήθεια η οποία αν και πολλές φορές πονά είναι η μόνη που μπορεί να χτίσει γερά θεμέλια. Όπως λέει και ο Νίτσε δια στόματος Ζαρατούστρα, μέσα από τις στάχτες σου θα ξαναγεννηθείς και στην προκειμένη τα ανύπαρκτα θεμέλια της ήσυχης κοινωνίας κλυδωνίζονται με την άφιξη της άγνωστης Νοσοκόμας η οποία μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κερδίζει την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη των περισσότερων.
Η συγγραφέας περιγράφει με γλαφυρότητα την καθημερινότητα των ηρώων της. Όπως στο γνωστό μυθιστόρημα του Ξενόπουλου «Τίμιοι και Άτιμοι» έτσι και εδώ μας παρουσιάζει τους κατά συνθήκη τίμιους και κατά συνθήκη άτιμους όπου όλα είναι μεταβλητά. Αυτός λοιπόν που φαινομενικά είναι τίμιος και αξιοσέβαστος, στην ουσία δεν είναι, ενώ αυτός που φαινομενικά φαίνεται άτιμος στην ουσία είναι αληθινό διαμάντι. Καθώς η διήγηση προχωράει και φτάνουμε ολοένα και πιο κοντά στα αποκαλυπτήρια οι σχέσεις μπερδεύονται. Η συγγραφέας σκιαγραφεί ήρωες της καθημερινότητας ενώ στις περιγραφές της δίνει βάση στις σκέψεις και την προσωπικότητα τους καθιστώντας την περιγραφή των εξωτερικών χαρακτηριστικών δευτερεύουσα. Η ποιότητα του χαρακτήρα και της προσωπικότητας είναι αυτά που προσδίδουν αξία σε έναν άνθρωπο. Η Κατερίνα Συμεωνίδη πέταξε ένα μικρό χαλίκι στη βιτρίνα της τοπικής κοινωνίας, θρυμματίζοντας την. Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε, οι άνεμοι απελευθερώθηκαν και δεν υπήρχε πλέον επιστροφή. Η αλήθεια ήταν μονόδρομος.
Επιπλέον, πίσω από το μυστήριο και την αγωνία, η Δήμητρα Ιωάννου, όπως σε κάθε μυθιστόρημα της έτσι και σε αυτό σκιαγραφεί ανθρώπινες σχέσεις που κάθε συνειδητοποιημένος άνθρωπος επιδιώκει να έχει. Σχέσεις που επικρατεί η κατανόηση. Όταν μια σχέση βασίζεται στην αλήθεια ένα όμορφο και στέρεο οικοδόμημα δημιουργείται. Το αμοιβαίο κυριαρχεί. Το ψέμα δε δένει τους ανθρώπους. Με τερτίπια δεν κρατάς τον άνθρωπο σου. Η αξιοπρέπεια είναι πάνω από όλα γιατί μια υπέρτατη ελευθερία είναι η αγάπη. Δεν μπορείς κανένα να αναγκάσεις να σε αγαπήσει αν ο ίδιος δεν το θελήσει. Ενώ ένα υπέρτατο αγαθό είναι η αληθινή φιλία. Μια φιλία που δε στηρίζεται στο συμφέρον αλλά σε ειλικρινή αισθήματα. Η εμπιστοσύνη σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων χτίζεται ενώ η αποδοχή μιας αλήθειας , μια κατάστασης, μας απαλλάσσει από τα δεσμά του καθωσπρεπισμού.
Η Δήμητρα Ιωάννου περιγράφει καταστάσεις, χωρίς να κρίνει ή να χρησιμοποιεί ευρέως προσδιοριστικά επίθετα, έτσι αφήνει τους ήρωες στην κρίση του αναγνώστη. Οι ήρωες μας συστήνονται με τις πράξεις τους και στο τέλος παίρνει ο καθένας αυτό που του αξίζει γιατί όσο και αν κυριαρχεί η αδικία το κάρμα είναι πάντα δίκαιο. Η Λεωνή και η μητέρα της Βιολέτα, η Ισαβέλλα και η κόρη της Χαρίκλεια, ο ιερέας Βαλμάς και ο αδελφός του Τέλης, ο άγγλος Τζέφρι ή Σωσώ, ο Μάξιμος, η Διαμαντή και ο Ζαννής. Ανάμεσα τους, ηθελημένα ή όχι, σαν αίλουρος περιφέρεται η Κατερίνα.
Ένα νησί: η αρχόντισσα Άνδρος και τρεις οικογένειες που αντιπροσωπεύουν κάτι η καθεμία από αυτές. Οι Γαλανοί μας δείχνουν την αξία της δεμένης οικογένειας όπου όλα τα μέλη του υποστηρίζουν το ένα το άλλο. Η άτεγκτη Διαμαντή είναι αφοσιωμένη στον Ζαννή και το Μάξιμο. Ο ένας στηρίζει τον άλλο. Οι Βαλμάδες μας δείχνουν πως σε κάθε κανόνα υπάρχει και μια εξαίρεση. Η ζήλεια και το μίσος χωρίζουν ακόμα και αδέλφια. Ενώ ο Τέλης αποδεικνύει ότι το μήλο δεν πέφτει πάντα κάτω από τη μηλιά αλλά χαράζει τη δική του πορεία έχοντας άλλες αξίες. Είναι τελικά η πάστα του ανθρώπου αυτή που καθορίζει μια ανθρώπινη συμπεριφορά. Όσο πιο ποιοτική η πάστα ενός ανθρώπου τόσο πιο δύσκολα οι εξωτερικές συνθήκες διαστρεβλώνουν την προσωπικότητα του, Τέλος οι Δελαγραμματικα δείχνουν τι σημαίνει αξιοπρέπεια. Τις δύσκολες σχέσεις μεταξύ μιας χειριστικής μητέρας όπως είναι η Χαρίκλεια στο Μιχάλη. Γιατί έτσι είναι, το καλό , το κακό και η αξιοπρέπεια συνυπάρχουν και περπατούν σε ένα τεντωμένο σκοινί. Ενώ η φιλαρέσκεια, αυτή που διακατέχει τη Χαρίκλεια και τη Βιολέτα μπορεί να γίνει κακός σύμβουλος με οδυνηρά κάποιες φορές αποτελέσματα. Και οι τρεις οικογένειες συνυπάρχουν ειρηνικά πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί που με λάθος χειρισμούς μπορεί όλα να ανατραπούν. Όπως το καλό και κακό, το μαύρο και το ασπρο, ο έρωτας και το μίσος, η αλήθεια και το ψέμα, η ευτυχία και ο πόνος, το γέλιο και τα δάκρυα.
Η Νοσοκόμα είναι ένα μυθιστόρημα που το μόνο που οφείλετε να κάνετε είναι να αφεθείτε στην αφήγηση…Όλα τα άλλα είναι περιττά.
Καλή ανάγνωση!
